Mbo-leerlingen krijgen beter onderwijs in kritisch denken en het voeren van een dialoog over complexe thema’s als radicalisering, discriminatie en vrijheid van meningsuiting. Het idee is om dit als burgerschapsonderwijs per augustus 2016 in het mbo in te voeren. Minister Bussemaker scherpt daarvoor het examen- en kwalificatiebesluit op deze punten aan, zodat het burgerschapsonderwijs in het mbo aan de eisen van deze tijd voldoet. In het bericht wordt ook een voorbeeld van burgerschap gegeven, uit het mbo 1 en 2 aan het Friesland College. Daar wordt gewerkt met dilemma’s uit de beroepspraktijk. Leerlingen commerciële economie leren daar bijvoorbeeld wat van hen als goede burgers wordt verwacht als een collega een greep uit de kas doet.
Maar burgerschap is meer dan wat in de brief omschreven wordt. Veel meer. Burgerschap (of het gebrek daaraan) toont zich in de directe expressie van het individu, in zijn of haar presentatie en zijn of haar aanwezigheid op elk moment, op elke plaats – thuis, in het verkeer, op school, op het werk. Burgerschap is het cement en fundament van de samenleving. En het komt tot stand door mensen die zich bewust zijn van wie ze zijn en wat hun verantwoordelijkheid is jegens het welzijn van de ander, niet alleen het welzijn van hun partner en hun kinderen, maar dat van elke burger in de samenleving. Het is het bewustzijn dat mijn leven en mijn welzijn nauw samenhangt met dat van alle anderen. En dat wat ieder doet of denkt gevolgen heeft
Het gaat dus om meer dan kritisch denken over racisme. Het gaat om het besef over, het inzicht in en naleven van de eigen verantwoordelijkheid. Het gaat om de ander kunnen laten in de waarde die hem of haar rechtens het pure mens-zijn per definitie toekomt. Om het belang van geweldloos leven, door het voorkomen van geweld jegens jezelf en jegens de ander, in gedachten, woord en daad. Om het respecteren van het bezit van de ander. Om een verantwoorde houding in werksituaties jegens collega’s en klanten en in, bijvoorbeeld, het wegverkeer.
Elke opleiding dient burgerschap – lessen en rollenspellen om bewustzijn te wekken in verantwoorde houding en gedrag - standaard en als basis in het programma te hebben. In alle opleidingen, in elk beroep, in elke situatie doemt de vraag op: wat doe ik? Wat staat mij te doen? Dat vraagt in alle gevallen om een afgewogen denkvermogen en het make van keuzes die rekening houden met het eigen welzijn en dat van de omgeving. Het is de basis van ons samen zijn.
Burgerschap komt ruim aan bod in ons themanummer 'Burgerschap & Persoonlijke vorming' in Vakblad Profiel van oktober. Deze uitgave verschijnt op donderdag 8 oktober a.s.