Het is dé paradox en spagaat die internet en social media zichtbaar hebben gemaakt. Terwijl iedereen veiligheid en privacy koestert en thuis de voordeur sluit om vreemden buiten te houden, zetten we via sociale mediaplatforms de deuren en vensters wagenwijd open. Het is zoeken naar een balans tussen enerzijds de behoefte aan aandacht en contact met familie, vrienden, relaties en volgers (een modern ‘stam-verband) en anderzijds de behoefte aan veiligheid en privacy. De digitale technologie heeft in slechts enkele decennia voor een groot dilemma gezorgd. Een goede discussie daarover, laat staan onderzoek ernaar, ontbreken nog altijd.
De opmars van digitale communicatie zal in versneld tempo doorgaan en de geschetste paradox alleen maar doen vergroten. We werken daar actief aan mee. Social media kwamen sluipend maar onstuitbaar de huiskamers en kantoren binnen. In amper twee decennia hebben ze een vaste plek verworven, onwrikbaar verankerd, niet meer weg te krijgen of uit te bannen. De jeugd van na 2000 groeit ermee op en weet niet beter meer. In die korte tijdspanne is de mens als burger en individu van een tamelijk onzichtbaar individu met een beperkte vrienden- en relatiegroep het publieke domein ingeslingerd en worden accounts onderhouden met tientallen, honderden, duizenden en soms miljoenen volgers. De New York Times noemt de moderne communicatiemiddelen een van de gigaveranderingen op globale schaal die een enorme invloed hebben op het leven van ieder individu. Andere veranderingen zijn o.m. de Val van de Berlijnse Muur, de klimaatverandering en duurzaamheid.
De snelheid van het succes van social media is vooral te danken aan het feit dat ze feilloos inspelen op drie zeer menselijke behoeften: aandacht, sociale relaties en gemak. De smartphone combineert tegenwoordig tal van functies – internetten, social media, emailen, radio&tv&bioscoop, krant, muziek, bellen, tekstverwerking, bankieren, betalen, webwinkelen, parkeren, dataopslag, klok, gezondheidsmeting etc. In feite hebben mens en samenleving als geheel amper tijd gehad na te denken over de impact. De vragen wat privédomein is en wat van een persoon in het publieke domein thuishoort of passend is, zijn onvoldoende belicht en onderzocht. Hetzelfde geldt voor het effect van social media op het recht op veiligheid en op een gezonde ontwikkeling, in feite fundamentele behoeften.
Een goed voorbeeld zijn de nieuwste WHO richtlijnen over het blootstellen van peuters aan smartphones en tablets. De WHO adviseert geen video- of online games voor kinderen in het eerste levensjaar en zeer weinig in het tweede. Kinderen van van 2 tot 4 zouden niet langer dan een uur voor een beeldscherm moet zitten. (zie ons artikel hierover, klik
hier) De vraag is of de WHO hiermee nog enige invloed kan uitoefenen. En in het afgelopen decennium zijn tal van andere kwesties en ernstige vraagstukken ontstaan die individu en samenleving voor dilemma’s plaatsen, denk aan de ongeremde opslag van persoonlijke gegevens op onbekende servers van de vele social mediaplatforms en aan de uitwerking van social media in bijvoorbeeld fake news, sexting en sharenting. In de VS is er nu een wetsvoorstel – de Children’s Online Privacy Protection Act – die ouders en kinderen de mogelijkheid geven om dat