Het Amerika anno 2025 – de Trump-beweging zweert de democratie af
Op 14 juni jl demonstreerden in tegen de 2000 steden in de Verenigde Staten vele miljoenen Amerikanen tegen het dictatoriaal en humanitair, maatschappelijk en economisch desastreus beleid van de regering van Donald Trump. De dag werd ‘No Kings Day’ gedoopt, met reden. Terwijl het land zucht onder absurde, desastreuze en militaire maatregelen uit het Witte Huis hield Trump ter ere van zijn verjaardag (en en passant voor het 250 jarig bestaan van het Amerikaanse leger) een militaire parade.
Al vele jaren, in feite sinds de opkomst van Donald Trump in 2015, staan democratie en burgerschap op de voorgrond op ons Platform Profielactueel en schrijven we met grote regelmaat over de gevolgen van de opkomst van Donald Trump en de Make America Great Again beweging. (zie https://www.profielactueel.nl/nieuws/artikel/de-ziel-van-de-vs/)
Donald Trump won in november 2024 de verkiezingen en wat we in drie maanden hebben gezien is, een deconstructie van de Amerikaanse maatschappelijke en economische structuur en de Amerikaanse democratie. Aangemoedigd door een beslissing van de conservatieve meerderheid in het Hooggerechtshof om de president meer immuniteit te geven bij het nemen van eigen beslissingen begon Trump vanaf dag 1 – 20 januari 2025 - met de uitvoering van zijn bulldozertactiek, een vloed aan presidentiële maatregelen (Executive Orders) met een enorm destructief effect: het ontslaan van tienduizenden federale functionarissen, hoge tarieven voor alle landen op importgoederen met als gevolg onnodige handelsoorlogen en stijgende prijzen voor producten, het gevolg: een groeiende werkeloosheid en een toenemend aantal faillissementen in de VS, een immigratiedienst die zonder onderscheid des persoons en zonder juridisch bevel migranten arresteert en deporteert naar andere landen, geallieerden in de wereld worden beledigd en gekleineerd, de VS heeft binnen no-time een twijfelachtige en autocratische reputatie ontwikkeld met als gevolg een sterk dalend toerisme naar de VS en ruzies met buurlanden. Dit, terwijl Trump een krachtige economie erfde - The Envy of the world volgens The Economist - en de maatregelen in de ogen van de wereld geen enkele zin maken. Behalve voor de denktanks achter de MAGA cult, voor hen hebben de destructie en het zaaien van chaos een doel: angst zaaien.
Rijke donoren en denktanks van christelijke en blank nationalistische huize werken al sinds jaren ’60 van de vorige eeuw, de periode waarin Zwarte Amerikanen formeel burgerrechten kregen, aan een toekomst waarin de oude racistische tijden van blanke overheersing herleven. Met Trump en de aanhang die hij onder blanke Amerikanen won, zagen ze hun kans schoon. Door blank nationalisme te koppelen aan christendom is in 15-20 jaar tijd een beweging ontstaan die naar een cult neigt, die geheel is toegewijd aan een voorganger en autoriteit, Donald Trump, de persoon die (ingegeven door de onvermoeibare propaganda door ultra rechtse media en predikers) volgens hen door God is gezonden. Ondanks, of wellicht dankzij diens criminele en zondenrijke leven wordt Trump door miljoenen aanbeden.
Vanaf het allereerste moment dat Trump zich rond 2015 profileerde als ‘politicus’ sloeg hij tal van (fatsoens)normen en omgangsregels in de wind en begon hij met ongefilterde, grove persoonlijke aanvallen op iedereen die hem onwelgevallig was, binnen en buiten de Republikeinse partij. Vanaf het begin maakte hij vooral een onderscheid tussen blank nationalisme en de rest van Amerika: democraten, niet blanken, LGBTQ. Het sloeg aan bij een groot deel van de VS dat zich lange tijd door de politiek in de steek gelaten voelde en bij een groot deel dat antigevoelens koestert jegens de ‘elite’ democraten uit de grote steden en jegens immigranten en Amerikanen van kleur – Zwarte Amerikanen, Aziatische Amerikanen, Latino’s. Die antipathie, zeg maar haat, is een zeer levendige erfenis van de eeuwen van slavernij en racisme.
Trump geniet de vaste steun van ca 35% van de Amerikaanse bevolking. Anti-Trumpers noemen hem een ‘snake oil salesman’, een psychopaat en narcist. Hoe dan ook, het is voer voor psychologen, sociologen, antropologen en religiedeskundigen om het fenomeen te duiden. Maar om het simpel te verklaren: de invloed van de kerk in het landelijke Amerika is groot. Door een band met de Evangelistische kerken aan te gaan, het blanke nationalisme te verheerlijken en de goddeloze democraten en migranten te demoniseren, is er een toxische sfeer ontstaan waarin Trumpisme gedijt.
