Het was op een gure, regenachtige Novembermiddag, dat ik door de lichte, prettig-warme zalen van het Amsterdamse Rijksmuseum dwaalde. De drukte ontstaan door de Weense kunstschatten was achter de rug; op deze door-de-weekse middag viel er in alle rust te genieten. Een vastomlijnd doel had ik niet; ik dwaalde door de zalen en liet de bonte verscheidenheid van kunstschoon op. mij inwerken tot plotseling mijn aandacht getrokken werd door een schilderij, dat weinig opvallend in een hoekje van de zaal hing. Het was het Sint-Nicolaas-feest van Jan Steen, een schilderij van bescheiden afmetingen, dat naast het grote „Gezicht op het IJ" van onze zeeschilder Van der Velde zich allerminst opdrong.
Toen ik echter dichterbij staple, de rijkversierde lijst met vogeltjes. druiven-trossen. honden, vossen en engeltjes en vooral het levendige tafereeltje op het doek zelf bekeek, raakte ik steeds meer onder de indruk van wat onze grootste schilder van het huiselijk leven op dit betrekkelijk kleine schilderij bijeen had weten te brengen. Het was niet alleen de warme kleur, de treffende uitbeelding van de vele personen, de liefdevolle weergave van de details, het was de gehele sfeer die het geschilderde steeds meer deed leven. Een stukje Gouden Eeuw kreeg opnieuw vormen en kleur, helderder en duidelijker dan de beste geschied-schrijver dit ooit zou kunnen doen. Op de typische houten bank in het zaaltje raakte ik over het schilderij aan het nadenken en dacht aan het komende feest, aan het treffende feit dat de goed heiligman zich niet alleen in onze moderne tijd weet te handhaven, maar hoe deze heilige ook in de tijd van de hervorming zijn populariteit wist te behouden, ik dacht hoe die oude symbolen en gewoonten, de roe, de koeken en de taai-vormen, het zingen onder de schoorsteen eeuwen geleden reeds in vrijwel dezelfde vorm hebben bestaan.
De suppoost stoorde mijn overpeinzingen; het museum moest worden gesloten. Wat zou het aardig zijn, wanneer wij tezamen bij het schilderij konden genieten van de schoonheid van kleur, lijn en van de weldadig aandoende sfeer. Helaas, dat stuit op practische bezwaren. Maar het hoeft ons er niet van te weerhouden u in gedachten mee te' nemen naar het schilderij en naar het Sinterklaasfeest in onze Gouden Eeuw en zelfs naar de tijd daarvoor.
Inhoudsopgave