Page 31 -

Van kwalificatiedossier naar Achtergrondinformatie
> Handboek beroepsgericht leren, een handreiking voor
het ontwerpen en ontwikkelen van beroepsopleidingen,
onderwijskundig brondocument Laming, C., LOOV (www.leermetloov.nl ), Riel 2014,
4e druk.
> Beknopte theoretische pedagogiek, Langeveld, M.J.,
Wolters-Noordhof Groningen 1974
ontstaat er een matrix van negen cellen waarin relevante leer- > Designing instructional systems, decisions planning and
doelen beschreven kunnen worden. Deze drie niveaus zijn ge- curriculum design, Romiszowski, A.J., London, kogan
formuleerd vanuit een toenemende mate van zelfstandig en page 1992.
zelfverantwoordelijk handelen: reproductief handelen, pro- > Ethics, theorie and practice (second edition), Thiroux,
ductief handelen en zelfsturend handelen. J.P., Glencoe publishers co., inc. Enico, California USA
1980.
Het gebruik van de matrix
Je kunt de prestatiematrix gebruiken om de werkprocessen
van een kerntaak te vertalen in samenhangende onderwijs-
leerdoelen. Zo ontstaat een onderwijskundig brondocument opdrachten’ in het kader van LOB te onderbouwen met leer-
als basis voor alle onderwijsleeractiviteiten. Voor het samen- doelen volgens de drie handelingscategorieën van de matrix.
stellen van het curriculum, voor de coaching van studenten Ook Skills- Netherlands heeft in dat kader de prestatiematrix
en voor de beoordeling (iedere cel heeft ook zijn eigen toets- benut, evenals verschillende mbo-opleidingen in het land. De
vorm). MBO-diensten gebruikt de matrix om ‘levensechte matrix wordt ook gebruikt om functies en beroepsrollen te on-
derbouwen met beroepseisen.

Als we nu in het onderwijs de focus wil verleggen van het
De matrix bevordert zelfsturing bij onderwijsaanbod naar het leren van studenten, dan moeten
de student we hen goed informeren over de onderwijsleerdoelen die zij
De prestatiematrix kan veel beter meebewegen met moeten realiseren. Dan geven we een duidelijk signaal dat het
veranderingen in de samenleving dan het KD. De matrix is onderwijsaanbod geen doel op zich is maar een middel om te
samengesteld uit negen generieke waarden die inte- werken aan de leerdoelen van de opleiding.
graal betekenis geven aan een arbeidsbekwaamheid c.q. De matrix kan dan als volgt geformuleerd worden:
beroepscompetentie. Deze waarden sluiten aan bij wat we
in de samenleving belangrijk zijn gaan vinden. Denk aan Weten, denken Resultaatgericht Communiceren
reflectie en ethiek (banken, accountants etc). De matrix handelen
vormt een stramien voor opleidingen om de kerntaken en Wat moet ik weten? Wat moet ik kunnen? Hoe moet ik me
werkprocessen van een beroep in termen van leerdoelen te gedragen?
presenteren aan iedereen die bij het onderwijs betrokken Wat moet ik Wat moet ik volgens Hoe moet ik
is. De matrix vormt ook een stramien voor functies in het kunnen bedenken, plan kunnen samenwerken
werkveld om de onderliggende beroepseisen te formule- beredeneren? uitvoeren? of omgaan met
ren (HRM). Dat geeft het voordeel dat je gemakkelijk kunt anderen?
schakelen tussen functie en opleiding. Iedere verandering
Wat moet ik kunnen Wat moet ik kunnen Hoe moet ik
in een opleiding of in het werkveld op landelijk dan wel
of doen om te uitvoeren in de me kunnen
op regionaal niveau kan eenvoudig vertaald worden in de
verbeteren? beroepspraktijk? verantwoorden?
prestatiematrix door leerdoelen/ beroepseisen uit te wis-
selen, aan te passen of te verwijderen. Het stramien van de
matrix blijft altijd hetzelfde. Dit stramien is voor iedereen De opbouw van de matrix is cumulatief. Dat wil zeggen dat
leesbaar en niet op de laatste plaats voor studenten en de leerdoelen op reproductief niveau impliciet onderdeel zijn
ouders. Uiteindelijk willen wij dat studenten zelfsturing van de leerdoelen op productief niveau, en deze zijn weer on-
ontwikkelen. Dat begint bij het helder verwoorden van de derdeel van de leerdoelen op zelfsturend niveau. De middelste
onderwijsleerdoelen waaraan zij moeten werken. Wat valt cel in de onderste rij is een vertaling van het resultaat van een
er voor studenten te sturen als zij de doelen niet ken- werkproces. Alle leerdoelen in de matrix onderbouwen dit ul-
nen waarop zij beoordeeld worden? Als we denken vanuit tieme leerdoel: wat de student moet kunnen uitvoeren in de
studenten gaat het om toenemende sturing in plaats van beroepspraktijk.
afnemende sturing.
Cor Laming is eigenaar van LOOV Onderwijsontwikkeling

NOVEMBER 2014 31