Het is verleidelijk vast te houden aan regels, curricula, lestijden enzovoort. We zijn ermee opgegroeid, in getraind, ja, niet zelden geconditioneerd. Het geeft zogenaamd zekerheid. En dat is wat docenten en managers wordt opgedragen, door de politiek, overheid, bestuurders. En ga daar maar eens tegen in. Maar evengoed en al te gauw en al te vaak worden ze tot een gevangenis, tot een strak omlijnd kader waaraan we het leven afmeten en in feite buitensluiten. Het kan ons eigen leven en dat van anderen verzuren. De neiging vast te houden aan regels en daar alles ondergeschikt aan te maken komt vaak voort uit het feit dat we het leven bedreigend vinden. We zijn bang voor de wisselvalligheid, de onvoorspelbaarheid van ieder moment, de weerbarstigheid. Natuurlijk is het leven soms beangstigend en bedreigend. Maar niet vanwege situaties die zich voordoen als wel door de gedachten die er in onszelf over ontstaan. We vertrouwen onszelf onvoldoende in de omgang met het onbekende van het volgende moment als het niet ingekaderd is.
Wie zo naar de buitenwereld kijkt doet zichzelf en zijn of haar leerlingen ernstig tekort. Want als we het leven buitensluiten vanuit de hang naar zekerheid, ingegeven door innerlijke onzekerheid en angst, sluiten we heel veel buiten , ook leerlingen. Zij zijn de personen waarin dat leven zich uitdrukt, de exponenten van het onbekende, het onvoorspelbare. Maar vanuit een begrensde kijk op het leven en op leerlingen stoppen we ze bij voorkeur in categorieën, dat geeft tenminste enig houvast. We delen ze in op grond van ethnische afkomst, intelligentie, studie- en examenresultaten, hun vermogen tot gehoorzaamheid, leergierigheid, enzovoort. Maar we zien ze niet werkelijk. We zien hen niet als mensen, we kennen hun eigen achtergrond en verhaal onvoldoende of niet, we zien hun eigen onbegrensdheid, die ze notabene met hun lichaam en in alles wat ze doen uitdrukken, niet. Want zo is het bestaan, eindeloos. Ieder moment is een open ruimte. Tenminste als je het wil en kan zien, als je voor een moment verlost bent van de continue neiging tot oordelen en inschalen. In die openheid blijkt iedereen vrij van kenmerken, van karakters, gewoon een stralend persoon, goed zoals hij of zij is.
Leerlingen brengen zichzelf mee. Zichzelf, dat is de hele mens. Niet iemand uit die en die buurt, met die en die handicap. We kunnen een schat aan levenservaring, kennis en contacten opdoen door hen werkelijk te zien en van hen te willen leren. Maar we zijn zo druk met integreren, classificeren, excelleren, determineren, kwantificeren, evolueren dat we enkele wezenlijke aspecten uit het oog hebben verloren: de leerling onvoorwaardelijk waarderen als mens met alle mogelijkheden. We herkennen onszelf niet in die leerling, we weerhouden ons van een immense rijkdom, we leren niet van hen. Mijn advies: verruim je klaslokaal door jezelf te verruimen. Want het klaslokaal, dat is ons leven, de eindeloze wereld en ruimte die zich elk moment aan ons ontvouwt.