Page 28 -

HRM

Socialisatie in het

leraarsberoep: een- of

tweerichtingsverkeer?

Het aantal startende leraren dat vroegtijdig tekens zetten bij bepaalde zaken in de voor hen nieuwe school.
het onderwijs verlaat is al jaren veel te hoog. Ze zullen ongetwijfeld fricties ervaren tussen wat binnen de
Schattingen lopen uiteen van 25 procent van de lerarenopleiding ‘normaal’ was en wat binnen de school ‘nor-
leraren die het onderwijs binnen 5 jaar verlaat maal’ is. Denk aan bepaalde werkvormen die in de ene setting
tot 30 procent die er binnen 3 jaar de brui aan wel en in de andere setting niet worden ingezet, hiërarchische
geeft. Er zijn veel initiatieven om de begeleiding verhoudingen die binnen de ene setting wel en binnen de an-
van startende leraren te verbeteren. Maar, hoe dere setting niet bestonden, een feedbackcultuur die men bin-
doe je dat? nen de ene setting wel en de andere setting niet ervaren heeft
of opvattingen over leren die tussen de settings verschillen.
Piety Runhaar
Onvrede
Gebrek aan goede begeleiding in de beginjaren is een veelge- Doordat nieuwkomers met een frisse blik de school bekijken,
noemde oorzaak van het probleem. En dat is te begrijpen; ook vormen zij een belangrijke katalysator van reflectie op de be-
al heb je je diploma op zak, het vak leer je pas in de praktijk staande gang van zaken binnen de school en zijn zij zo een
en daarbij heb je tips en adviezen van ervaren collega’s nodig. belangrijke bron van leren. Socialisatie wordt zo tweerich-
Maar, hoge uitval brengt niet alleen hoge kosten met zich mee, tingsverkeer: de startende leraar groeit in het vak, vormt zijn
het is ook slecht voor de kwaliteit van het onderwijs (leraren of haar identiteit en vindt zijn of haar weg binnen de schoolor-
komen immers niet optimaal tot bloei) en heeft een negatieve ganisatie, terwijl de collega’s leren hoe zaken ook anders aan-
impact op het imago van het beroep. gepakt kunnen worden. Het gekke is dat dit laatste aspect in de
Samen met mijn collega’s van de Wageningen Universiteit literatuur om effectieve socialisatie minder als expliciet doel
en collega’s van de naburige Stoas Hogeschool zijn we in dit belicht wordt. En dat terwijl de onvrede met hoe de socialisatie
probleem gedoken. We zijn gestart met een literatuurstudie verloopt zich juist op dit aspect lijkt toe te spitsen. Wanneer
om te zien wat er al bekend is over effectieve ‘socialisatie’ van leraren een frictie ervaren tussen wat zij zelf ‘gewoon’ vinden
leraren en hoe begeleiding hierin een rol kan spelen. Effectieve en datgene dat binnen de school als vanzelfsprekend gezien
socialisatie, vaak ‘inductie’ genoemd zo lezen we, is allereerst wordt, en wanneer dit niet bespreekbaar gemaakt kan worden,
gericht op competentieontwikkeling van de startende leraar: ontstaat er frustratie die kan leiden tot vroegtijdige uitval. Ook
klassenmanagement, methodes leren kennen, leren omgaan wanneer een nieuwkomer met creatieve ideeën komt en geen
met de specifiek leerlingenpopulatie etc. Ten tweede dient er gehoor vindt, kan dit tot onvrede leiden.
aandacht te zijn voor het leren kennen van de formele en in-
formele regels van de school; dit varieert van het begrijpen van Ik snap eigenlijk wel hoe dit werkt. We zijn allemaal druk en
het rooster en examenregels tot het snappen van de heersende dan is het ‘t gemakkelijkste – voor de korte termijn althans -
cultuur. Ten derde moet er aandacht zijn voor de ontwikkeling om alles te laten zoals het is. Toch ben ik wel benieuwd hoe we
van de professionele identiteit van de leraar, met vragen als: de ‘tweerichting-socialisatie’ nu vorm zouden kunnen geven,
Wat voor leraar wil ik zijn? en Welke waarden wil ik mijn leer- omdat feedback (of die nu positief of negatief is) uiteindelijk
lingen meegeven? altijd wel leerzaam is. Kortom; mocht u ons van inspiratie kun-
nen voorzien, dan houden we ons van harte aanbevolen.
Inductie
Als we de literatuur kritisch lezen, dan lijkt de nadruk te liggen
op het inpassen van de nieuwe leraar in het bestaande geheel
(de term ‘inductie’ riep dit beeld bij ons direct al op). Maar is Piety Runhaar is Universitair docent
effectieve socialisatie in het beroep daadwerkelijk eenrichting- ‘Professionele ontwikkeling van docen-
verkeer? Ik vraag het me af. Het leuke van nieuwe mensen in ten’ aan de Leerstoelgroep Educatie- en
een bestaande club is dat zij nieuwe, frisse ideeën meebren- Competentiestudies van de Wageningen
gen. Voor nieuwelingen is het bestaande geheel niet vanzelf- Universiteit. Wilt u reageren, stuur dan een
sprekend en dus zullen zij – bewust of onbewust – hun vraag- mail naar Piety.runhaar@wur.nl

28 PROFIEL NUMMER 4