Onlangs overleed een cursist van een studiereeks die ik sinds 2007 geef. Hij was er vanaf begin af aan deel van. We hebben met zijn familie het waardige en mooie afscheid mogen bijwonen en er een aandeel in kunnen hebben. Met de cursusgroep zullen we hem binnenkort herdenken. Ergens weten we dat we met elke dag op weg zijn naar het onvermijdelijke moment van een definitief afscheid maar we denken er liever niet aan. In deze column wil ik de dood onder de aandacht brengen, meer nog, een pleidooi doen het onvermijdelijke een plek te geven in het leven, een plek die het niet meer dan toekomt.
We zijn gewend te leven in de bubble van een op belangen, prestatie en materie gericht leven waar we de dood liever buiten houden. We leven in een modus van herinneringen en van plannen. Wat hebben we gedaan, waar zijn we geweest, wat gaan we vandaag doen, komende week, maand, jaar? Waar willen we over 5 jaar staan? We beseffen niet altijd (misschien wel nooit) dat ook die bubble zijn wortels heeft in hier en nu, daar waar leven én dood thuis zijn. Er is alleen maar dit moment.
We kunnen niet zonder onze herinneringen en we kunnen niet anders dan plannen, maar wat als we meer bij de tijd, bij de actualiteit, in dit ogenblik zouden leven, bij wat we nu doen en bedenken, bij de ontmoetingen die nu plaatsvinden, bij de situatie waarin we ons nu bevinden? Het is jammer dat we in onze scholing hier onvoldoende in worden begeleid. Dat we de onze natuur en oorsprong in de opleidingen voor een werelds leven onvoldoende en vaak niet erkennen. We doen onze jonge generatie en onszelf, ja de wereld, hierdoor schromelijk tekort.
We scholen leerlinge in allerlei vaardigheden maar wijden ze niet in het bestaansmysterie in. Wat als ze kunnen zien dat ons leven en werk de uitdrukking, expressie en manifestatie zijn van iets groter dan wij zijn, ja van een onvatbaar mysterie? Als we kunnen ervaren dat ieder moment ongebaand is, niet eerder beleefd, met een kracht die ons – en alles om ons heen - nooit hetzelfde laat zijn. Dat verandering deel van ons is en niet iets waar we bang voor moeten zijn. Dat we dit veranderend ogenblik niet als eenling of als eiland beleven maar in diepe verbondenheid met en verantwoordelijkheid voor onze omgeving. Dat elk ogenblik onherroepelijk is, dat het ons de mogelijkheid er alle kwaliteit aan te geven die in ons is. Dat dit ogenblik open is naar alle richtingen en dat we dat besef van openheid, ja vrijheid, kunnen ervaren.
Het vraagt een omkering van zienswijze, een andere oriëntatie, een meer op de realiteit gebaseerde leefwijze. Door alleen aan leven te denken beleven we het bestaan in feite eenzijdig. Verbinden we leven aan de dood dan hebben we te maken met een natuurlijk bestaan en wordt de zaak compleet, kunnen we meer leven wat we van oorsprong zijn, sterrenstof in de vorm van een sterfelijk wezen dat in het eigen bestaan een inspanning levert vorm en inhoud te geven aan zijn of haar bestaan, ja, wellicht zijn of haar bestemming. De voldoening van die beleving sluit successen en prestaties niet uit maar is daar niet van afhankelijk en gaat uiteindelijk uit boven het vluchtige succes. Ook het falen kan dan worden gezien als deel van het bestaan. Een dag voorbij is een dag die niet terug komt, je kan de dag niet overdoen, terughalen, vasthouden, bewaren. Je beleeft de dag en that’s it. En het is de vraag op welke wijze je de dag wilt beleven.