Een exclusieve bijdrage van Marjolein Held, voorzitter van de beroepsvereniging van opleiders in het middelbaar beroepsonderwijs BVMBO
Wie had een paar maanden geleden kunnen bedenken dat wij ons mbo-onderwijs binnen een week zouden omvormen tot afstandsleren? Dat we de studenten niet meer rechtstreeks in hun ogen zouden kunnen kijken tijdens de les? Lessen volgen vanuit bed een optie is geworden? En dat we ons zorgen maken over achterstand in onderwijs, arbeidsmarktperspectief en de toekomst van deze generatie jongeren? Het leek een onmogelijk scenario maar het is nu onze realiteit. In één klap was de docent als vakman/vrouw in de klas een kantoorbaan in eigen huis geworden.
Het hart van ons vak, de interactie met de studenten in de klas, veranderde wezenlijk
De eerste paar weken thuisonderwijs waren vanzelfsprekend en we maakten er met zijn allen het beste van. We wisten waar we het voor deden en het resultaat - een afvlakkende coronacurve -stimuleerde ons om de maatregelen netjes op te volgen. Nu we in een volgende fase zijn gekomen en maatregelen afgeschaald worden, komen we terecht in het ‘nieuwe normaal’. En deze fase voelt niet meer zo vanzelfsprekend maar roept twijfels en vragen op.
Van teamsport naar topsport!
In het mbo-onderwijs zijn we er trots op dat we als team samen onderwijs maken. De afgelopen weken hadden we elkaar hard nodig. Lesplanningen, invulling van het (praktijk)onderwijs, problematiek rond studenten en BPV, toetsen en examinering alles moest opnieuw bekeken worden. Op afstand probeerden we de taken zo goed mogelijk te verdelen, elkaar te ondersteunen en het hoogst haalbare eruit te halen. Iedereen had zijn persoonlijke uitdagingen, van thuisraken in de digitale omgeving tot de combinatie thuis werken in een huis vol gezinsleden. Kortom dit was niet alleen teamsport maar ook topsport.
‘..onderwijs is saai geworden, afstandelijk, onpersoonlijk, gewoon niet leuk’
Ons vak staat op zijn kop! De afgelopen weken sprak ik collega’s van verschillende scholen die ik hoorde verzuchten ‘onderwijs is saai geworden, afstandelijk, onpersoonlijk, gewoon niet leuk’ of ‘wanneer het op deze manier moet, hoef ik niet meer voor de klas!’ Docenten geven aan zich niet meer bekwaam te voelen ondanks hun jarenlange ervaring. Uitspraken als ‘dit is niet het vak waar ik voor opgeleid ben’ of ‘ik voel me weer net zo onzeker als toen ik begon in het onderwijs’. Mbo-onderwijs is bovendien een mix van theorie en praktijk. Samen met de student op de werkvloer of in een praktijklokaal waar ze leren hoe die kapotte auto weer gerepareerd kan worden, hoe je de boze klant te woord staat of hoe je een katheter inbrengt.
Inwijding in de kneepjes en mores van het vak is een deel van het vakmanschap van de mbo-docent. En dat deel bleef helaas achter in het schoolgebouw! En dan als laatste verandering, de dynamiek in de klas en het contact met de studenten. Voor veel docenten de reden van hun keuze voor het leraarschap. Deze dynamiek veranderde in twee intialen op het scherm en doodse stilte. Het hart van ons vak, de interactie met de studenten in de klas, veranderde hiermee wezenlijk.
We zijn in één grote landelijke proeftuin terecht gekomen
Hoe nu verder? Door corona zijn we in één grote landelijke proeftuin terecht gekomen. Van voorbereiding of training op deze totale vorm van online onderwijs was geen sprake. Datgene wat we deden in de klas probeerde we zo goed als mogelijk in een digitale vorm te gieten. Naarmate de weken vorderden, durfden we dat meer los te laten en creatiever te zijn. Een ding is duidelijk: ons vak en het onderwijs zullen nooit meer hetzelfde zijn. Digitalisering heeft nu een plek veroverd. Corona gaf ons een zetje tot verandering maar nu moeten wij, als beroepsgroep, weer het roer overnemen. Wat willen we wel digitaal en wat zeker niet: hoe ziet dat eruit? Hoe organiseren we dat? Welke expertise is er ten aanzien van digitale didactiek en hoe maken we ons dat eigen? Er valt nog heel veel te ontdekken en te leren. Investering in ondersteuning en professionalisering zal hierbij noodzakelijk zijn maar ook contact met elkaar als beroepsgroep. Uitwisseling van goede voorbeelden, geleerde lessen en delen van materiaal zou ons veel energie kunnen schelen. Verbinding geeft power!
Nieuwe vraagstukken voor 2020-2021 - Moeten wij ons niet veel duidelijker uitspreken over de condities waaronder wij goed onderwijs kunnen leveren?
Het nieuwe schooljaar met nog onzekere maatregelen staat voor de deur. De inrichting van ons onderwijs wordt niet meer door het team bepaald op pedagogisch- didactische- beroepsinhoudelijke argumenten maar o.a. door een tijdslot van het OV , 20 procent fysieke aanwezigheid en 1.50 meter richtlijnen. Teams zijn aan de slag met weer nieuwe vraagstukken die dit met zich meebrengt. Veerkrachtig steken zij de handen uit de mouwen om goed onderwijs te ontwikkelen en te verzorgen met een nieuwe formule. Maar hoe veerkrachtig moeten wij ons blijven opstellen? Moeten wij ons niet veel duidelijker uitspreken over de condities waaronder wij goed onderwijs kunnen leveren? Het eerste begin is er. Afgelopen week liet het mbo zich in een gezamenlijke boodschap horen over de ongelijke situatie die er ontstaat voor de 17-jarige. In het vo mogen zij wel naar school maar in het mbo niet. Juist onze eerstejaars hebben het nodig om elkaar, de docenten en de school te leren kennen. Zonder relatie geen prestatie, dat weten we allemaal.
Voor nu wens ik al mijn collega’s in het mbo een hele fijne vakantie. En als je vanuit de luie stoel terugkijkt op schooljaar 2019-2020 denk dan vooral ‘Yes, we did it!’
Voor meer info over de BVMBO ga naar de website
Foto: Andy Falconer - Unsplash