Steeds vaker wordt gezegd dat 21ste eeuwse vaardigheden de toekomst hebben en dat (vak)kennis minder belangrijk wordt. Gaat het onderwijs in de 21ste eeuw volledig om? In een bijdrage in mbo-vakblad Profiel van oktober stellen dr. Pieter Baay en dr. Ingrid Christoffel enkele ontwikkelingen aan de orde.
Eén van de taken van het onderwijs is jongeren voor te bereiden op de arbeidsmarkt. Schattingen geven aan dat de komende twintig jaar bijna de helft van de banen verdwijnt door technologisering. Productie wordt geautomatiseerd en/of overgenomen door robots. Daarmee ontstaat druk op het werk van bijvoorbeeld monteurs, drukkers, verkopers, administratiemedewerkers en secretaresses. In de overgebleven of nieuwe banen gaat het om gespecialiseerde kennis, het monitoren van processen, het samenwerken met anderen en het bedenken van creatieve oplossingen. Ook zullen werknemers van de toekomst niet meer hun leven lang hetzelfde werk doen. De arbeidsmarkt verandert continu, benodigde vaardigheden veranderen mee. Brede inzetbaarheid is belangrijk en deze trend zal versterken naarmate we steeds langer doorwerken. Een leven lang blijven leren wordt cruciaal.
Ook de samenleving verandert. Digitalisering zorgt ervoor dat communicatie met bijvoorbeeld de overheid steeds vaker digitaal plaatsvindt. Globalisering brengt een andere dynamiek in samenwerken en -leven. Communicatie is wereldwijd, zowel in werk als privéleven, burgers zijn steeds vaker online. Daarnaast is de culturele diversiteit in het straatbeeld toegenomen. De nieuwe verhoudingen vragen om sociale en culturele vaardigheden die in het verleden wellicht minder nodig waren. ( ) Al deze ontwikkelingen vergen dat er in het curriculum andere accenten worden gelegd.
Een aantal algemene vaardigheden wordt vaak genoemd als de vaardigheden die burgers en werknemers van de toekomst nodig hebben: de 21ste-eeuwse vaardigheden (of 21st-century skills).
Maar we moeten 21ste-eeuwse vaardigheden niet zien als de heilige graal. Immers, om nieuwe kennis op te kunnen doen, is basiskennis nodig. Vakkennis, Taal en Rekenen kunnen en mogen dus niet uit het curriculum verdwijnen. Daarbij is het niet zo dat de 21ste-eeuwse vaardigheden helemaal nieuw zijn, en dat het onderwijs er niks mee doet. Integendeel, op verschillende plekken in het curriculum krijgen ze aandacht. Bij Taal en Rekenen gaat het bijvoorbeeld ook over communiceren en probleemoplossend vermogen, bij Burgerschapsvorming wordt ingegaan op sociale & culturele vaardigheden, Loopbaanoriëntatiebegeleiding besteedt aandacht aan metacognitie en probleemoplossend vermogen en in de beroepspraktijkvorming werken studenten impliciet of expliciet ook aan deze vaardigheden. Het is vooralsnog wel de vraag of alle 21ste-eeuwse vaardigheden in voldoende mate, expliciet, en in de beste vorm worden aangeleerd.
Lees het hele artikel in mbo-vakblad Profiel. Bestel Profiel hier.