Bijzonder schokkend is met name één aspect, het gebrek aan empathie binnen de cult, iets wat Trump zelf uitstraalt, andermans leed begrijpt hij niet. Dat gebrek aan empathie is overigens al decennia lang kenmerkend voor de Republikeinse partij, de partij die tegen burger- en vrouwenrechten is, tegen sociale zekerheid en medische voorzieningen voor de bevolking en tegen LGBTQ. Het is de ‘ieder voor zich’ partij. De jacht onder Trump op zogenaamde illegale migranten zonder aanzien des persoons – oud en jong wordt op straat, in restaurants, in supermarkten, kinderopvang, verpleeghuizen, etc aangehouden, zonder arrestatiebevel, zonder recht op juridische bijstand – toont dit aan. Democraten veroordelen dit Trumpbeleid met: ‘Cruelty is the point of it all’, ‘Wreedheid is juist het doel’.
Er is geen plaats voor medegevoel met de medemens van kleur. Het Amerika anno 2025 is aan de ene kant de cult van de ware ‘gelovige’ blanke Amerikaan versus de gekleurde binnendringers aan de andere kant. De immigranten zijn de criminelen, zij ‘eten honden en katten’, zij zijn lid van de kartels en de bendes, zoals Trump valselijk beweerde tijdens de presidentscampagne. Bij de aanhang die elke dag via de ultra rechtse media en Trumps eigen mediaplatform gaat het erin als koek.
De hele strategie van met name de blank nationalistische christelijke denktanks en donoren achter de schermen van Trumps regering is hierop gebaseerd. De zondebokpolitiek jegens migranten, Amerikanen van kleur, vrouwen en LGBTQ is volgens hen de enige manier de ultieme macht te grijpen: vasthouden aan een eigen vorm van evangelistisch christelijk, patriottisch gelijk, een gelijk dat niet doorbroken mag en kan worden door empathie, nuance of de werkelijkheid. Het is een moderne versie van de KuKluxClan beweging die na de door de slavenhoudende Geconfedereerden verloren Amerikaanse Burgeroorlog (1862-1865) en, daarmee, de beëindiging van de slavernij, in de oprichting van het geheim genootschap KKK met hun witte puntmutsen en maskers een alternatief vonden om met brandende kruisen gewelddadigheden en moorden jegens zwarte Amerikanen te plegen. Sinds die tijd zijn miljoenen Amerikanen uit met name de zuidelijke staten generatie op generatie blijven rouwen om hun Lost Cause, de verloren Burgeroorlog en het verlies van blanke macht. Ze koesteren inmiddels 150 jaar hun haat- en wraakgevoelens jegens de Union, de overwinnaars in de oorlog, de Union die ze terug zien in de democratische blauwe staten in het land. De wrange paradox is dat het deze rijkere staten zijn die de armere rode, MAGA staten onderhouden.
En zo leven de aanhangers van Trump in een bubbel van oud zeer, waanbeelden, een haatdragende vorm van christendom en desinformatie. Dat is waarom veel boeren en ondernemers die afhankelijk zijn van migranten toch op Trump hebben gestemd, en daarmee regelrecht tegen hun eigen belang en dat van hun medewerkers in. Rouwe emotie en cultverbondenheid zegeviert boven de ratio en empathie. In het hele land zien we deze absurde paradox - met als gevolg nu dat tienduizenden migrantenwerkers uit angst voor arrestaties niet naar hun werk komen en wegblijven van de velden en boomgaarden, de restaurantkeukens en de fabriekshallen. In de VS noemen ze dit nu het FAFO effect: F*ck Around and Find Out.
Tienduizenden bedrijfsvoeringen worden in hun voortbestaan bedreigd. Zo groot zijn de problemen inmiddels dat Trump zelf recentelijk de desastreuze effecten van zijn beleid erkende. Op 13 juni jl gaf hij namelijk in een tweet en voor de microfoon halfslachtig te kennen dat de migranten onmisbaar zijn voor de boeren en de horeca. Wat hem op een golf van kritiek van zijn MAGA aanhang kwam te staan. Voor hen is elke migrant, ja, elke persoon van kleur, een gevaar.
Voor meer
- columns met betrekking tot democratie en burgerschap zie Online Vaktijdschrift Profiel | Onze Columns
- berichten over democratie & burgerschap zie onze webpagina THEMA Democratisch burgerschap
