Interview met Kwartiermaker ONE, Johan van Wely, docent installatietechniek ROC Nijmegen
Wat kenmerkt ROC Nijmegen als het gaat om de opleiding installatietechniek?
Op deze vraag is voor Johan maar één antwoord mogelijk: De Technische! In De Technische werken onderwijs en bedrijfsleven nauw met elkaar samen’ legt Johan uit. ‘Daarbij gaat het niet alleen om installatietechniek, maar ook om de opleidingen elektrotechniek, timmeren en schilderen. De opleidingen werken dus interdisciplinair samen. Dit zie je terug in het onderwijsconcept. De studenten van de verschillende opleidingen moeten regelmatig met elkaar samenwerken om hun lesopdrachten goed uit te kunnen voeren. Ook biedt het uitgebreide stagemogelijkheden. De opleiding is ingericht op niveau 2 en 3 Installeren (elektrotechnische èn werktuigkundige installaties) en Service & onderhoud. Alle studenten beginnen het eerste jaar in een BOL variant waarin zij vijf weken stage lopen en daarna vijf weken op school zitten (waarbinnen de helft theorie en de helft praktijk). Na dat jaar bekijken we of ze in de bol blijven of doorstromen naar de BBL. Op deze manier biedt de Technische maatwerk. Intern noemen wij dit de Flex BOL.’ De vraag of dit mag binnen de wettelijke kaders beantwoordt Johan bevestigend. Ondanks de wettelijk kaders is er nog veel creativiteit mogelijk in de uitvoering van het onderwijsprogramma. Daar liggen ook de meeste kansen om met bedrijven samen te werken.
Johan schetst ook nog de aanlooproute voordat jongeren starten met hun opleiding. Alle jongeren die zich aanmelden voor de opleidingen van de Technische krijgen meeloopdagen (diagnostische dagen) aangeboden. Tijdens deze dagen wordt expliciet gekeken of de jongere past bij de opleiding waar hij/zij voor kiest. Bedrijfsleven en medestudenten kijken hier ook in mee. Vaak komen de jongeren er dan achter wat bij ze past en kan er een goede match tussen student en opleiding worden gemaakt. Deze methodiek is ook ontwikkeld op vraag van het bedrijfsleven.
Hoe verwerken jullie het thema duurzaamheid in de opleiding installatietechniek?
‘Duurzaamheid zit ingebakken in de cultuur en mentaliteit van ROC Nijmegen en specifiek de Technische. In het lesmateriaal van de opleidingen is duurzaamheid standaard opgenomen. Daarnaast organiseren wij in januari voor de tweede keer de week van de duurzaamheid op het Technovium. In deze week werken studenten van alle techniekopleidingen interdisciplinair samen aan een project gericht op duurzaamheid. Het onderwijs wordt daar om heen gebouwd.
Verder organiseren we excursies georganiseerd op dit thema en vullen we keuzedelen rond duurzaamheid. Oost Nederland Energiek, in samenwerking met het Opleidingsfonds Technische Installatie Bedrijven en het programma Build Up Skills, faciliteert deze keuzedelen ook. Daarnaast is ROC Nijmegen natuurlijk actief in ONE. ONE organiseert met de roc’s masterclasses voor docenten, instructeurs, praktijkopleiders, werknemers en studenten gericht op het thema duurzaamheid.’
Wat betekent duurzaamheid voor het ROC Nijmegen?
‘Het gebouw van het Technovium is duurzaam gebouwd. Zo maken we hier gebruik van duurzame energie om het gebouw te verwarmen en te koelen door warmte/koude opslag. Dit houdt in dat men in de zomer gebruikt maakt van het koele grondwater om het Technovium gebouw te koelen, het opgewarmde water slaat men weer op in de bodem totdat het in de winter weer gebruikt kan worden om te verwarmen. Het energieverlies beperken we door isolerende maatregelen en door onder andere gebruik te maken van een warmtewiel in de luchtbehandelingsinstallatie.
Verder wordt er expliciet gewerkt aan bewustwording van eigen gedrag van collega's en studenten. Overigens is, in de visie van het ROC Nijmegen, duurzaamheid meer dan zuinig zijn met energie. Het is ook werk maken van de circulaire economie. Dat betekent onder andere maximale recycling van materialen en energie uit hernieuwbare bronnen. In het verlengde hiervan heeft Nijmegen ook het certificaat van gezonde school.’
Hoe ziet jullie samenwerking met het bedrijfsleven eruit?
‘De Technische werkt samen met Installatiewerk Achterhoek Rivierenland, de Schilder^sCool en Bouwmensen. Deze samenwerkingspartners leveren ook mensen die mee vormgeven aan de opleiding. Hierdoor is er continue uitwisseling tussen bedrijfsleven en opleiding. Dit komt ten goede aan de kwaliteit van de opleiding en van de student!
Binnen De Technische bestaat de Technische Onderneming. Dit is een overlegorgaan waarin het onderwijs en lokale bedrijfsleven zijn vertegenwoordigd. Een aantal keren per jaar komen zij bij elkaar om te brainstormen over enerzijds de veranderingen in de omgeving van onderwijs en bedrijfsleven en anderzijds de behoefte aan input van het bedrijfsleven naar het onderwijs. De volgende vragen komen dan aan de orde: Waar kan het bedrijfsleven het onderwijs in ondersteunen? hoe vindt de afstemming plaats? Overigens leveren bedrijven ook assessoren en examinatoren.’
