In de VS spitst de situatie zich toe. In tweeëneenhalf jaar tijd en dagelijkse ontkenningen in die periode van de president himself over de invloed van Rusland op de verkiezingen van november 2016 en criminele activiteiten van zijn campagneteam, vindt de ene na de andere onthulling plaats. Sinds 2017 doet voormalig FBI-directeur Mueller onderzoek naar samenwerking tussen het Trump’s campagneteam en de Russen om de verkiezingen van 2016 te beïnvloeden. Mueller heeft een vrijgeleide om ook bijkomende zaken die hij en zijn team op het spoor komen, uit te zoeken. Dat heeft geleid tot tal van aanklachten en afgeleide rechtszaken wegens tientallen wetsovertredingen door mensen in de directe omgeving van Trump, de man die tevoren steevast elke verdenking ontkende maar gaandeweg steeds meer van de criminele feiten waarvan hij wist of ze initieerde moet toegeven. Van Trumps naaste medewerkers tijdens de campagne hebben er inmiddels zes zelf schuld bekend, twee anderen zijn veroordeeld, 16 medewerkers hebben het Witte Huis verlaten of werden ontslagen en een half dozijn regeringsleden zijn ontslagen wegens corruptie. Trump’s belofte aan het volk: hij zou het corruptiemoeras in Washington dempen, jawel.
Alles waarvoor men vreesde is al grotendeels bewaarheid – corruptie, invloed van de Russen etc
Maar ook talloze vrouwen met wie Trump seksuele contacten heeft gehad en die door hem zwijggeld hebben gekregen in de aanloop naar de verkiezingen zijn inmiddels in de openbaarheid getreden en leggen Trump het vuur aan de schenen. En daarbij is de strenge campagnewetgeving van de VS overtreden, iets waarvoor een van Trumps advocaten gisteren voor een rechtbank in New York schuld heeft bekend. En passant heeft verklaard dat de opdracht daartoe rechtstreeks van Trump,de president kwam.
Gisteren stonden behalve advocaat ook de oud-campagneleider van Trump voor de rechter, hij werd schuldig verklaard en kan tientallen jaren gevangenisstraf krijgen. Elders in de VS werden ook nog de Republikeinse senator Duncan Hunter en zijn vrouw aangeklaagd wegens misbruik van campagnegelden voor privédoeleinden. En was de ex-Witte Huis adviseur Larry Kudlow in het nieuws die moest aftreden wegens het feit dat hij blanke nationalisten op een feest in zijn woning had rondlopen.
De situatie in de VS is ernstig. En de ‘fall out’ voor ons is even ernstig. Begin van de zomer kwam er een rapport van de Amerikaanse geheime diensten waarin de beïnvloeding van de Amerikaanse verkiezingen door de Russen zwart op wit stond uitgetekend. Bewijs te over. Trump reageerde niet of eigenlijk wel, met een soort van bewijs dat den geheime diensten het bij het foute eind hadden. In diezelfde week had hij in Helsinki zijn gesprekspartner Putin tegenover de verzamelde pers verdedigd. Putin had in een gesprek met hem ‘heel krachtig en overtuigend’ de beschuldigingen ontkend.
Sinds Donald Trump in 2015 zich kandidaat stelde voor het Amerikaanse presidentschap hebben we op onze website met regelmaat aandacht geschonken aan de Amerikaanse politiek en samenleving. En aan de gevolgen daarvan voor Europa, met name voor de democratie in Europa. In het kader van burgerschap in het onderwijs waarschuwen we vanwege de situatie in de VS en de polarisatie in meer westerse landen voor de ondermijning en verloedering van de democratie.
In maart 2016, ruim een half jaar voor de Amerikaanse verkiezingen schreef ik: ‘Angry voters worden ze genoemd. De blue collar Amerikanen die massaal stemmen op Donald Trump, de schrik van de gevestigde welgestelde klassen aan zowel de Republikeinse als de Democratische kant. Met zijn in hun ogen onbehouwen, discriminerende en een beledigende houding jegens iedereen die hem in de weg staat, brengt Trump in de VS traditionele verhoudingen aan het wankelen en roept hij wereldwijd kritiek op. De Chinese staatsmedia noemen hem een man met een grote mond, een narcist en racist, de Mexicanen kunnen zijn bloed drinken en de Britse The Economist noemt hem een van de tien grootste gevaren voor de wereld. De Chinese staatsmedia waarschuwen dat door democratische verkiezingen ook Hitler en Mussolini aan de macht kwamen.’
