Deze zomer stond bol van gebeurtenissen wereldwijd waarin de invloed van een veranderend klimaat, mede door de eeuwenlange verwaarlozing van ons milieu duidelijk merkbaar was, in ongunstige zin. Klimaatverandering binnen de perken houden kan alleen door het landgebruik drastisch te veranderen en anders te gaan eten. Dat stelt het IPCC, het wetenschappelijk panel van de VN, dat onderzoek doet naar klimaatverandering. Voor het groen beroepsonderwijs staat er structureel veel meer op het spel als het gaat om een actieve bijdrage aan het behoud van een gezond milieu en de bestrijding van de klimaatcrisis voor deze en komende generaties. Waar vrijblijvendheid decennialang een optie was, is die inmiddels omgezet in een keiharde opdracht rond scholing, bewustwording, actief bijdragen in de ontwikkeling van oplossingen en in de praktische uitwerking ervan. De constructieve invloed op de samenleving die daarvan uitgaat mag niet onderschat worden.
Het IPCC publiceerde recent een rapport, waarin de relatie tussen klimaatverandering, voedselzekerheid en de omgang met land is onderzocht. Bodems raken uitgeput en gebieden ‘verwoestijnen’. Dat heeft desastreuze gevolgen voor het klimaat en brengt voedselproductie in gevaar. Het gaat allang niet meer alleen om de atmosfeer en de oceanen. Het IPCC, roept dringend op ook het landgebruik meer aandacht te geven. Landbouw, voedselverwerking en transport zijn samen verantwoordelijk voor 1/3 van de totale uitstoot van broeikasgassen wereldwijd. Daarbij is een kwart van de broeikasgasuitstoot afkomstig uit de land- en bosbouw. Wereldwijd lijden bodems aan uitputting. Tegelijkertijd wordt maar liefst 25 tot 30% van het voedsel verspild. Het rapport laat zien dat de onze huidige voedselproductie en consumptie veel te belastend is voor het milieu en de natuur. Om klimaatverandering aan te pakken, moeten we grondstoffen veel duurzamer inzetten. Het IPCC roept regeringen en andere beleidsmakers op om veel bewuster met deze gevolgen om te gaan. Immers, om de doelstelling te halen van een wereldwijde temperatuurstijging van hooguit 2°C en het liefst van 1,5°C moet naar alle facetten van ons wereldwijde klimaat gekeken worden.
Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat heeft in de acties in dit kader een belangrijke sturende rol. Het werkt samen met zijn partners aan een duurzaam én ondernemend Nederland: een klimaatneutrale samenleving en een sterke, open economie. Mbo groen scholen hebben een voortrekkersrol in scholing, bewustwording en praktijk als het gaat om duurzaamheid, gezonde voeding, waterbeheersing, groene omgeving en klimaat. Zij dienen actief mee te werken aan een gezonde en leefbare toekomst voor de huidige en voor volgende generaties.
Benutting van het land heeft veel invloed op het klimaat. Hoe we met het land onder onze voeten omgaan, heeft grote gevolgen voor het uiteindelijke klimaat. Bebouwde gebieden hebben vaak minder wind en zijn doorgaans warmer dan het omliggende platteland. Verder zorgen zandvlaktes ervoor dat de lucht warm kan worden, terwijl bossen een verkoelende werking hebben. Bovendien halen bossen broeikasgassen uit de atmosfeer, terwijl smeltende permafrost gebieden juist voor extra broeikasgassen zorgen.
Verduurzaming van ons landbouwsysteem is een voorwaarde geworden. Van bulkproductie voor de wereldmarkt, naar kringlooplandbouw. Meer aandacht voor de gezondheid van de bodem, zoveel mogelijk voer van eigen land of streek. Niet meer mest produceren dan we kwijt kunnen op eigen land. Nederland maakt veel te kwistig gebruik van biomassa en biobrandstoffen, waarvan we de oorsprong en duurzaamheid niet goed in beeld hebben. Daarmee zetten we landbouwsystemen en natuurgebieden wereldwijd onder druk. Denk aan de grootschalige kap van Amazone-regenwoud ten behoeve van veevoer en houtproductie. Nederland moet zo snel mogelijk regelgeving maken, die duurzaam gebruik van biomassa en landbouwproducten, zoals soja en palmolie, garandeert.
Zodra landbouwgronden worden uitgeput, verschralen ze en nemen daardoor minder CO2 op. Hierdoor verergeren ze de klimaatverandering. Daar staat tegenover dat er door klimaatverandering ook allerlei processen gaande zijn, zoals langdurige droogte en veel meer natuurbranden, die de kwaliteit van goede grond minder maken. Het IPCC roept daarom op om hier bewust van te zijn en zo snel mogelijk goede keuzes te maken, zodat mens, natuur, en het klimaat optimaal ondersteunt worden. Op dit moment gaat bijna 1/3 deel van het produceerde voedsel verloren of het wordt verspild. Dat getal moet veel kleiner worden.
Bij de komende klimaatonderhandelingen in september a.s. moet het gebruik van land een belangrijk onderwerp zijn, aldus het IPCC. Alleen dan ontstaat er een totaal overzicht en kan beoordeelt worden of maatregelen het beoogde nut gaan hebben.
Een samenvatting van het rapport is hier te lezen: Climate Change and land – IPCC
Bron: IPCC, VN, Ministerie LKV, mbo, Weerplaza.nl, Nu.nl
Een toekomst zonder insekten, klik hier voor tekst en video