Uit een onderzoek van het ministerie van Onderwijs Cultuur en Wetenschap (OCW) blijkt dat de instroom van studenten in het hoger onderwijs fors is gedaald. De daling is het grootst onder studenten met een functiebeperking, maar ook mbo-studenten stromen fors minder door naar het hbo. Expertisecentrum handicap + studie, Jongeren Organisatie Beroepsonderwijs (JOB) en de Landelijke Studentenvakbond (LSVb) roepen gezamenlijk op om belemmeringen zoals het leenstelsel weg te nemen zodat het hoger onderwijs voor iedereen toegankelijk wordt. Het onderzoek van OCW toont aan dat de gehele instroom van studenten in het hoger onderwijs fors is gedaald. Sinds de invoering van het leenstelsel is bij universiteiten de instroom gedaald met 5% en bij hogescholen zelfs met 8%. Stefan Wirken: ‘Door het leenstelsel is de toegankelijkheid van het hoger onderwijs onder druk komen staan, de minister van OCW moet nu ingrijpen’.
Uit het onderzoek van OCW blijkt dat de instroom van studenten met een functiebeperking in het studiejaar 2015-2016 is gedaald. Deze instroomdaling kan op een toegankelijkheidsprobleem duiden, en lijkt een gevolg van een cumulatie van overheidsmaatregelen: Het leenstelsel leidt er bijvoorbeeld toe dat studenten met een functiebeperking geen jaar extra basisbeurs meer kunnen aanvragen, maar achteraf een kwijtschelding van € 1200,-. Daarnaast is de Wajong Studieregeling vervangen door de individuele studietoeslag. De hoogte hiervan verschilt fors per gemeente: van 42 tot 340 euro per maand. Marian de Groot, directeur van handicap + studie: ‘Verschillende maatregelen hebben grote financiële gevolgen voor studenten met een functiebeperking en hebben gezorgd voor ongelijke behandeling. Daarom moeten er maatregelen genomen worden om het hoger onderwijs voor studenten met een functiebeperking beter toegankelijk te maken’
De instroom van mbo-studenten in het hoger onderwijs staat inmiddels op het laagste punt in tien jaar. Hoewel de instroom daalt stijgt juist het aantal mbo-studenten met een mbo niveau 4 diploma. Ook blijkt uit het onderzoek dat de uitval bijzonder hoog is onder mbo-studenten die doorstromen. De begeleiding van mbo’ers moet dan ook beter, ook kunnen hogescholen en mbo-instellingen meer samenwerken om mbo’ers voor te lichten. Nicky Nijhuis, voorzitter van het JOB: ‘Hogescholen en mbo-instellingen moeten samen optrekken om uitval te voorkomen en mbo-studenten goed voor te lichten over het hoger onderwijs.’
Een greep uit de berichten over tweedeling en kostenverhoging in het onderwijs in de afgelopen jaren:
- 'Sociaal leenstelsel zorgt voor minder hbo'ers' : Als het sociale leenstelsel voor studenten wordt ingevoerd, zullen enkele duizenden studenten meer het hoger beroepsonderwijs mijden dan waar eerder van was uitgegaan. Dat blijkt uit een nieuw onderzoek van het Centraal Planbureau (CPB) in opdracht van minister Jet Bussemaker van Onderwijs. (Volkskrant 25 febr. 2013!)
- De afgelopen jaren is flink bezuinigd op het voortgezet onderwijs. Naast directe bezuinigingen hebben scholen al een aantal jaren te maken met forse stille bezuinigingen (VO-Raad)
- Door een 'stille bezuiniging' zullen volgend jaar bijna 800 van de 1200 werkplekken verdwijnen bij de Kenniscentra Beroepsonderwijs (juli 2014)
- Vicevoorzitter Eduard Schmidt: ‘Het is belangrijk dat iedereen met het talent en de motivatie hoger onderwijs kan volgen. Nu komt dit in gevaar.’(Lsvb 2014)
- In het regeerakkoord van het tweede kabinet Rutte staat een voorgenomen bezuiniging voor het groene onderwijs van 55 miljoen euro vanaf 2016 (sept 2015 AOC Raad)
- Een groot deel van de Tweede Kamer maakt zich zorgen over de tweedeling in het onderwijs. Het onderscheid tussen kinderen van hoog- en laagopgeleiden komt steeds terug in het debat over de onderwijsbegroting (28 okt 2015 De Volkskrant)
- De bezuinigingen op de basisbeurs en de ov-kaart moeten samen structureel 1,2 miljard opleveren in 2018.
- De Tweede Kamer wil de komende weken de voorgestelde bezuinigingen van 100 miljoen euro op het wegwerken van onderwijsachterstanden ongedaan maken (medio april 2016, Parool).
- In 2018-2019 volgen naar verwachting nog ruim 513.000 studenten een mbo-opleiding, daarna daalt het aantal naar iets boven de 505.000. De pijn van de krimp zal vooral worden gevoeld in de naar omvang kleinste leerweg, de bbl. Ongeveer een derde van de studenten volgt een opleiding in die leerweg. Tussen 2006-2007 en 2008-2009 nam het aantal bbl’ers nog toe van 140.500 naar ruim 171.000, maar daarna is een neerwaartse trend ingezet. Dat zou in 2020-2021 kunnen resulteren in circa 111.000 bbl-studenten in het mbo. Daarmee komt de daling van het leerlingenaantal in het mbo bijna volledig terecht bij de bbl. Als mogelijk oorzaken van de dalende tendens ziet stichting Samenwerking Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB) onder meer de economische crisis, de nieuwe subsidieregeling praktijkleren die nog niet bij iedereen even goed bekend is en de verzwaarde eisen voor taal en rekenen in het mbo.
'Pak tweedeling onderwijs aan': ‘Het jaarverslag van de Onderwijsinspectie leest als een wake-up call voor iedereen die in onze sector werkzaam is. Van de minister tot aan de ondersteuner moeten we doordrongen zijn van de plicht dat ieder kind optimaal voorbereid aan zijn maatschappelijke loopbaan begint. De constatering dat dit momenteel niet het geval is, dwingt ons allemaal om kritisch na te denken over de koers van het onderwijsbeleid van de laatste jaren. Dat moet zowel op nationaal niveau als klassikaal niveau gebeuren.’ (AOB april 2016)
Studenten- en jongerenorganisaties zijn geschokt door de cijfers van het Ministerie van Onderwijs en de Onderwijsinspectie waaruit blijkt hoger onderwijs steeds minder toegankelijk wordt.(Lsvb 22 april 2016)