Wat is jouw visie op de samenwerking tussen bedrijfsleven en onderwijs? Hoe zou het beter kunnen?
Bij het ROC Nijmegen zijn wij altijd geïnteresseerd in de vraag van het bedrijfsleven. We laten onze opleidingen graag daarbij aansluiten. Aangezien de vragen van het bedrijfsleven nog wel eens divers zijn maken we ook gebruik van het Platform Installatietechniek Gelderland Overijssel. Hier komen alle bedrijfsvragen samen en worden deze geclusterd. Op deze manier kunnen we ons onderwijs aanpassen. Daarbij biedt de inzet van keuzedelen een ruimere mogelijkheid om maatwerk voor een individueel bedrijf en voor de student te leveren.
Wat beter kan is de investering vanuit het bedrijfsleven in de vorm van gastlessen. ONE gaat hier aan bijdragen door deze te organiseren. Ook is er behoefte aan input vanuit het bedrijfsleven voor lesmateriaal en tot slot zou het onderwijs geholpen zijn als bedrijfsleven apparatuur beschikbaar wil/kan stellen. ROC Nijmegen gaat graag met bedrijven hierover in gesprek.
Wordt het vak installatietechniek ingewikkelder door de innovaties? En wat betekent dat voor de studenten?
Door de innovaties krijgen studenten te maken met nieuwe technieken, terwijl de oude technieken ook belangrijk blijven. Er moeten ook huizen gerestaureerd worden! Het onderwijsprogramma wordt daardoor drukker en moet in dezelfde tijd gebeuren. Niet voor elke student is dit haalbaar. Met de nieuwe technieken worden ook hogere eisen aan ICT vaardigheden gesteld, met name de theorie wordt ingewikkelder. Er ontstaat dus een groter verschil in werk/denkniveau. Voor studenten die dit niveau niet halen wordt het eindniveau daarom vaak niveau twee. Daarmee nemen de baankansen voor deze jongeren af. De Technische biedt een aantal mogelijkheden om jongeren bij te spijkeren. Ook kijken we of er bij een bedrijf mogelijkheden zijn.
Hoe kunnen we jongeren stimuleren om voor techniek te kiezen?
Bedrijven moeten bereid zijn om hun innovaties te laten zien in de school. Vroeger was dit meer een vanzelfsprekendheid, maar tegenwoordig zijn bedrijven er niet meer zo happig op. Ook in het primair en voortgezet onderwijs moet meer aandacht komen voor techniek. Het is belangrijk om techniek positief op de kaart zetten. Dan kan bijvoorbeeld door jongeren enthousiaste voorlichting te laten geven aan jongeren.
Welke meerwaarde zie jij in de samenwerking tussen ROC’s in het kader van ONE?
‘Door ONE ontstaat de mogelijkheid om actief met de andere ROC’s in contact te komen,’ reageert Johan. Overigens is dat voor Johan niet nieuw. Hij mag graag af en toe buiten de deur kijken en contact leggen met anderen. De samenwerking met zijn collega kwartiermeesters van Rijn IJssel en het Graafschap College gaat prima. Zo zijn afspraken gemaakt om gezamenlijk lesmateriaal c.q. examenopdrachten te ontwikkelen en te delen. Zelf verwacht Johan ook veel van het uitwisselen van docenten op basis van hun specialisme en het uitwisselen van assessoren en examinatoren. Zover is het nog niet, maar om hier een start mee te maken is het belangrijk dat je bij elkaar in de keuken kijkt. Daarom is Johan ook blij dat ONE dat gaat organiseren. Uiteindelijk wil je de kwaliteit van de opleiding onderling afstemmen en in het algemeen de kwaliteit op een hoger niveau krijgen. Dit lukt alleen in een samenwerking waarin 1+1 = 3.
Waar komt jouw passie voor techniek en onderwijs vandaan?
‘Ik benvan huis uit besmet geraakt met het installatievirus, mijn vader was installateur. Op 15 jarige leeftijd begon ik bij een installatiebedrijf in Nijmegen. Door een ongeval moest ik mij al jong omscholen tot onderhoudsmonteur en later servicetechnicus. In 1996 ben ik begonnen als voorlichter/trainer bij een Achterhoekse ketelfabrikant. Omdat ik vond dat de trainingen een goede kwaliteit moesten hebben ben ik de lerarenopleiding gaan volgen. Hierdoor kreeg ik de smaak van leren te pakken! In 2002 heb ik de opleiding Hogere Installatie Techniek afgerond en in 2004 ben ik het onderwijs ingestroomd.’
Met zijn midden vijftig heeft Johan al heel veel zien komen en gaan in de installatietechniek. Zo te horen heeft hem dat alleen maar enthousiaster over het installatievak gemaakt. Zelf zegt hij dat dat enthousiasme ook komt door de samenwerking met fijne collega’s. Een natuurtalent in samenwerken dus, die Johan!
ROC Nijmegen is één van de drie ROC’s die gezamenlijk met bedrijven optrekken in de doelstelling van ONE; het integreren van duurzame energietechnieken in de opleidingen installatietechniek. De andere ROC’s zijn Graafschap College en Rijn IJssel.
Overname met toestemming van J. Bijlsma, De Technische