Democratisch burgerschap | Een president van de VS die zijn eigen termijn in 2015 won met hulp van massale desinformatie verspreid door Wikileaks en de Russen. Dezelfde president die de verkiezingen in 2020 voor een eventuele tweede termijn verloor maar dat verlies nog altijd niet erkent, 60 verloren rechtszaken daarover ten spijt en zelf al zijn leven lang alle regels en wetten aan zijn laars lappend. Deze man, Donald Trump, die in zijn termijn van 2016-2022 de democratie ondermijnde, na de verloren verkiezingen een bestorming van het Capitool regisseerde en bij zijn vertrek in januari 2021 honderden deels ultrageheime documenten van de Amerikaanse overheid stal, bestempelde begin september jl de legitieme president als ‘vijand van de staat’. Ziedaar in een ingedikte versie de situatie in de VS anno september 2022.
De verliezer van 2020 holde de Republikeinse partij (GOP) van binnenuit uit en transformeerde in enkele jaren tijd de partij in een rechtsextremistisch bolwerk, de MAGA GOP oftewel de 'Make America Great Again' Grand Old Party. The Atlantic schreef in 2007: ‘Kort nadat Donald Trump was gekozen, verzamelden blanke nationalisten zich in Washington D.C. voor een jaarlijkse conferentie, waar The Atlantic getuige was van gejuich en enthousiaste nazigroeten. Aan het roer stond Richard Spencer, de leider van de 'alt-right', een term die hij populair maakte. "Hail Trump, hail our people, hail victory!" riepen ze uit.’
Wie sinds 2016 niet ja-knikt wordt geboycot en wordt de partij uitgeschopt. Het doel van MAGA: een knieval voor de grote leider en de omverwerping van de Amerikaanse democratie als opmaat naar een autocratie. In 2015 stonden alle seinen al op rood. Wij schreven er sindsdien met regelmaat over en het is vooral adembenemend en verbijsterend om te zien dat miljoenen burgers in de VS Trump op diens weg van destructie van de democratie volgen en bereid zijn het grondwerk voor hem te doen.
Op 6 september jl deelden voormalige defensiesecretarissen van het Pentagon en topgeneraals een open brief, waarin de groep de rol van het leger bij het handhaven van een gezond burgerbestuur beoordeelde en herbevestigde. De brief dient als een stille, maar duidelijke afwijzing van de poging van Donald Trump om de Amerikaanse democratie te ondermijnen.
Acht voormalige secretarissen van defensie en vijf voormalige voorzitters van de Joint Chiefs of Staff ondertekenden de open brief waarin werd opgesomd wat experts beschouwen als een fundamentele en uiterlijk onomstreden reeks principes om civiele controle en de rechtsstaat in het Amerikaanse politieke systeem te waarborgen. De directe aanleiding voor de brief, die werd ondertekend door voormalige functionarissen van zowel Republikeinse als Democratische regeringen, is te vinden in een regel in de inleiding. De ondertekenaars uiten hun bezorgdheid over "polarisatie die culmineerde in de eerste verkiezingen in meer dan een eeuw toen de vreedzame overdracht van politieke macht werd verstoord en in twijfel werd getrokken." De herbevestiging van de civiel-militaire normen in de brief is bedoeld als een afwijzing van Donalds Trumps overtredingen. De duidelijke subtekst, zeggen experts, is dat deze voormalige functionarissen geschokt waren door de poging van Donald Trump om de Amerikaanse democratie te ondermijnen - en zijn inspanningen om het leger te gebruiken om dit te doen. Door de brief te schrijven, benadrukten ze dat de houding van Trump ten opzichte van het leger onaanvaardbaar was - en gaven ze aan dat toekomstige pogingen van politici om in zijn voetsporen te treden op weerstand van het defensie-establishment zouden moeten stuiten.
