Misschien dat niet iedereen er in geïnteresseerd is en de handen vol heeft aan het eigen leven, werk, sociaal verkeer enzovoort, maar in de VS woedt een strijd op leven en dood rond de democratie. Die strijd heeft zijn invloed op ons leven, ja, dreigt over te waaien naar Europa, immers de regering van de VS onder Donald Trump manifesteert zich steeds meer als een extreem regime dat fel gekant is tegen wetten en rechtspraak die het regime dwarsbomen in hun streven: een autoritair bewind realiseren dat met name geen immigratie en geen islamitische invloed duldt. De ongrondwettelijke scheiding van ouders en hun kinderen die de grens overkomen is er een recente uitwas van. In Europa kennen we anti-immigratiepartijen zoals de partij van Marine le Pen in Frankrijk, AfP in Duitsland en de PVV Geert Wilders. Hongarije, Italië en Oostenrijk hebben inmiddels regeringen met een rechtse anti-immigratieregering.
Migratie en immigratie zijn zo oud als de mensheid. Wij allen, niemand uitgezonderd, zijn het product en een combinatie van tal van migratiestromingen uit alle windrichtingen. Wie spreekt over een blank ras slaat de plank mis, wat mij betreft. Niet alleen bestaat er niet zoiets als blank maar ook impliceert het de minderwaardigheid van ‘andere’ rassen, mensen met een andere huidskleur. In de VS zelf heeft de langzaam aanzwellende discussie rond het eigen slavernijverleden onder het Trump-regime een wel zeer pregnant en bitter karakter. Afgelopen weekend kreeg een Afro-Amerikaanse democratische senator in een gesprek op Fox News van een voormalige campagnemanager van Trump het volgende naar zijn hoofd geslingerd: ‘You’re out of your cotton-picking mind’. De sporen van het gruwelijke slavernijverleden zijn nog in alle facetten van het dagelijks leven te bespeuren zijn. De slavernij werd na de burgeroorlog rond 1860 afgeschaft maar in de zuidelijke staten van de VS hielden specifieke eigen wetten (Jim Crow 1877-1965) het racisme tot begin jaren ’60 (!) in stand. De stad Charleston bood recent excuses aan voor de ‘enslaving, raping, terrorizing, lynching and breaking up the families of its black citizens’ ancestors.’ Maar, zo schrijft Stacey Patton, assistent professor Multimedia journalitiek aan de Morgan State University in de Washington Post, ‘American racism is grounded on centuries of meticulous indulgence, practice, research, government policies, premeditated intent, routine behavior, tunnel vision and cognitive dissonance. The legacy of those centuries of racist brutality still infects every facet of life in the city, and until white supremacy is truly dismantled, apologies such as this one will be nothing but empty gestures.’
Discriminatie en racisme zijn nog altijd wijd verbreid, ook in Europa. Ook in Nederland. Het koloniale verleden is niet ongedaan te maken, het is deel van ons verleden. Het heeft onze kijk op de wereld en de medemens gevormd. Angst voor en onderdrukking voor de medemens regeren doorheen de hele historie van de mensheid. Niet zelden transformeren die haat en onderdrukking in haat en geweld. Het gebeurt zonder aanwijsbare redenen, het is gebaseerd op emoties, sentimenten. Het argument is niet zelden ‘blank ras eerst’. ‘America first’ wil eigenlijk zeggen ‘white people first’. We weten wat die angst, sentimenten en haat in het verleden aan onherstelbaar leed teweeg hebben gebracht. En ook tegenwoordig nog zien we de gevolgen van immigrantenhaat. Het is met name dit thema dat zwaar drukt op de weerbaarheid en veerkracht van de democratie. In Profiel blijven we er aandacht aan besteden. Een democratie betekent gelijkheid en gelijkwaardigheid, rechtvaardigheid en tolerantie, gelijke kansen en een leven lang leren. Dat zijn wezenlijke, onderliggende waarden en pijlers in ons land, ook in het onderwijs.