Dictaturen verdwijnen. De een na de ander. Ceo’s overleven minder lang dan vroeger. Militaire macht is afgebrokkeld. Guerilla voeren, is gemakkelijker dan ooit, dankzij zeer effectieve drones en de toepassing van social media-platforms. Politieke partijen zoeken naar een nieuw bestaansrecht. Ziehier de lijn in het betoog van columnist en schrijver Moisés Naím in zijn boek The End of Power. Het verscheen al een tijd geleden maar het blijft in het licht van de politieke en maatschappelijke ontwikkelingen een boeiend werkstuk. Naim richt zich vooral op de wereldmachten en conflicthaarden maar in de kleinere gemeenschappen – het gezin, partnerschap, organisaties – is macht en vooral het misbruik ervan evengoed een factor die bestaat. En voorlopig blijft bestaan.
Macht is een thema dat onder onze voeten ligt. We dragen het met ons mee. We ervaren het aan den lijve thuis, in het dagelijks verkeer of op het werk. We lezen erover in de krant en in boeken, zien het terug in films. Macht is een dierlijk fenomeen. En misschien zien we in macht en vooral de machtswellust wel het meest duidelijk onze verwantschap met het dier dat territoriumdrift kent, het roedel bijeen wil houden en concurrenten wil elimineren.
Wie macht wil, eigent het zichzelf toe. Dikwijls door manipulatie of fysiek geweld. Macht maakt blind, berooft de mens van zijn of haar zinnen, maakt mensen verslaafd. Het trekt de verkeerde mensen aan. Wie macht wil en heeft (althans denkt te hebben) , omringt zich veelal met ja-knikkers. Macht duldt geen tegenspraak. Macht corrumpeert, men vervreemdt van zichzelf. Pesten is er een uiting van. Landje veroveren is de grote uitvoering. Niet de pester, niet de ceo, niet de dictator, maar de omgeving zorgt ervoor, faciliteert in feite, dat macht leidt tot geestelijke of fysieke gewelddadigheid. Ook in huiselijke kring zien we daar allerlei varianten van terug, van onderdrukking door geloof tot huiselijk geweld. 45% van alle vrouwen en mannen tussen de achttien en zeventig jaar is ooit slachtoffer geweest van huiselijk geweld. Het recht van de sterkste. Geweld in de privésfeer is de omvangrijkste geweldsvorm in onze samenleving. Macht wordt veroverd, krijg je toegeworpen of eigen je je eenvoudig toe. Misbruik ervan ligt op de loer, mensen bezwijken eronder. Macht verschuift ook. Wie zich aan de top waant, krijgt vroeg of laat concurrentie.
Wat macht kan ontkrachten of in goede banen kan leiden, is een combinatie van zelfkennis, empathie en gezond verstand. De macht (terug) bij het individu. De macht en kracht om zelf een oordeel te vormen, in verzet te komen, te corrigeren, onafhankelijk te kunnen opereren. Vandaar dat het zo belangrijk is jongeren te confronteren met het fenomeen ‘macht’ en de helende én desastreuze krachten ervan. Praat erover met ze. Doe rollenspellen. Omdat ''macht'' in potentie in ons allen woont en daar ook alle kanten op kan stromen. Want, ondanks al onze beschaving en verworvenheden zijn en blijven we een diersoort met primitieve neigingen.