#Democratisch burgerschap | Autocratisch Rusland belaagt Oekraïne en zet Europa onder druk met olie en gas. In Zuid-Amerika boekte de democratie op 30 oktober nipt een zege in de Braziliaanse Presidentsverkiezingen. En in de Verenigde Staten woedt een onverbiddelijke strijd om de gunst van de kiezers en de vraag voor of tegen democratie tijdens de zgn Midterm-verkiezingen. Op 8 november a.s. weten we wat voor type kandidaten voor het gouverneurschap, tal van verkiezingsfuncties en posities in het Congres hebben gewonnen: democraten die de democratie in stand willen houden of de MAGA-Republikeinen die Donald Trump volgen en een meer autocratisch bewind willen. Voor Europa zal winst of verlies van de Democraten een wereld van verschil maken. Trumpisme herkent zich minder in de EU en NATO en trok en trekt partij richting Poetin en Orban, dat zegt genoeg.
Met Trumps presidentschap (2016-2020) deed de openlijke ondermijning van de democratie in de VS zijn intrede. Voor Trump, wiens ‘Make America Great Again’ de partijslogan is geworden, was en is geen enkele democratische instelling, wet of norm heilig. Hij steunt de leiders van Noord-Korea en Rusland en heeft de steun van 30-35% van het land. Sinds de nederlaag in de verkiezingen van november 2020 houdt hij vol dat niet de democraat Joe Biden maar hij de winnaar was. The Big Lie beheerst sindsdien de Republikeinse partij en maakt in het hele land school onder partijgenoten. Critici in de eigen partij delven op allerlei manier het onderspit en worden op onverkiesbare plaatsen of gewoon buiten de partij gezet. Overigens vormen de Republikeinen geen politieke partij meer maar een cultuurbeweging. Van politiek bedrijven is geen sprake meer, het gaat om het tot leven wekken van blank nationalisme, om een land met minder migranten, om het verbieden van boeken over racisme en slavernij, om het gevecht tegen de elitaire linkse politiek.
Op tal van fronten en niveaus – van de districten en de staten tot in het Congres in Washington - zijn MAGA Republikeinen op basis van The Big Lie de afgelopen jaren in actie gekomen om kieswetten en -regels om te buigen en kiesdistricten opnieuw in te delen in hun voordeel. MAGA-aanhangers stellen zich verkiesbaar om bestuurlijke posities te bezetten en aldus de blank nationalistische visie stevig te positioneren. Het is een pure cultuurstrijd. Eeuwenlang hadden blanke nationalisten het voor het zeggen en hielden ze in de zuidelijke staten het racisme en de slavernij zo lang mogelijk in stand. Het leidde zelfs tot de diep gekosterde wens zich af te scheiden van het liberale noorden en aldus tot de Amerikaanse Burgeroorlog (1861-1864) die ze verloren. Ondanks burgerrechten hielden de nationalisten tot 1964 (via o.m. de Jim Crow-wetten) een gesegregeerde samenleving in stand en de zwarte bevolking onder de duim. Dat vernederende verlies is door de blanke nazaten van de Geconfedereerde opstandelingen nooit vergeten. Het is de voedingsbodem van het verlangen naar blanke zeggenschap dat de laatste jaren onder Trump nieuw leven is ingeblazen. Maar het is nooit weggeweest. Voor zwarte Amerikanen en tal van minderheden (Joden, lgbtq, minderheden van kleur) is de opkomst van racisme een dagelijkse realiteit geworden.
Op tal van plaatsen waar MAGA de gemeenschappen domineren is en wordt het op scholen verboden over racisme te praten, bibliotheken moeten boeken verwijderen over LGBTQ of over slavernij, abortuswetten worden aangenomen en aangescherpt, nieuwe stemrechten maken het voor met name burgers van kleur moeilijker om te stemmen. Het doel: de positie van blank-nationalistische Amerikanen versterken door de rechten van minderheden weg te nemen. Hun voorbeeld: onder andere autocraat Victor Orban van Hongarije die al enkele jaren door Trump en zijn handlangers wordt geprezen en in augustus 2022 ook te gast was op de nationale Republikeinse conferentie waar MAGA-topics het hoofdthema vormden. De Republikeinse GOP gaat niet meer over politiek maar over de MAGA cultuur. Het is een cultuuroorlog met de 'elitaire' linkse democraten en hun vrijheden en burgers van kleur als vijand. Een duidelijke visie op de toekomst ontbreekt. Who cares?, denkt MAGA. Wat van belang is om Trumpisme te promoten, wat in feite staat voor chaos. Een van Trumps spreekbuizen, Steve Bannon, propageert al jaren openlijk de afschaffing van de staat en daarmee de creatie van chaos. Chaos met Trump als ultieme leider.
