Historie is geen oud nieuws of een voorbije tijd waarover meningen kunnen verschillen maar alles wat ooit plaatsvond, ongeacht wanneer en waar het plaatsvond, heeft geleid tot de dag van vandaag. En het is essentieel om zo goed en zo compleet als mogelijk, het licht te blijven schijnen op historie. De historie belichten vraagt derhalve om consistentie en om zorgvuldigheid, met name wanneer het gaat om voor bevolkingsgroepen diep tragische en zeer gevoelige zaken. Samenlevingen veranderen en het is onze opgave te blijiven zoeken naar nieuwe wegen om de verhalen van wat was te blijven vertellen. Het is van belang de directe relatie en het verband met de historie in alles wat we nu doen, denken en ontwikkelen aan te tonen en te duiden.
Dat belangrijke, ja wezenlijke aspect vergeten we soms. Alles wat er ooit is gebeurd heeft de tijd en de plaats van vandaag gevormd. Heeft ons als burgers en gemeenschap gevormd. We zijn kinderen en getuigen van onze historie. Het is niet ongedaan te maken en niet te ontkennen, hoe verschillend de blik op historie ook kan zijn.
Herinneringen kunnen danig van elkaar verschillen en zelfs haaks op elkaar staan. Afhankelijk van de cultuur en de religie en politieke omgeving waarin iemand opgroeit kan een blik enorm verschillen. Dat bepaalt mede de houding waarmee een persoon in bepaalde kwesties kan staan. Wat meespeelt zijn de beelden die we met ons meedragen als gevolg van opvoeding, omgeving, scholing en ervaring. Beelden kunnen hardnekkig zijn en een stevig harnas vormen om feiten en kennis buiten de deur te houden.
Hoe enorm de kijk op historie, gebeurtenissen en culturen kan verschillen is soms verbijsterend. Het is de aanleiding tot meningsverschillen, conflicten en – al te vaak – geweld. Het begrip ‘polarisatie’ verwijst daar naar. Het lijkt er soms op dat de mens als individu in de samenleving een tegenpartij nodig heeft, ter bevestiging en versterking van de eigen visie en houding. Het is de rode draad in de historie.
Het maakt lessen in geschiedenis in het onderwijs ‘tricky’. De religieuze oorlogen in de middeleeuwen, de eeuwen van koloniale overheersing, de twee wereldoorlogen en de huidige crisis in Oekraïne. Hoe vertellen we de verhalen wanneer de kijk op feiten en de herinneringen verschillen, niet zelden haaks op elkaar staan? Wanneer er getwijfeld wordt aan feiten?
Het onderwijs dient, als het even kan, voor te gaan in de wijze waarop de historie kan worden aangereikt. We dienen de historie, ongeacht wat heeft plaatsgevonden, te waarderen voor wat het is, de bewegingen in de tijd die samenlevingen en die ons vormen. Het materiaal en de voorzieningen waarvan we gebruiken maken en waarmee we werken in ons alledaagse leven, zijn ons aangereikt vanuit de historie, door de mensen en groepen die er hun aandeel in hadden en dat wat ze ontwikkelen of bedachten weer aan hun opvolgers en volgende generaties aanreikten.
De mens staat niet los van haar of zijn historie. Integendeel. Ieder van ons is erin geworteld, onlosmakelijk, onontkoombaar. Er is geen ontkomen aan.
Raadpleeg tevens
- Bijna kwart Nederlandse jongeren twijfelt aan Holocaust
NOS Radio 1 Journaal 25 januari 2023 |
- Schokkende onwetendheid over Holocaust
NIW Redactie 25 januari 2023 |
- WOII en de holocaust in het voortgezet onderwijs
HAN December 2021 |