De praktijkervaring die studenten in het mbo opdoen, helpt bij het tegengaan van jeugdwerkeloosheid, blijkt uit bevindingen van Kennisplatform Integratie & Samenleving. Hoe zorg je ervoor dat dit goed werkt voor jongeren met een niet-westerse afkomst die te maken hebben met een hogere werkloosheid dan autochtone jongeren?
De praktijkervaring die studenten op mbo-scholen opdoen leidt tot betere kansen voor hen op de arbeidsmarkt. Maar die voordelen zijn voor jongeren met een niet-westerse afkomst niet vanzelfsprekend. Dat zijn belangrijke uitkomsten van een literatuuronderzoek van Kennisplatform Integratie en Samenleving (http://www.kis.nl/artikel/5-randvoorwaarden-om-met-praktijkervaring-jeugdwerkloosheid-tegen-te-gaan). De onderzoekers doen aanbevelingen aan onder meer managers, stagebegeleiders en docenten in het mbo om dat te verbeteren.
Kansrijkere weg
‘Onze bevindingen zijn dat jongeren met een migrantenachtergrond in het mbo vaker kiezen voor een beroepsoriënterende leerweg dan voor een beroepsbegeleidende leerweg’, zegt onderzoeker Ikram Taouanza van Movisie/Kennisplatform Integratie. ‘Terwijl je ziet dat de BBL via de stages een kansrijkere weg is naar werk. De praktijk leert bovendien dat deze jongeren vooral bezig zijn met het afronden van hun opleiding en niet zozeer met de kansen die een stage voor hun carrière biedt.’ Dit kan ertoe leiden dat zij tijdens de stage niet optimaal presteren, waardoor de kans om zo aan een baan te komen niet groter wordt, zegt de onderzoeker. Taouanza: ‘Het is daarom voor stagedocenten belangrijk om vooraf met deze jongeren goed de verwachtingen en perspectieven van de stage te bespreken.’ Volgens de onderzoeker zou het goed zijn als docenten doorvragen bij motieven van deze jongeren over hun loopbaanoriëntatie. Haar advies aan de docenten: ga het gesprek met de jongeren én hun ouders aan over wat de beste kans is naar werk.
Stereotype beroepsbeelden
Een ander knelpunt dat het arbeidsmarktperspectief van migrantenjongeren negatief kleurt: de stereotype beroepsbeelden die ze nogal eens hebben. De voorkeur van jongeren met een migrantenachtergrond gaat vaker uit naar economische en sociale studierichtingen die minder goed aansluiten op de arbeidsmarkt, maar wel een hogere status hebben in de ogen van jongeren en hun ouders. Sectoren als techniek, verzorging, industrie en landbouw worden veelal geassocieerd met ‘vies, zwaar en handenwerk’. Maar deze sectoren bieden juist betere arbeidsmarktperspectieven. Soms hebben ouders ook het idee dat bepaalde beroepen bij een meisje of juist bij een jongen horen. Volgens Taouanza kunnen mbo-scholen ook een rol spelen bij het doorbreken van die stereotype beroepsbeelden. ‘Neem alleen het beeld dat je met je communicatiemiddelen – open dagen, voorlichtingsmateriaal – uitstraalt. Dat zorg & welzijn beroepen niet enkel voor meisjes zijn bijvoorbeeld.’
Zorg op de werkvloer voor inspiratie is een andere advies dat de onderzoekers geven. Taouanza: ‘Rolmodellen op de werkvloer met dezelfde culturele achtergrond kunnen vooroordelen over beroepen bij jongeren wegnemen. Het zou goed zijn als scholen stagebedrijven expliciet vragen of ze die rolmodellen in dienst hebben. Dat kan voor jongeren een inspirerend effect hebben.’
Loopbaangerichte leeromgeving op school én thuis
De onderzoekers schetsen ook een andere randvoorwaarde om het effect van praktijkervaring te vergroten: Voor een krachtige loopbaangerichte leeromgeving op scholen is duurzaam beleid nodig. In zo'n omgeving ontwikkelen leerlingen loopbaancompetenties en een arbeidsidentiteit, zodat ze gekwalificeerd zijn voor een arbeidsmarkt waar employability en zelfsturing steeds belangrijker worden. Dit kunnen docenten niet in hun eentje doen; het draagvlak moet vanuit de leiding tot aan docenten aanwezig zijn.
Tegelijkertijd moeten scholen ‘thuisbetrokkenheid’ faciliteren. De invloed van ouders op loopbaankeuzes van jongeren is immers groot, maar niet elke ouder kan inhoudelijk zijn kind helpen. Uit eerder onderzoek komt naar voren dat de betrokkenheid van ouders substantieel bijdraagt aan preventie van schooluitval. Het heeft dus zin dat docenten dat ‘bemoedigend gesprek’ op structurele basis faciliteren. Dat kan bijvoorbeeld door foto’s van een open dag aan de keukentafel te bespreken of filmpjes van rolmodellen te bekijken. De onderzoekers bevelen adviseren om zo vroeg mogelijk kennis te maken met ouders/verzorgers en de contacten gedurende de gehele opleiding warm te houden.
Taouanza is realistisch en beseft dat er voor docenten en managers in het mbo vaak in een tijdsklem zitten. Tegelijkertijd waarschuwt ze voor het gevaar dat human capital verloren dreigt te gaan. ‘Het zou zonde zijn als iemand zijn volle potentieel niet kan ontwikkelen door een verkeerde keuze in studie of praktijkervaring.’
(bron: Movisie)