Algemeen wordt aangenomen dat Trump besloot om voor het Witte Huis te gaan toen Barack bama de eerste zwarte president van het land werd en Trump tijdens het White House Corresponce Gala openlijk voor schut zette. Trump zat in de zaal en kon er niet om lachen. Tijdens zijn verkiezingscampagne in 2015 bezocht Trump, een elitaire biljonair uit New York, het agrarische midwesten en stuitte daar, min of meer bij toeval, op groepen die gevoelig waren voor zijn anti-Washington en anti-regering retoriek vol onwaarheden. Hij ontdekte dat er miljoenen Amerikanen – gelovig en rechtsnationalistisch - in het Midwesten waren die zich al decennialang door Washington vergeten waanden en die een hekel hadden aan de overheid en aan alle regels. Daar wist Trump op in te spelen. Hij verzilverde dat anti-overheidssentiment in een krachtige beweging van tientallen miljoenen rechts georiënteerde Amerikanen die circa 50% van de Republikeinen in de VS uitmaakt. Hij werd hun voorman. En ze gaan door dik en dun voor hem.
Ze negeren al zijn corruptie, de tientallen dagelijkse leugens, de grove persoonlijke beledigingen, zijn pathologisch narcisme, zijn voorliefde voor dictators in de wereld, zijn racisme en de enorme schade die hij tijdens ambtstermijn aanrichtte in status en imago van de VS in de wereld. Trump zegt in grote lijnen wat zij denken en vinden. Hij is hun held. Hij bracht de latente rechtsextremistische gevoelens boven water en daarmee tevens de angst om als gevolg van demografische verschuivingen naar een meer etnische samenleving, een minderheid in eigen land te worden. Het gevolg is een deel van de VS-bevolking dat de democratie heeft afgezworen en bereid is de Constitutie opzij te zetten in ruil voor een autocratie. De angst voor de toekomst van 'wit Amerika' is door MAGA omgezet in een landelijke verzetsbeweging die gaandeweg gewelddadiger wordt in zowel taal, geschrift en actie.
Op tal van fronten en diverse niveaus – van lokaal en staat tot in het Congres in Washington - zijn MAGA Republikeinen de afgelopen jaren in tal van de 50 Amerikaanse staten in actie gekomen om wetten en regels om te buigen en kiesdistricten opnieuw in te delen in hun voordeel. MAGA-aanhangers stelelen zich verkiesbaar om bestuurlijke posities bezetten en aldus de blank nationalistische visie stevig te positioneren. Het is een pure cultuurstrijd geworden. Eeuwenlang hadden blanke nationalisten het voor het zeggen en hielden ze in de zuidelijke staten het racisme en de slavernij zo lang mogelijk in stand. Het leidde zelfs tot de diep gekosterde wens zich af te scheiden van het liberale noorden en aldus tot een Burgeroorlog (1861-1864) die ze verloren. Ondanks burgerrechten hielden de nationalisten tot 1964 de een gesegregeerde samenleving in stand en de zwarte bevolking onder de duim. Dat vernederende verlies is nooit vergeten en heeft de laatste jaren het verlangen naar blanke zeggenschap nieuw leven in geblazen. Na eeuwen onderdrukking ervaren zwarte Amerikanen en andere minderheden van kleur de enorme druk van racisme.
Op tal van plaatsen waar MAGA de gemeenschappem domineren is en wordt het op scholen verboden over racisme te praten, bibliotheken moeten boeken verwijderen over LGBTQ of over slavernij, abortuswetten worden aangenomen en aangescherpt, nieuwe stemrechten maken het voor met name burgers van kleur moeilijker om te stemmen. Het doel: de positie van blank-nationalistische Amerikanen versterken door de rechten van minderheden weg te nemen. Hun voorbeeld: onder andere autocraat Victor Orban van Hongarije die al enkele jaren door Trump en zijn handlangers wordt geprezen en in augustus 2022 ook te gast was op de nationale Repubikeinse conferentie waar MAGA-topics het hoofdthema vormden. De Republikeinse GOP gaat niet meer over politiek maar over de MAGA cultuur. Het is een cultuuroorlog met de elitaire linkse democraten en burgers van kleur als vijand. Een duidelijke visie op de toekomst ontbrak en ontbreekt nog altijd. Who cares?, denkt MAGA. Wat van belang is om Trumpisme te promoten, wat in feite staat voor chaos. Een van Trumps spreekbuizen, Steve Bannon, propageert al jaren openlijk de afschaffing van de staat en daarmee de creatie van chaos. Chaos met Trump als ultieme leider.
