door Ton Bruining
‘Papa, wie zijn jouw helden?’ Zomaar een zondagmiddag, zomaar een vraag. Het was in ieder geval duidelijk dat dochter Lola tot de kern van haar vader wilde doordringen. En, dat deed ze. Schoorvoetend somde ik op. De rocker Arno, de choreograaf Pina Bausch en vooruit zo’n beetje iedereen die ooit op de set van Monty Python rondliep. Geheel tegen mijn verwachting in reageerde dochterlief niet in de trant van ‘uh, en wie precies? Zeker allemaal dood en begraven, ofnie pap …’, maar met een scherp ‘waarom?’.
Tja, waarom precies? Mijn helden zijn allemaal op hun eigen manier culturele vernieuwers. Klopt, ik heb iets met cultuur. Ik heb iets met vernieuwing. Maar wie mijn dochter kent, weet dat zij daar geen genoegen mee neemt. Er moest nog iets meer zijn. Er moet altijd iets meer zijn. Wat is de heilige graal van een held? En opeens balden al mijn bespiegelingen op heldendom samen in een woord: ruimte. Het was ruimte. Al mijn helden kregen of namen de ruimte om tot bloei te komen. ‘Arno, Pina en de Monty’s stapten uit de paardenbak’, stamelde ik naar mijn paardenminnende dochter in een krampachtige poging om zonder resultaat binnen haar leefwereld te blijven. ‘Papa, zijn er in jouw werk ook helden…?”
Ze zijn misschien nog wat dun gezaaid, maar de onderwijshelden komen eraan. Er is weer ruimte in het onderwijs. Maatschappelijke ruimte, omdat het belang van onderwijs door iedereen weer wordt ingezien. Professionele ruimte, omdat de docenten als echte kenners weer aan het roer staan. Regelruimte, omdat de onderwijsinstellingen meer en meer de middelen en de wettelijke mogelijkheden krijgen om maatwerk in de regio te realiseren. De noodzaak van ruimte is evident. Voor mijn helden van vroeger, maar ook voor de onderwijshelden van morgen. Ruimte is de cruciale voorwaarde om talenten te ontwikkelen. Het is de graal voor het onderwijs. Het is de graal die nu lijkt hervonden.
Er is nieuw elan in het onderwijs geblazen. Met de nieuwe beleidsvoornemens is een vinger gegeven, maar laten wij als onderwijs gewoon eens de hele hand nemen. In de gesprekken die ik in het land voer, wordt vaak verzucht dat het onderwijs op slot zit. Regels, werkdruk, verantwoording, inspraak … Voor zelfbeklag zijn er argumenten genoeg, maar een slachtoffer wordt nooit een held.
De nieuwe ruimte geeft ons allemaal de mogelijkheid om op onze eigen manier een onderwijsheld te worden. Als docent, als student, als bedrijf, als bestuurder. De ruimte is daarmee ook een opdracht om op zoek te gaan naar de onderwijsheld in onszelf. Hoe worden we de held die talent ziet op kilometers afstand, die talent kracht geeft en die waar nodig talent redt. Hoe koester je als docent het talent van de leerling, als bestuurder het talent van de docent en als bedrijf het talent van de school?
Het omarmen en benutten van de nieuwe ruimte is allesbepalend voor het beroepsonderwijs. Dit gaat niet meer over curricula, urennormen, inspectie of cao’s. Het gaat om grotere zaken als employablity, duurzaamheid en uiteindelijk ons welzijn en onze welvaart. Grote zaken pak je samen op. Het gaat om het samen als bedrijven, scholen en vmbo-mbo-hbo nemen van de ruimte waarin (onderwijs)professionals jong volwassenen echt kunnen voorbereiden op een perspectiefrijke toekomst. Als je daar een bijdrage aan levert, ben je voor mij best een held. En, straks voor Lola? Vast ook wel.
Ton Bruining is directeur Beroepsonderwijs KPC Groep
Deze column is een proloog op de serie ‘Klasse helden’ die met ingang van september de komende tijd maandelijks in vakblad Profiel verschijnt. In deze serie gaan adviseurs van KPC Groep op zoek naar eigentijdse helden in het onderwijs.