Om discriminatie tegen te gaan worden uiteenlopende middelen ingezet. Een daarvan: dialoogbijeenkomsten om vooroordelen en stereotyperingen te verminderen. Is het middel effectief? Kennisplatform Integratie & Samenleving ging dat na door in literatuuronderzoek te duiken. Conclusie: dialoogbijeenkomsten zijn een plausibele anti-discriminatie interventie. Maar er zijn belangrijke randvoorwaarden.
‘Dialoogbijeenkomsten worden regelmatig ingezet om bruggen te slaan tussen groepen. Bijvoorbeeld op scholen of in buurt- en wijkcentra’, zegt Ikram Taouanza, onderzoeker bij Movisie. Ze deed voor Kennisplatform Integratie & Samenleving onderzoek naar de effectiviteit van deze methodiek. Helpen deze bijeenkomsten daadwerkelijk om stereotypen en vooroordelen te verminderen? Daarvoor dook ze met haar mede-onderzoekers Hanneke Felten en Saskia Keuzenkamp in wetenschappelijke literatuur die over dit onderwerp beschikbaar is. En verdiepten ze zich in de vraag op welke wijze empathie een rol speelt bij dialoog.
Vooroordelen nemen af
In wetenschappelijke theorie is brede steun te vinden voor de conclusie dat contact tussen verschillende sociale of culturele groepen vooroordelen ten opzichte van de ander reduceert. Deze effecten zijn bovendien te generaliseren naar de gehele ‘outgroep, de groep op wie de vooroordelen betrekking hebben. Dus contacten met Turkse-Nederlanders in een dialoogbijeenkomst leiden ook tot minder vooroordelen over bijvoorbeeld Marokkaanse-Nederlanders.
Randvoorwaarden
Maar zo gemakkelijk werkt het in de praktijk helaas niet, waarschuwt Taouanza. Het voeren van een goede dialoog is een kunst op zich. Er zijn verschillende randvoorwaarden waar je aan zult moeten voldoen wil je dialoogbijeenkomsten als een plausibele anti-discriminatie interventie kunnen inzetten. Een op de publicatie gebaseerde Factsheet - zet die voorwaarden en (zes) tips overzichtelijk op een rij. Taouanza licht er één uit, en die gaat over subtyping. Taouanza: ‘Een positief contact met iemand van de outgroep kan nog wel eens worden afgedaan met de woorden: ‘ja, maar jij bent anders dan de rest’, de uitzondering die de regel bevestigt.’ Dat fenomeen noem je subtyping. Je kunt subtyping voorkomen door ervoor te zorgen dat verschillende groepsleden uit de gestereotypeerde groep lichte afwijkingen vertonen met het stereotype beeld. Deze gradatieverschillen maakt subcategoriseren lastiger. En dat kan stereotypering doorbreken. Taouanza: ‘Dat maakt het belangrijk om verschillende leden van een outgroep bij de dialoogbijeenkomst te betrekken, daarmee maak je de diversiteit inzichtelijk.’
Een andere tip is om vooraf het zelfbeeld van de deelnemers aan de dialoog te verbeteren. Een positieve kijk op leden van de andere groep kan alleen ontstaan als de persoon in kwestie zelf een positief zelfbeeld heeft. Je kunt het effect versterken door vooraf het zelfbeeld van deelnemers te versterken voordat de dialoog start. ‘Een extra drempel’, erkent Taouanza. ‘Dat vergt de nodige voorbereiding. En je moet bovendien vooraf te weten hoe het met het zelfbeeld zit van de deelnemers.’
Empathie en kennis
Focus niet alleen op kennisoverdracht stelt het onderzoek ook. Een combinatie van kennis en empathie is beter. Wat betekent dit concreet? Taouanza: ‘Bij kennisoverdracht speelt bijvoorbeeld historische en culturele achtergronden laten zien. Aan empathie kun je werken door bijvoorbeeld onrechtvaardige situaties in beeld te brengen.’
Meer info: www.movisie.nl