Page 13 -

Transitie in zorgverlening De praktijkopdrachten sturen en faciliteren het leerproces.

Ze zijn het belangrijkste hulpmiddel voor de deelnemer om al
werkende doelgericht te leren. Voor de werkbegeleider en de
stelt mbo voor een docent zijn ze een hulpmiddel om op de werkvloer systema-
tisch kennis over te dragen.
Omdat praktijkopdrachten centraal staan, hebben we veel
andere opleidingsvraag aandacht besteed aan het ontwerp ervan. Inhoudelijk vormt
de nieuwe bejegening van cliënten de rode draad. Qua vorm is
er gezocht naar een vaste structuur, met een leerdoel, studie-
aanwijzingen, korte stukjes kennis, cases en vragen. In vrijwel
elke praktijkopdracht staan enkele vragen die een beroepspro-
Verrijkt curriculum duct opleveren voor het portfolio.
Het curriculum van een kwalificerend leertraject wordt primair
gebaseerd op het kwalificatiedossier. We hebben het kwalifi- Slimme vragen
catiedossier geanalyseerd en omgezet in een programma van Om het leerproces constructief te maken, is geprobeerd slimme
eisen. Dit hebben we nog eens verrijkt met innovatieve ele- vragen te stellen. Dit zijn vragen waarbij de deelnemers men-
menten uit kwaliteitsdocumenten en competentieprofielen tale activiteiten moeten verrichten, passend bij het functione-
van de branche. ringsniveau en reflectievermogen. Slimme vragen zijn niet per
Vervolgens hebben we vastgesteld welke leerstof in dit op- definitie open vragen. Het zijn bijvoorbeeld rubriceervragen of
leidingstraject behandeld moest worden. Er zijn actuele onder- koppelvragen of opdrachten waarbij er verband tussen theorie
werpen in opgenomen, zoals technologie in de zorg, het inte- en praktijk gelegd moet worden. Een icoontje verbeeldt de leer-
resseren van cliënten voor je dienstverlening, het contracteren cyclus van Kolb, zodat steeds duidelijk is of de vraag bedoeld
van cliënten en de cliënt voorbereiden op vertrek. De leerstof is is om te reflecteren, te conceptualiseren of te experimenteren.
gegroepeerd en in volgorde gezet. Daar zijn ordeningsprincipes
voor, zoals de ordening van eenvoudig naar meer complex of Effect op de werkpraktijk
de cyclische ordening. Bij zorgaanbieder Omring gebruikten we In dit artikel is vanuit een leertheoretische invalshoek de rol
het zogeheten realistische ordeningsprincipe. Hierbij staat de belicht van praktijkopdrachten bij de integratie van leren en
ontwikkeling van de cliënt bij de zorgaanbieder centraal. De werken. Een recente pilot diende daarbij als kapstok. Er is in
leerstof van de opleiding is in 70 thema’s vastgelegd. deze pilot op verschillende momenten geëvalueerd. Daarnaast
heeft kenniscentrum Vilans bij de nieuwe aanpak een instru-
Onderwijskundig concept en model ment voor effectmeting laten ontwikkelen door Maastricht
Op het moment dat de opleidingsdoelen duidelijk waren en de University en IVIO-Didactiek. De rapportage wordt aan het be-
leerstof geselecteerd en geordend, kwam de vraag op volgens gin van het nieuwe opleidingsjaar verwacht. We kijken daar
welke didactische uitgangspunten die leerstof het beste aan- naar uit, omdat dan duidelijk wordt wat in dit project het feite-
gepakt kon worden. Wat was het meest passende onderwijs- lijke effect is op de werkpraktijk.
kundig concept en onderwijskundig model?
In Nederland werken veel opleidingsinstellingen vanuit het Karin Pals is directeur van de Academie voor Wonen, Zorg en Welzijn, actief
constructivistisch gedachtegoed. Ook in dit project is dat het als organisatieadviseur en ontwikkelaar van nieuwe opleidingsinitiatieven.
geval, met name in de praktijkopdrachten. De deelnemers wor- Lies Graafsma is eigenaar van LYSK opleidingsontwikkeling en advies.
den uitgedaagd tot het verbinden van nieuwe kennis aan oude Voorheen werkzaam bij IVIO-Didactiek, onder andere voor de AWZW.
kennis en tot het ontwikkelen van nieuwe concepten. ‘Afkijken
en nadoen’ is niet voldoende. Constructief leren vindt naar ons
idee pas plaats als de deelnemer doelgericht en systematisch Geïntegreerd leren als gezamenlijke
wordt gestimuleerd zijn handelings- en gevoelsrepertoire uit uitdaging
te breiden. Vanwege de nauwe relatie met ervarend leren, is Ook in het mbo groeit de aandacht voor geïntegreerd leren.
in de praktijkopdrachten bovendien de leercyclus van Kolb als Dit soort leren speelt zich voor een groot deel af in een
onderwijskundig model gebruikt. context waar productie of dienstverlening het belang-
rijkste doel is. Het vraagt een andere organisatie van het
Centrale rol voor praktijkopdrachten onderwijs, maar ook in het werk zijn aanpassingen nodig.
Om de uitvoering van de nieuwe opleiding op de werkplek Geïntegreerd leren stelt arbeidsorganisaties en opleidings-
goed te faciliteren, zijn er bij 68 thema’s praktijkopdrachten instellingen dus voor een gezamenlijke uitdaging, zij het
ontwikkeld. Daarvan hebben er 10 betrekking op de verpleeg- ieder vanuit eigen doelstellingen en kaders.
technische handelingen.

SEPTEMBER 2014 13