Een van de drijfveren voor de beweging richting autocratie is de demografische realiteit: de blanke Amerikaan wordt op korte termijn een minderheid. De opkomst van zwarte en Aziatische Amerikanen en de Mexicaanse gemeenschap zijn een feit. De enige mogelijkheid het tij te keren is een machtsgreep. Dat is waarom sommige Republikeinse kandidaten de afgelopen tijd openlijk hebben geroepen dat als zij dit keer winnen, ze 'nooit meer een verkiezing zullen verliezen'.
Op de website therealnews.com spraken experts in het voorjaar 2022 over het thema van rechts-extremisme in de serie van de The Marc Steiner Show. Enkele citaten daaruit: ‘De Amerikaanse rechtervleugel begon zich vanaf eind jaren '80 en begin jaren '90 te ontwikkelen. En in die periode gebruikten we de term extreemrechts echt om te verwijzen naar blanke supremacisten in de Verenigde Staten. Mensen die geloofden in de culturele en vooral de biologische superioriteit van blanke mensen, en probeerden de Verenigde Staten stapsgewijs te transformeren in een thuisland voor blanke mensen door middel van initiatieven zoals de Northwest Imperative, waar de Arische Naties naar Idaho verhuisden enzovoort. Vandaag kan de term iets anders gebruikt worden. Extreemrechts in de Verenigde Staten kan het best niet als een fascistische beweging worden gezien, althans niet op dit moment, maar als een autoritaire coalitie van verschillende tendensen. Sommigen daarvan zijn in feite raciale en etnische nationalisten die niet geïnteresseerd zijn in de blanke suprematie van hun grootvader, die echt is gemodelleerd naar uitbuiting en culturele superioriteit van witte mensen in dit land. ( ) Ze zijn eigenlijk geïnteresseerd in een wit thuisland en streven ernaar voorwaarden te creëren voor een permanente blanke bevolking, een supermeerderheid in de Verenigde Staten, een idee over een etnisch thuisland voor blanken. Dat heb je dus, maar je hebt ook christelijke nationalisten en christelijke theocraten die deel uitmaken van deze coalitie. ( ) Deze verschillende overwinningen van antidemocratisch rechts, of autoritair rechts in de Verenigde Staten, hebben eigenlijk verschillende eindspelen. Ze hebben verschillende ideeën over wat een goede samenleving zou zijn. Elk van hen is een dystopie voor de meesten van ons, maar ze begrijpen allemaal dat het realiseren van hun visie een reeks autoritaire relaties vereist. En dus zijn ze het er allemaal over eens dat de formele democratie en vrije en eerlijke verkiezingen hun doelen niet dienen, en ze zijn afgestemd in strategieën om ervoor te zorgen dat die toekomst niet wordt bepaald door vrije en eerlijke verkiezingen in de Verenigde Staten.’
De effecten zien we nu dagelijks. De vraag is wat de Midterm-verkiezingen in dit opzicht gaan betekenen, hoe ver rechtsextremisme de VS kan ontregelen, mede gezien het feit dat het hier gaat om ca 30% van het land, bij lange na niet de meerderheid. Maar de minderheid wil de macht voor de blanke burgers, kost wat kost, dat is de visie van Trump en de inzet van de MAGA GOP. Trump, van huis uit een autocratisch alleenheerser in het koninkrijk van de rijke Trumpdynastie, heeft voor het besturen van een land Poetin en andere autocraten als voorbeeld genomen. Het maakt hem niet uit hoe, als hij maar aan de macht komt en kan blijven. En we spreken hier over een man met zo’n twintig lopende rechtszaken aan zijn broek wegens aanklachten voor corruptie, wetsovertreding, opruiing en het initiëren van een opstand, belastingfraude, aanranding etc.
Wat de hele wereld dag in dag uit ‘live’ kan bijwonen, is de enorme invloed van een enkele persoon die met elke ademhaling een leugen uitspreekt, elke verantwoordelijkheid voor het eigen daden van de hand wijst en de schuld voor alles wat verkeerd gaat bij de ander legt, ongeacht of het nu anti-Trumpers uit eigen partij, Democraten, de FBI of het ministerie van Justitie zijn. We zien in de VS een regelrechte massapsychose onder burgers die één man door dik en dun steunen, ondanks zijn leugens en daden die het land ondermijnen. Het is een toneel dat doet denken aan het begin van de jaren ’30 in de vorige week in Duitsland toen ook één man aan de macht kwam. De uiteindelijke vraag is hoe het kan dat burgers kiezen voor een autocratisch persoon die verkiezingen manipuleert en vrijheden voor burgers wil opheffen?
Foto: Janine Robinson - Unsplash