Het leven zelf, dat per definitie geen moment hetzelfde is, zorgt met het coronavirus voor een wel heel onverwachte en diepingrijpende wending. Niet naar school kunnen, niet naar de sportvereniging, niet naar het werk. Thuisblijven. Thuiswerken of afwachten of er straks nog werk zal zijn.
Bij miljoenen mensen is de agenda overhoop gehaald. Wanneer er zo veel wegvalt en er social distancing, sociale onthouding van eenieder wordt gevraagd, hoe staan we dan in de situatie? Wat doen we? Flexibiliteit wordt gevraagd en wordt getoond. Is dat niet ook wat beroepsonderwijs de studenten wil meegeven, het vermogen om te gaan met veranderende omstandigheden?
Veerkracht en wendbaarheid
Ja, bij sommigen is er sprake van paniek. Velen worden geconfronteerd met verlies van werk of werktijdverkorting. Ouderen, de meest kwetsbare groep, krijgen minder bezoek. We weten geen van allen hoe lang het duurt. Het virus stelt de veerkracht en de wendbaarheid van mens en samenleving op de proef maar drukt ons ook met de neus op de feiten rond het thema ‘samen leven’. Wat betekent dat in tijden van crisis? Rekening houden met elkaar, er zijn voor elkaar en niemand achterlaten. Hoe kunnen we de getroffenen bijstaan? We zijn letterlijk teruggeworpen op onszelf en krijgen de kans om ons heen te kijken voor een gedegen heroriëntatie – op ons bestaan en dat bestaan in relatie tot de omgeving, de samenleving.
De democratie wordt getest
De laatste 10-15 jaren was er in tal van landen wereldwijd sprake van de uitholling van de democratieën. We hebben een regering die in een goed functionerende samenleving met de democratie als basis doet wat gedaan moet worden, binnen de mogelijkheden die er zijn. Een regering die een beroep kan doen op menskracht en fondsen binnen en buiten de grenzen. Dat is de kracht van een democratie en van een sterke band met andere landen binnen een bestel als de EU en het IMF. Nederland staat er niet alleen voor.
Waardering voor de samenleving
Dat geeft vertrouwen. En het is van belang dat vertrouwen te onderhouden. Door de democratische samenleving waarin we leven te waarderen. Door er te zijn voor de ander. Door stil te staan bij de vele professionals die doorgaans bijna onzichtbaar en in stilte voor de veiligheid en gezondheid in de samenleving zorgen. Zij laten zien wat coping in de samenleving betekent. Hetzelfde geldt voor de mensen in de voedingsindustrie, in de landbouw, in de supermarkten, voor wie het werk ook doorgaat. Denk aan de vele tienduizenden docenten die op school op de kinderen van medewerkers uit deze essentiële domeinen passen of thuis zich op online- en afstandsonderwijs hebben gestort, met de bedoeling hun studenten te blijven onderwijzen.
Een gezonde planeet
De pandemie biedt een overmaat aan lessen voor de gehele mensheid, voor elke samenleving, voor elk individu. Het is belangrijk te beseffen dat ons leven, wat we als individu en samenleving doen, niet vanzelfsprekend is. We zijn als het ware door de drukte en de uiterlijkheid van alledag naar de basis van ons leven in dit ogenblik heen gezakt. We zijn nu in de gelegenheid te overdenken en te bepalen wat er werkelijk toe doet. Voor mij toont het dat samen leven niet mogelijk is zonder een gezonde samenleving vanuit waardering voor elkaar, zoals voorheen beschreven, en niet kan zonder een gezonde planeet. De luchtkwaliteit is door het stilleggen van fabrieken en het reisverkeer verbetert. Ongetwijfeld zullen we, als de restricties worden versoepeld, weer de draad oppakken. Maar laten we er dan ook tijdig alles aan doen om voor volgende generaties een leefbare wereld te garanderen.