Aliza Damsma-Bakker, docent en onderzoeker aan de Hogeschool Viaa en het lectoraat Zorg en Zingeving, promoveert in januari 2022 met een proefschrift waarin zij de spiritualiteit van kinderen met een chronische aandoening onderzocht. Er is groeiende bewijs dat integrale spirituele zorg van verpleegkundige professionals van belang is voor jonge patiënten om te kunnen omgaan met ziekte, lijden en handicaps. Aandacht voor spiritualiteit werkt preventief, bevordert individuele gezondheid en stimuleert de ervaren kwaliteit van leven. Het onderzoek biedt bewijs voor de impact die het leven met een chronische aandoening heeft op de spiritualiteit en het (spiritueel) welzijn van kinderen. De resultaten overtuigen van het belang om pediatrische spirituele zorg te ontwikkelen en geven inzicht in de benodigde begeleiding bij de spirituele ontwikkeling van kinderen voor zorg- en onderwijsprofessionals. Het onderzoek van Damsma geeft tools en taal om spiritualiteit bespreekbaar te maken met kinderen. Er is een gespreksstarter ontwikkeld naar aanleiding van het onderzoek. Het onderzoek wijst uit dat een paar simpele tools al helpen om bij de kern te komen en daarmee een preventieve werking heeft.
Rol van de professional in spirituele ontwikkeling van kinderen
Het proefschrift van Damsma laat zien wat de spirituele behoeften van Nederlandse kinderen met een chronische aandoening is, en hoe je als professional deze spirituele dimensie bij kinderen kunt ondersteunen. Op basisscholen draait alles om de ontwikkeling van kinderen. Die ontwikkeling is emotioneel, sociaal, cognitief, en ook spiritueel. De spirituele ontwikkeling van kinderen is al in 1989 benoemd als een recht van ieder kind door de VN. Maar wat bedoelen we daar dan precies mee en hoe stimuleer je die spirituele ontwikkeling?
Alles wat voor kinderen het leven zinvol, waardevol en betekenisvol maakt
Spiritualiteit vertalen we tegenwoordig ook met zingeving. Kort gezegd valt hier alles onder wat voor kinderen het leven zinvol, waardevol en betekenisvol maakt. In de praktijk is er bijna geen aandacht voor spiritualiteit bij kwetsbare kinderen. Damsma: ‘Durven we als zorgprofessional niet alleen medische vragen te stellen, maar ook betekenisvragen? Die zijn minstens zo belangrijk voor het welzijn van het kind. Vaak wordt uit angst de vraag niet gesteld, want wat zeg je tegen een kind dat misschien geen toekomst heeft zoals hij/zij dat voor zich ziet. Je wilt de hoop van het kind niet weg nemen. Zorgprofessionals missen kennis en handvatten hoe dat te doen.’
Bewustwording is belangrijk uitkomst van het onderzoek. Wie ben ik naast mijn ziekte? Het onderzoek wijst uit dat een paar simpele tools al helpen om bij de kern te komen.
Als er geen aandacht is voor spiritualiteit in hun jeugd, dan ervaren ze problemen op latere leeftijd. Ruim 1,3 miljoen kinderen in Nederland hebben een chronische aandoening of komen als jonge mantelzorger in aanraking met ziekte en lijden. Dat betekent dat in een gemiddelde klas op een basisschool ongeveer 4 tot 6 kinderen zitten die hier mee te maken hebben.
Kinderen met een chronische aandoening hebben niet alleen sociaal probleem, maar ook spiritueel probleem. Damsma; ‘Meestal hèb je geen diabetes, maar bèn je diabetisch in de ogen van je omgeving. Dat maakt nog al een verschil voor hoe je wordt aangesproken als kind. Dat geeft onzekerheid en verwijdering. Je hebt een professional nodig om je hier in te begeleiden en de afstand tussen anderen te verkleinen.’
Spiritualiteit betekent ook: erbij horen
De gevolgen kunnen groot zijn als er geen aandacht is voor jou als persoon in je kindertijd. Kinderen met chronische aandoening zijn in pubertijd meer depressief, presteren onder hun kunnen, hebben geen functie die behoort bij hun capaciteit. ‘Je bent te laat als je dan pas gaat praten over doelen en dromen. Dat wil je eerder doen’, aldus Damsma. ‘Leerkrachten en zorgprofessionals kunnen hier veel in betekenen. Als kind heb je iemand nodig die voor jou opkomt en ervoor zorgt dat je verbonden blijft met je leeftijdsgenoten. Je wilt niet anders zijn, je wilt erbij horen. Dat is een menselijke reactie. Ook dat hoort bij spiritualiteit en beïnvloed je spirituele welzijn.’
Dit onderzoek geeft tools en taal om spiritualiteit bespreekbaar te maken met kinderen. Er is een gespreksstarter ontwikkeld naar aanleiding van het onderzoek. Deze gespreksstarter geeft taal aan spiritualiteit, zonder dat het zweverig wordt.
Voor meer informatie over dit persbericht kunt u contact opnemen met:
Drs. Aliza Damsma Bakker, R.N, MSc in Education
Curriculum Coördinator Verpleegkunde & Onderzoeker kenniskring Zorg en Zingeving |
Tel: (+31)382024522 | Werkdagen: (ma) di-do.
Foto Jess Zoerb | Unsplash