Mei 2021 heeft een nieuwe episode laten zien in de langdurige gewelddadige strijd tussen het Israëlische leger en de Palestijnse strijders voor een onafhankelijke staat. Leden van de Joodse gemeenschap, verspreid over de wereld, droomden zelf eeuwen van het ideaal voor een eigen staat, een droom die in 1948 werkelijkheid werd, ten koste van de oorspronkelijke Palestijnse bewoners. De staat werd uitgeroepen na decennia tegenstrijdig beleid van de Britse bezetter en op grond van resolutie 181 die werd aangenomen in een pas opgerichte en verdeelde VN. De resolutie voorzag in een Joodse en Palestijnse staat in een gebied dat onder Brits toezicht stond en dat na WOII een stroom van Joodse emigranten moest opvangen. De Britten vertrokken uiteindelijk en lieten de strijd aan beide volkeren wat in 1948 direct ontaardde in de onafhankelijksheidsoorlog waarin Israël vier Arabische landen en de Palestijnen versloeg. Het was de formele gebeurtenis van het conflict daat tot op heden voortduurt.
In 1967 brak de 6-daagse oorlog uit. In enkele dagen tijd versloeg Israël de legers van buurlanden Egypte, Jordanië en Syrië. Het leger was superieur en bezette - volgens Internationaal recht en resolutie 424 onrechtmatig - de Gazastrook, de Sinaï, de Westelijke Jordaanoever en de Hoogten van Golan waardoor het door Israël bestuurde gebied verviervoudigde. Ik herinner me de gebeurtenissen, de namen van de hoofdrolspelers uit de kranten en de tv-journaals erover nog goed. Ik was 11 jaar en hield er een presentatie over in de klas, klas 5. Moshe Dayan, de generaal met het oogkapje. Golda Meir, de latere premier van Israël. De beelden en foto's van talloze Palestijnen en Syriërs die van huis en haard werden verdreven. Een miljoen Arabieren kwamen onder Israëlisch bestuur. Zes jaar later, in 1973, vocht Israël, dit keer geleid door premier Golda Meir, met Egypte en Syrië, het volgende conflict uit, de Jom Kippoeroorlog, een conflict waarin Israël de nodige problemen ondervond en de militaire hulp van de VS onontbeerlijk bleek.
Goed drie jaar later, in 1976, bracht ik vier maanden door in Israël, als vrijwilliger in een kibboets, Kvutzat Schiller nabij Rehobot. Eerst werkzaam in de bananenplantages en na een maand in de Negev woestijn, waarheen ik in alle vroegte met twee anderen reed, wekenlang, voor irrigatiewerkzaamheden - het aan- en ontkoppelen van buizen in de onmetelijke velden, onttrokken aan de woestijn, voor de korte tijd waarin de kibboets water, dat uit het noorden via een pijpleiding werd aangevoerd kon aanwenden voor haar landerijen. Overdag scheerden, vlak over ons heen, de straaljagers van de Israëlische luchtmacht in hun oefeningen. Als we ’s avonds terugkwamen in de kibboets, was het restaurant van de kibboets al verlaten. Op vrijdag, shabbat, at ik mee met een ouder Joods echtpaar, meestal kip en rijst. Het echtpaar was vriendelijk, zwijgzaam. Met andere vrijwilligers uit alle delen van de wereld, gehuisvest in een apart deel van de kibboets, deelde ik de vrije tijd - we voetbalden op het sportveld, bezochten in de weekenden diverse steden, verkleedden ons voor het Poerimfeest in februari, brachten korte vakanties aan de Rode Zee door, aten daar meloenen, vers van de velden, en maakten twee kibboetsreizen door het land, naar de Dode Zee en naar het meer van Galilea en Haifa.
Israël voelde als een bezet land. Omringd door vijandig gezinde buren. Zo was ook de staat en houding van de bevolking. Iedereen heeft twee of drie jaar dienstplicht. Mijn buren in de kibboets waren enkele Israëlische soldaten, jonge vrouwen, die alleen in de weekenden naar huis kwamen. De regio fascineerde me. Israël en de omringende landen delen een historie en cultuur van duizenden jaren. De impact van de giftige mix van macht en religie dateert al van ver voor het begin van onze jaartelling. Het Midden-Oosten is altijd een gebied van conflicten geweest. De bodem van de streek waar Jeruzalem ligt is doordrenkt van het bloed van honderdduizenden burgers en soldaten – omgekomen in tientallen oorlogen en door afschuwwekkende massamoorden in de talloze conflicten met Babylonië, Perzië, de Grieken, Egyptenaren, Romeinen, Arabieren (moslims), Christenen (kruisridders), Turken en Britten. Het moet gezegd, er waren tijd waarin de diverse culturen en religies in het Midden-Oosten vreedzaam samenleefden, maar de meeste eeuwen zijn gekenmerkt door strijd, onderdrukking, verdrijving en zelfs pogingen tot uitroeiing. Jeruzalem is voor christenen, moslims en joden een heilige stad maar die heiligheid is zwaar bezoedeld door de onverdraagzaamheid, de haat, het diepe wantrouwen en de overtuiging van vele partijen door alle eeuwen heen die meenden en menen het alleenrecht te hebben op de rots waarop Jeruzalem is gebouwd en op het land dat Israël heet.
Enige jaren geleden nam ik uitgebreid de historie van Jeruzalem tot me - via een boek en een tv documentaire van Montefiore. Wat me duidelijk werd was hoe het gebied ons in zovele eeuwen van geschiedenis en conflicten alle kanten van de menselijke aard laat zien. Het riep en roept nog altijd een mix op van fascinatie, ongeloof en afschuw. Wat het meest op komt is ongeloof, ongeloof hoe religies macht uitoefenen over mensen en hoe mensen elkaar kunnen bestrijden op grond van religies. Het Midden-Oosten is in die zin een onuitputtelijke bron van lessen voor het beroepsonderwijs.