December 2016: ‘Trump, die sympathie koestert voor de Russen, ontkent op zijn beurt categorisch alles wat hem ten laste wordt gelegd. Liegen, bedriegen en bedreigen heeft hij op een nieuw niveau gebracht. Vrouwen aanranden door hen ongewild te betasten? Onzin. Ondanks de op tape vastgelegd bekentenis van The Donald himself. De tien vrouwen die hiervan getuigenis kwamen afleggen, waren volgens hem en zijn team allemaal leugenaars. Ziedaar de grondhouding van de aanstaande Amerikaanse President.’
Een citaat van februari 2017: ‘Onze hele beschaving danken we aan het Midden- en Verre Oosten, inclusief het christelijk geloof dat nationalisten zo graag verdedigen tegen moslims. Ja Christus was een Arameeër, een gebied in het huidige Syrië, het land waar vandaan volgens Trump niemand meer de VS mag binnenkomen. Iets wat, vreemd genoeg, veel Christenen in de VS toejuichen! Er zijn eeuwen en gebieden geweest waarin alle grote geloven vreedzaam naast elkaar bestonden en beleden werden. De boodschap van de grootste tech-bedrijven, de vele betogers wereldwijd en de federale rechters in de VS is duidelijk – de wereld vandaag de dag kent geen grenzen meer. Behalve in het hoofd van hen die de werkelijkheid om hen heen niet onder ogen willen zien.’
We leven nu anno augustus 2018 en hebben kunnen zien hoe kwetsbaar democratie is. En ook hoe weinig geneigd veel mensen zijn de democratie te beschermen. De Republikeinse Partij die de Senaat, het Congres en het Witte Huis beheersen komen niet verder dan lippendienst aan Trump bewijzen en lethargisch optreden als het op regeren aan komt, of het moest het terugdraaien van maatregelen zijn van de regering Obama, vooral die ter bescherming van klimaat en milieu. Trump geniet nog altijd de steun van ca. 35% van de bevolking, met al zijn leugens (4200 sinds januari 2017 volgens de Washington Post), zijn bedreigingen, de corruptie en het criminele gedrag, het uitschelden van mensen (hij noemde een ex-medewerkster vorige week een ‘stuk vreten’ en een ‘hond’), het veroorzaken van conflicten, het laten vallen van allianties en beledigen van westerse staatshoofden. Het gebeurt en het heeft een grote invloed. Mueller en zijn team staan met hun onderzoek naar de invloed van Rusland en de corruptie op de stoep van het Witte Huis. De komende maanden worden cruciaal – zeker ook met het oog op de midterms, de tussentijdse verkiezingen op 4 november die een graadmeter voor de politieke verhoudingen halverwege de regeertermijn van elke president. Het belooft een warm najaar te worden.
Enkele artikelen en uitgaven rondom ondermijning en bescherming van de democratie sinds 2016
Juni 2016 - Cruciale lessen voor mbo-Journalistiek – hoe Trump de persvrijheid om zeep helpt – Klik hier
Maart 2016 – De opkomst van Trump en mogelijke lessen daaruit voor het onderwijs – klik hier
Dec 2016 – Vrijheidscultuur anno 2016-2017: Beledigen, haat spreken en alles ontkennen - klik hier
Febr 2017 – Amnesty en HRW slaan alarm over demagogie en ondermijning democratieën - klik hier
Febr 2017 – ‘Eigen land eerst’ is al vele, vele eeuwen een achterhaald standpunt - klik hier
Juni 2018 - Het gevaar van de anti-immigratie-sentimenten in de VS en Europa - klik hier
Zomer 2018 - De noodzaak tot bescherming van de democratie – klik hier