Leid jongeren in het mbo zo hoog én zo breed mogelijk op. Dan hebben ze later de meeste kansen op goed werk. Soepel kunnen reageren in een snel veranderende samenleving is straks belangrijker dan vakkennis, stelde professor Jouke van Dijk op de jaarlijkse decanendag van het Friese mbo.
Wat is het perspectief op werk voor jongeren in mbo 2 of 3? Jouke van Dijk, hoogleraar regionale arbeidsmarkt aan de Rijksuniversiteit Groningen, voorspelde eerder dat duizenden jongeren kansloos zijn in een economie waarin veel werk op dit niveau is geautomatiseerd. Hij sprak zelfs over een verloren generatie.
Met een stroom aan cijfers nuanceerde Van Dijk op de decanendag in Van der Valk in Sneek dit beeld in de bijeenkomst voor decanen van het voortgezet onderwijs, maar gaf aan dat het allemaal zeker niet vanzelf goed komt als de economie aantrekt.
Puzzelen
Veel is onzeker. Zo lijkt er veel werk te komen in de zorg, maar door bezuinigingen neemt de werkloosheid in die sector nu juist toe. Een tekort aan vaklui in de techniek? Als er meer werk komt in deze sector, zijn er meer dan voldoende werklozen om die banen in te vullen.
Per regio zijn de verschillen ook groot. De Randstad is niet meer de motor van nieuwe banen, want die zitten nu in andere streken als Noord-Brabant en ook Zuid-Friesland. Maar in het noorden van de provincie is het veel slechter gesteld, wellicht omdat het opleidingsniveau er gemiddeld flink lager is.
Ook in de regio trekt de stad talent – en hiermee ook creativiteit en ondernemend denken - weg uit het platteland. Hoogopgeleiden zijn ook flexibel in het zoeken naar goede banen en willen er flink voor reizen.
Wat blijft, is eenvoudig werk. Maar dat werk verdwijnt. Van Dijk: ‘Handmatige en routinematige taken worden overgenomen door machines. In alles waarvoor je een handleiding kunt schrijven, verdwijnen banen. Alleen voor abstracte taken heb je mensen nodig.’
Match
Bedrijven en onderwijs moeten samenwerken om een goede match te maken voor jongeren. En dan gaat het nadrukkelijk niet alleen om vakkennis, maar ook om brede vaardigheden. ‘Een timmerman moet ook kunnen communiceren en creatief zijn om problemen op te lossen.’
Mbo moet maximaal scholen, ook als studenten hiervoor verschillende stappen nodig hebben en moeten ‘stapelen’. De 21e-eeuwse vaardigheden als creativiteit en ondernemend denken worden steeds belangrijker, ook op niveau en 3, om zelf kansen te zoeken.
Als dat gebeurt in een zogeheten ‘pretopleiding’ als kapster of dierverzorging is dat helemaal niet verkeerd, vindt Van Dijk. ‘Als je daar goed in bent, kun je vast ergens een plek vinden.’
Goed mbo heeft nauwe banden met bedrijven en instellingen, maar gaat verder dan scholing door een bedrijf. Zorg er vooral voor dat je jongeren vaardig maakt voor een arbeidsmarkt die snel verandert. En dat is breder: ‘Scholen leiden niet op voor de vacature van vandaag, maar voor het werk van morgen.’
bron: Friesland College