Niet eerder in de jonge historie van digitale technologie werd het belang van die technologie zo evident als in de periode vanaf maart, toen de wereld vanwege de coronapandemie in lockdown ging en honderden miljoenen volwassenen, adolescenten en kinderen in de hele wereld overschakelden op thuiswerk en online leren. Die overstap van live naar virtueel gebeurde in enkele weken tijd, ongekend. Wat zich ontvouwde, was waarop we op deze plaats in de afgelopen 6-7 jaren en in tal van artikelen anticipeerden: het enorme belang van een onmisbaar geworden digitale technologie voor de samenleving en daarmee het enorme belang van een gecoördineerd politiek en rijksbeleid vanuit een apart Ministerie voor de digitale samenleving.
Maar hét thema van deze eeuw – de digitale samenleving – is geen topthema voor Den Haag. Het spreekt boekdelen dat in de afgelopen decennia bij geen enkele verkiezing van parlement of provincie digitalisering werkelijk een topthema is geweest. Al vele jaren is het digitale beleid vanuit politiek en overheid volstrekt onvoldoende en een verspilling van energie en geld. Terwijl de samenleving draait op ict is er in partijprogramma’s amper aandacht voor. Een jaar geleden – juni 2019 - schreven we over het beschamend lage kennisniveau in de Haagse politiek. Lees hier het artikel Digitalisering? Hé? Wat? Hoe? In Den Haag komt de beer eindelijk uit de winterslaap.
Precies twee jaar geleden, op 16 juni 2018, presenteerde staatssecretaris Mona Keijzer namens het kabinet de strategische agenda ‘Nederland Digitaal’. In die agenda staan 24 ambities om van Nederland dé digitale koploper van Europa te maken. Op 26 juni jl. kwam het kabinet met een actualisatie van de Nederlandse Digitaliseringsstrategie met daarin een besluit voor extra financiering voor artificiële intelligentie (AI) en een overzicht van andere investeringen in technologieën, digitalisering van bedrijfsleven en overheid, digitale vaardigheden van Nederlanders en cyberveiligheid. In verband met de bescherming van privacy of cyberveiligheid werd de agenda in nauwe samenwerking opgesteld met minister Ferdinand Grapperhaus (Justitie & Veiligheid) en staatssecretaris Raymond Knops (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties). Mooi, maar volstrekt onvoldoende inspelend op wat er nodig is en niet efficiënt door het hoge los zand/gehalte.
- Lees hier de Profielactueel-column uit februari 2019 Hackers ondermijnen de samenleving – en bij overheid en politiek blijft het stil
- Lees hier ons artikel van oktober 2018 PROFIEL - Digitalisering (ont)regelt steeds meer
Lerarentekort aanpakken via virtuele middelen
De pandemie heeft in het onderwijs geleid tot een massale ontdekking van de aarde van digitaal onderwijs. Nu komt het er op aan landelijk en eenduidig de gevolgen en resultaten van online leren - in po, vo, mbo, hbo tot de universiteiten - te onderzoeken en te komen tot doorwrochte conclusies en, op basis daarvan, een goedd geleide en begeleide herstructurering van onderwijs waarvan onlineleren een volwaardig onderdeel wordt.
Begin 2019 schreven we ook al over de mogelijkheid om met behulp van virtuele middelen te werken aan oplossingen voor het lerarentekort. Maar het rijk is en blijft halsstarrig en blijft jaar in jaar uit honderden miljoenen overmaken aan niet traceerbare acties voor oplossingen die er al vele jaren niet zijn. Je krijgt niet meer leraren als ze er gewoon niet zijn, ook niet met financiële impulsen en het lukraak rondstrooien met geld zoals nu opnieuw gebeurt, dit keer 116 miljoen (medio juni 2020). OCW stelde eind mei € 1,4 miljoen beschikbaar voor innovatief online hoger onderwijs. Via een meerjarige regeling kunnen innovatieve en experimentele online projecten in het hoger onderwijs een subsidie ontvangen van maximaal € 175.000. Ad hoc. Zonder vooronderzoek, zonder context, zonder controle achteraf. Inplaats van een grondige evaluatie van de resultaten van vorige subsidies om leraren te krijgen (en te houden) kiest de politiek er telkens weer voor om honderden miljoenen in een lekke bak te storten.
- Lees hier het Profielactueel-artikel uit februari 2019 Lerarentekort is ‘old school’ – de oplossing ligt in de balans tussen mens en AI
- Kabinet maakt afspraken met grote steden over aanpak lerarentekort, lees hier meer over het politieke besluit om opnieuw een storting te doen – dit keer 116 miljoen euro - om het lerarentekort in de Randstad op te lossen.
De bocht uit vliegen
Staatssecretaris Mona Keijzer zegt over het belang van de digitaliseringsstrategie: “Eén ding weet je zeker, de technologie schrijdt voort. Niet alleen om je ambities te verwoorden, maar ook om de vangrails neer te leggen, zodat we niet uit de bocht vliegen.”
Maar de daad wordt onvoldoende bij het woord gevoegd. Er wordt voortdurend uit de bocht gevlogen. Los van de enorme geldverspilling in mislukte ict projecten bij de overheid zelf, wordt er niet geinvesteerd waar het wel zou moeten (onderwijs), is er geen coördinatie, geen uitwisseling, geen visie, geen beleid bij wat er in de samenleving gebeurt. Tal van onderzoeksinstituten hebben hier de afgelopen jaren ook op gewezen. En zelfs in deze tijd van pandemie zien we geen initiatieven. Vorig jaar hadden we de stille hoop dat Den Haag zou ontwaken uit een winterslaap. Helaas, er werd even verdwaasd rondgekeken en vervolgens dommelt iedereen weer verder en blijft de noodzaak van een landelijk Ministerie voor de Digitale Samenleving steken in ad hoc projecten en initiatieven.
Foto: De website van het Ministerium für Wirtschaft, Innovation, Digitalisering und Energie des Landes Nordrhein-Westfalen