Op de website therealnews.com spraken experts in het voorjaar 2022 over het thema van rechts-extremisme in de serie van de The Marc Steiner Show. Enkele citaten daaruit: ‘De Amerikaanse rechtervleugel begon zich vanaf eind jaren '80 en begin jaren '90 te ontwikkelen. En in die periode gebruikten we de term extreemrechts echt om te verwijzen naar blanke supremacisten in de Verenigde Staten. Mensen die geloofden in de culturele en vooral de biologische superioriteit van blanke mensen, en probeerden de Verenigde Staten stapsgewijs te transformeren in een thuisland voor blanke mensen door middel van initiatieven zoals de Northwest Imperative, waar de Arische Naties naar Idaho verhuisden enzovoort. Vandaag kan de term iets anders gebruikt worden. Extreemrechts in de Verenigde Staten kan het best niet als een fascistische beweging worden gezien, althans niet op dit moment, maar als een autoritaire coalitie van verschillende tendensen. Sommigen daarvan zijn in feite raciale en etnische nationalisten die niet geïnteresseerd zijn in de blanke suprematie van hun grootvader, die echt is gemodelleerd naar uitbuiting en culturele superioriteit van witte mensen in dit land. ( ) Ze zijn eigenlijk geïnteresseerd in een wit thuisland en streven ernaar voorwaarden te creëren voor een permanente blanke bevolking, een supermeerderheid in de Verenigde Staten, een idee over een etnisch thuisland voor blanken. Dat heb je dus, maar je hebt ook christelijke nationalisten en christelijke theocraten die deel uitmaken van deze coalitie. ( ) Deze verschillende overwinningen van antidemocratisch rechts, of autoritair rechts in de Verenigde Staten, hebben eigenlijk verschillende eindspelen. Ze hebben verschillende ideeën over wat een goede samenleving zou zijn. Elk van hen is een dystopie voor de meesten van ons, maar ze begrijpen allemaal dat het realiseren van hun visie een reeks autoritaire relaties vereist. En dus zijn ze het er allemaal over eens dat de formele democratie en vrije en eerlijke verkiezingen hun doelen niet dienen, en ze zijn afgestemd in strategieën om ervoor te zorgen dat die toekomst niet wordt bepaald door vrije en eerlijke verkiezingen in de Verenigde Staten.’
De effecten zien we nu dagelijks. De vraag is hoe ver rechtsextremisme de VS gaat ontregelen, mee gezien het feit dat het hier gaat om ca 30% van het land, bij lange na niet de meerderheid. Maar de minderheid wil de macht voor de blanke burgers, kost wat kost, dat is de visie van Trump en de inzet van de MAGA GOP. Eind dit jaar zijn de zgn Midterms, verkiezingen voor plaatsen in beide huizen van het Congres. Dat zal al veel duidelijk maken. Wat de hele wereld dag in dag uit ‘live’ kan bijwonen, is de enorme invloed van een enkele persoon die met elke ademhaling een leugen uitspreekt, elke verantwoordelijkheid voor het eigen daden van de hand wijst en de schuld voor alles wat verkeerd gaat bij de ander legt, ongeacht of het nu anti-Trumpers uit eigen partij, Democraten, de FBI of het ministerie van Justitie zijn. De conclusie is dat de VS sinds de aankomst van de eerste slaven in Virginia in 1619 een racistische sameenleving is geweest, dat zwarte Amerikanen door tientallen miljoenen Amerikanen niet als volwaardige burgers worden beschouwd. Hen ontbreekt het vermogen tot zelfreflectie, in hun aderen stroomt het bloed van de slavenhouders, van degenen die vinden dat het blanke ras de beschaving naar de VS bracht en dat niemand anders recht heeft op het land behalve zij.