Er wordt veel gesomberd, geklaagd en kritisch gereageerd op de gevolgen van de pandemie voor het onderwijs, omdat de pandemie de curricula en planning in de war schopt en het volgen van stages danig bemoeilijkt. Daardoor wekken we de indruk dat onderwijs een wereld is die zich binnen de muren van scholen en leerwerkbedrijven afspeelt. Alles wat daar niet bij hoort en toch binnendringt, is storend, nadelig, veroorzaakt leerachterstand enzovoort.
Maar net als alles wat in de wereld speelt, is ook de coronapandemie onderwijs, een leerschool, per definitie. En het is raadzaam de situatie van de realiteit als zodanig te benaderen. Want wat leert de pandemie ons? Juist de enorme impact ervan op mens en samenleving, de gedwongen veranderingen en aanpassingen wereldwijd en de enorme invloed ervan op onze levens, op werk en onderwijs, vormen tezamen een school op zichzelf.
In ‘normale’ omstandigheden kunnen we selectief de gebeurtenissen in het land en de wereld toelaten of afhouden. Maar corona en de gevolgen ervan hebben samenlevingen en daarmee ook het onderwijs overspoelt. Ze hebben management, docenten, studenten en leerwerkbedrijven voor een fait accompli gesteld. Dát is het onderwijs. En het is van het grootste belang er niet vanuit weerstand, ontkenning of halsstarrig vasthouden aan oude structuren en modellen naar te kijken, maar met een open blik, de blik van de werkelijkheid zelf. Want onderwijs is niet wat we uit boekjes leren. Onderwijs is wat ons beïnvloedt en vormt. Kennis, informatie en ervaringen en het voortdurend duiden van de betekenis ervan, vormen samen de ontzagwekkende en dynamische school van ons leven.
De omgang van mens, organisatie en samenleving is een oneindige bron van aspecten die kunnen dienen als leerstof over de impact op de samenleving, gezondheid & welzijn, gezondheidszorg, bedrijfsleven, overheid en op jezelf, als individu en burger. Het zou tragisch zijn wanneer die mogelijkheden niet zouden worden aangegrepen. Het kan en zou de jonge generaties een handvat moeten bieden om de gebeurtenissen te duiden en een plek te geven.
Wat we decennialang als vanzelfsprekend aannamen is sinds maart 2020 een herinnering – elkaar spontaan ontmoeten, handen schudden, omhelzen, kussen. Zonder enige bijgedachte in een drukke winkelstraat of supermarkt lopen. Sporten, verjaardagen, trouwpartijen, religieuze bijeenkomsten – overal is het ont-moeten met regels omkleed en in moeten omgeslagen. Bij alles moeten we nadenken. Het onnatuurlijke – afstand houden van elkaar - is even gewoon. Al dit zijn lessen, op ons bordje gelegd door het leven elf. Het is onderwijs.
Enkele voorbeelden van onderwijsthema’s die ook op onze website in blogs en themapagina’s zijn terug te vinden:
- De gevolgen voor gezondheid en welzijn door de pandemie;
- De veranderingen in en voor ons leven door de pandemie – in familieverband, voor relaties, voor onze ontspanning;
- Het besef dat het eigen gedrag van invloed is op de veiligheid en de gezondheid van de medemens;
- De omslag in het onderwijs door de pandemie;
- De invloed op werk, reizen en grensoverschrijdende samenwerking;
- Het ontstaan van pandemieën als gevolg van de invloed en ingrepen van de mens op ecologie en klimaat;
- De invloed op democratieën. Door autoritaire regimes of bewindspersonen wordt de pandemie aangegrepen om de greep op informatie en bevolking te vergroten, zie de onvoorstelbare hoeveelheid misinformatie over de pandemie en de aanvallen op de democratie door het Trump-regime;
- De gevolgen van de pandemie voor tal van kwetsbare bevolkingsgroepen en op gebied van gender;
Geef die realiteit de ruimte in het onderwijs van vandaag. Niet alleen als voldongen feit en gewijzigde lesuren maar vooral als een onontkoombare levenservaring met consequenties voor het individu en diens omgeving. Stel wat wereldwijd en in de directe omgeving gaande is aan de orde in de dialoog met studenten en met collega-docenten, hoor elkanders ervaringen aan en breng het op die manier dichtbij, als zijnde de werkelijkheid van ons bestaan, op dit moment. Bied context. Help de realiteit ervan te bevorderen en samen te zoeken naar vormen en betekenissen als antwoord en support. Het biedt de mogelijkheid ons telkens weer te realiseren dat we weliswaar op tal van punten van elkaar verschillen maar tegelijkertijd oneindig veel gemeen hebben en voor dezelfde uitdaging staan. Al onze inspanningen komen uiteindelijk neer op: Te midden van alle afstand en digitale hulpmiddelen het menselijke levend houden en onderhouden.
Foto: Unsplash - Kate Trifo