‘Stel jezelf open voor het idee dat je nog veel te leren hebt, dat wat je niet weet bijna oneindig is.’ Woorden van Catherine Drew Gilpin, rector van Harvard University van 2007-2018. Ze publiceerde recent een boek over haar leven: ‘Necessary trouble – Growing up at Midcentury’. Daarin beschrijft ze haar leven, dat begon als meisje, geboren in New York en opgroeiend in een blank gezin in Clark County in de streng gesegregeerd Amerikaanse zuidelijke staat Virginia. In 2018 nam ze na 11 jaar afscheid als rector van Harvard University.
In een review heet het 'Opgroeien in de jaren 1950 was het betreden van een wereld van gepolariseerde nationale allianties, nucleaire dreiging en gedestabiliseerde sociale hiërarchieën. Twee wereldoorlogen en de depressie die hen verbond, hadden een stortvloed aan verwachtingen en ontevredenheid ontketend - niet alleen in mondiale aangelegenheden, maar ook in de Amerikaanse samenleving en het leven van Amerikanen. ( ) Van een geprivilegieerd blank meisje in het conservatieve, gesegregeerde Virginia werd verwacht dat ze een moedwillige blindheid zou aannemen voor de ongelijkheden van ras en de beperkingen van geslacht. Voor Drew Gilpin bleek de acceptatie van zowel vrouwelijke ondergeschiktheid als raciale hiërarchie ondraaglijk en stimulerend. Aangespoord om "goed aangepast" te worden en de rol van een klaarstaande jongedame te vervullen die haar opvoeding oplegde, merkte ze dat weerstand nodig was om te overleven. Tijdens de jaren 1960, door haar liefde voor leren en haar actieve betrokkenheid bij de burgerrechten-, studenten- en anti-oorlogsbewegingen, smeedde Drew een eigen pad - een pad dat haar uiteindelijk zou leiden om een historicus te worden van de conflicten die instrumenteel waren in het vormgeven van de wereld waarin ze opgroeide. ( ) Culminerend in de omwentelingen van 1968, legt Necessary Trouble een tijd van snelle verandering en felle reactie in het leven van een jonge vrouw vast, waarbij de transformaties en naschokken worden gevolgd waarmee we vandaag de dag nog steeds worstelen.'
Haar interesse was van jongsaf de tweedeling in de VS, de gevolgen van de slavernij en het racisme in het land. Op 12 februari 1957, ze was 9 jaar, schreef ze president Dwight Eisenhower. ‘Ik ben 9 jaar, blank en de segregatie houd me bezig.’ In de brief vroeg ze Eisenhower om een einde te maken aan segregatie.
Haar opleiding volgde ze aan Bryn Mawr College en aan Universiteit van Pennsylvania. Als studente woonde ze er een bijeenkomst bij waar Martin Luther King sprak, vlak voor zijn ‘I had a Dream’-speech in Washington DC. In 1975 behaalde ze in Pennsylvania haar PhD in Amerikaanse geschiedenis, met als specialisatie de geschiedenis van de zuidelijke staten. Ze ging aan de slag als docent aan die universiteit en schreef tal van boeken, onder andere Mothers of Invention: Women of the Slaveholding South in the American Civil War (University of North Carolina Press, 1996) en This Republic of Suffering: Death and the American Civil War (Knopf, 2008).
In 2001 werd ze benoemd tot deken van het Radcliffe Institute for Advanced Study en in 2007 werd aangesteld als rector aan de Harvard-universiteit. In 2014 stond ze op de 33ste plek van invloedrijkste vrouwen van Forbes. In een interview (MSNBC) vertelde ze: ‘Een basis voor leren is het besef: ik weet weinig en ben bereid te leren. Die houding kun je op elk vlak in het leven innemen. Stop niet, blijf leren.’
Haar leven wijdde ze aan historie en het overbrengen ervan op studenten. Met name de historie van het racistische zuiden. In haar boek gaat ze terug naar haar jeugd, waarin haar broer haar dwong de Amerikaanse burgeroorlog na te spelen. Hij was Lee en zij was Grant. Pas jaren later kwam ze erachter dat niet Lee maar Grant in de burgeroorlog gezegevierd had.
Onderwijs, doceren, het was en is nog altijd haar leven. Op pagina 207 schrijft ze over de woorden die de rector van Bryn Mawr College tot de nieuwe studenten sprak. ‘Stel jezelf open voor het idee dat je nog veel te leren hebt, dat wat je niet weet bijna oneindig is. Dat gevoel van onwetendheid, voedt het verlangen om die onwetendheid te overwinnen. Nederigheid is een voorwaarde om geschoold te worden.’
En over de titel van het boek ‘Necessary trouble’, die leende ze van John Lewis, de vooraanstaande Amerikaanse burgerrechtenactivist en Senator die in 2020 overleed. Ze leerde Lewis kennen in haar jaren aan Harvard en vroeg hem vlak voor zijn dood toestemming om zijn woorden als titel voor haar boek te gebruiken. Hij ging akkoord. ‘Lewis zei dat het van belang is te zorgen voor noodzakelijke moeilijkheden. Ik ben in die zin zeer bezorgd over censuur op boeken en historie, over wat we vertellen over de historie en dat we feiten verzwijgen omwille van het ongemak, omwille van het feit dat die feiten je een gevoel van ongemak geven. Alles zou je ongemakkelijk moeten laten voelen. Want leren gaat over verandering, als je niet bereid bent te veranderen, wat is dan de zin en het nut van alles? Ik maak me zorgen over censuur, want leren verruimt de geest. Stel vragen en lees boeken die onze ouders wellicht nooit konden of mochten lezen.’