Afgelopen week schreef ik in een column dat de onderwijsresultaten van leerlingen anno 2018 niet kunnen worden vergeleken met die van leerlingen in 1998. De werelden toen en nu zijn totaal verschillend. Toch beweert de Inspectie die vergelijking te kunnen maken en aan de hand daarvan te kunnen vaststellen dat het Nederlands onderwijs slechter is gaan presteren. Het is appels en peren.
Nu ligt er een rapport van de Commissie macrodoelmatig mbo (CMMBO), over creatieve opleidingen. Er zijn teveel opleidingen, aldus CMMBO en teveel studenten voor het beschikbare aantal stageplaatsen en banen. De CMMBO doet enkele aanbevelingen aan de minister. 'De Commissie ziet voor de opleidingen gebaseerd op de kwalificatiedossiers DTP en Artiesten structureel onvoldoende arbeidsmarktperspectief en adviseert de minister deze kwalificatiedossiers te beëindigen en relevante elementen te verwerken in andere dossiers. Instellingen moeten ook beter inzicht hebben in de positie van hun alumni op de arbeidsmarkt en in vervolgonderwijs. Zo kunnen instellingen gerichter hun zorgplicht arbeidsmarktperspectief invullen door het aanbod, volume of kwaliteit van hun opleidingen aan te passen in samenwerking met het werkveld.' Natuurlijk maakt de Tweede Kamer zich zorgen over de beperkte kansen op een baan voor mbo’ers die studeren voor artiest of mediavormgever of een andere creatieve opleiding volgen. Een meerderheid wil een debat. Natuurlijk.
De CMMBO maakt dezelfde denkfout als de Inspectie. In beide rapportages wordt de snel veranderende werkelijkheid van de mens in de wereld vandaag de dag buiten beschouwing gelaten. En de enorme invloed en betekenis van die werkelijkheid voor het individu. Voor de Inspectie is de leerling in 1998 – in het pre-digitale tijdperk – nog dezelfde als die in 2018, waarin de wereld totaal digitaal is en de impact op individuele denken en beleven immens en onvergelijkbaar met 1998. De CMMBO kijkt, als het gaat om creatieve opleidingen naar opleiding en het toekomstperspectief. Maar daar gaat het in creatieve opleidingen niet in eerste instantie om. Creativiteit is namelijk geen ‘vak’. Het is een onmisbare kwaliteit in ons allen en voor een samenleving, een kwaliteit waaraan in de huidige wereld grote behoefte is en die we moeten koesteren. Creativiteit is namelijk onmisbaar in communicatie, het is het vermogen van de verbeelding en van de vormgeving aan die verbeelding. Het is de bron van onze cultuur. Het intellect structureert, de creativiteit geeft er vorm aan. Creativiteit is verbindt en slaat bruggen.
De individuele ontdekking van creativiteit als persoonlijke en alomvattende energie en vermogen past in een tijdperk van toenemend bewustzijn. Het belang ervan kan moeiliijk overschat worden. Het heeft hoegenaamd niets te maken met macro-economische modellen maar alles met natuurwetten, met de mogelijkheid tot innerlijke groei van de mens, ja, innerlijke bevrijding, die zich onttrekt aan economische wetten, die zich afspeelt niet dankzij maar ondanks dossiers en opleidingseisen. Om Carl Jung te citeren: ‘In elk mens schuilt een verlangen om met je ware zelf aanwezig te zijn in de wereld.’
Het verlangen hiernaar wordt weerspiegelt door de feiten. Enkele citaten van de Creative Council.
‘De creatieve industrie is een van de snelst groeiende en meest impactrijke sectoren in Nederland. In 2011 benoemde het Kabinet de Creatieve Industrie als één van de negen topsectoren om Nederland innovatiever te maken. Met bedrijven en vanuit de wetenschap investeert de overheid gericht om de sector te versterken.’
‘De kracht van de creatieve industrie zit in het vermogen om te innoveren en waarde te creëren: creatieve bedrijven ontwikkelen vernieuwende ideeën, producten, diensten, systemen, strategieën en werkwijzen. Ze zijn in staat om complexe vraagstukken en maatschappelijke uitdagingen op nieuwe manieren te bekijken, waardoor hoogwaardige innovatie van spraakmakende en gewilde producten en diensten worden ontwikkeld. De komende jaren zet de sector dan ook in op het creëren van meerwaarde in de cross-overs; samenwerkingen tussen verschillende sectoren.’
‘De creatieve industrie is divers. Maar naast verschillen zijn er overeenkomsten. De creatieve industrie heeft flexibele denkkracht, is gewend om over domeinen heen samen te werken en denkt buiten gebaande paden. Allemaal kenmerken die belangrijk zijn om tot antwoorden te komen op de grote opgaven die op de wereld afkomen.’
Dat scholen zich volgens CMMBO bezig moeten houden met werkgelegenheid in de omgeving en moeten stoppen met opleidingen als er geen stageplekken of banen zijn, is kortzichtig. Dat is mijns inziens niet de primaire taak van scholen. De keuzevrijheid van de leerling staat voorop. De taak van scholen is opleidingen te verzorgen, jongeren op weg helpen, waarheen hun weg hen ook leidt.
De wereld is tegenwoordig groter dan de opleidingsregio. De VN organisatie Fonds voor Bevolking de UNFPA stelt dat de mobiliteit van burgers groter is dan ooit. Dat zien we terug bij met name studenten van creatieve opleidingen. Het zijn individuen voor wie grenzen amper een belemmering zijn. Zowel in banen als tussen landen. Velen volgen stages buiten de opleidingsregio en in het buitenland. Velen werken zonder vaste baan. Het zit in hun genen. En het in de genen van velen in deze samenleving. Het is niet aan de overheid dit te belemmeren of er een einde aan te maken, nee, het is de taak dit te bevorderen waar het mogelijk is. We weten dat de houdbaarheidsdatum van een beroep steeds korter wordt. Creatieve beroepen zijn in opkomst. De digitalisering maakt nieuwe beroepen mogelijk. Ook beroepen in entertainment en arts ontwikkelen zich gestaag. Veel vakken en beroepsvelden vragen in toenemende mate om de inbreng van creatieven. Het is als met academici, een groot deel komt niet in beroepen waarvoor ze geleerd hebben, maar hun kennis en ervaring zijn gewild op tal van terreinen. Dat geldt ook voor mensen met creatieve kracht.
Als ik de minister van OCW en de Kamerleden een advies mag geven, nodig enkele creatieven uit. Bezoek enkele creatieve opleidingen. Neem een kop koffie of drankje en mijmer eens een uurtje over de betekenis van creativiteit.
Foto: Pexels