Platform Profiel Actueel

Vergrijzing lerarenkorps - Taskforce aanpak lerare

Vergrijzing lerarenkorps - Taskforce aanpak lerarentekort - Spanje spant de kroon

24 okt 2020 | Nieuws

Onderwijsministers Arie Slob en Ingrid van Engelshoven stelden afgelopen zomer samen met het onderwijsveld een landelijke taskforce in om de aanpak van het lerarentekort te verstevigen. Ook moet de samenwerking tussen scholen en lerarenopleidingen minder vrijblijvend worden. Het is de zoveelste maatregel in een eindeloze - voor geldverslindende - reeks om het tijd te keren. De vergrijzing neemt onstuitbaar toe maar de animo voor het vak docent houdt niet over. De Oeso is bezorgd over het imago van het vak. En in Spanje zien we de uiterste gevolgen van de combinatie van vergrijzing en een gebrek aan animo.  

Het lerarentekort in het primair en voortgezet onderwijs en middelbaar beroepsonderwijs in Nederland is een groot en groeiend probleem. Aldus de website AanpakLerarentekort.nl, een initiatief van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Arbeidsmarktplatform PO en Voion. Enkele ciitaten: ‘Het lerarentekort is in heel Nederland voelbaar’ en ‘Het onderwijs staat te springen om nieuwe, goed opgeleide leerkrachten’.

Voion, het Arbeidsmarkt & Opleidingsfonds voortgezet onderwijs, ondersteunt scholen in het voortgezet onderwijs. Het coördineert de Regionale Aanpak Personeelstekorten (RAP) en de subsidies daarvoor. Op 2 september organiseerde Voion bijeenkomsten voor projectleiders vo/mbo van RAP-regio's om kennis te maken met collega's in aanpalende regio's. Ruim 70% van de schoolbesturen in het voortgezet onderwijs neemt deel aan de RAP. In totaal zijn er 26 RAP-regio's vo/mbo.

Gaat het helpen? Dat is twijfelachtig. Een jaar geleden schreef de AOb: ‘Scholen hebben duizenden leraren meer nodig dan de prognoses aangeven, omdat geen rekening is gehouden met werken in deeltijd. Daar komt de vraag naar vervangers nog bovenop. Met het huidige beleid komen die grote aantallen nieuwe leraren er niet.’

Vlak voor de pandemie - februari 2020  - stelde het onderzoeksinstituut CBS: ‘Het lerarentekort in het primair onderwijs loopt elk jaar op omdat leerkrachten het onderwijs verlaten vanwege het bereiken van de AOW-leeftijd, terwijl er minder nieuwe onderwijzers instromen. Pabo’s leidden minder docenten op – al laten recente cijfers weer een toename zien – en een relatief groot aandeel leerkrachten verlaat het beroep binnen vijf jaar na afstuderen.’

Onderwijs heeft niet alleen het coronavirus als uitdaging, maar ook de vergrijzing onder docenten. Het lerarenkorps van de basisschool vergrijst. In 2003/’04 was 11 procent van de basisschoolleraren 55 jaar of ouder. In 2017/’18 was dat 21 procent. Die vergrijzing is vooral groot bij de mannen: ruim een op de drie leerkrachten is 55 jaar of ouder, van de vrouwen bijna één op de zes (18 procent). Over tien jaar hebben de meesten van hen het onderwijs verlaten.

In een studie die de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) uitvoerde op verzoek van het ministerie van Onderwijs wordt gewaarschuwd voor een groot lerarentekort in het basisonderwijs doordat lerarenopleidingen strenger zijn geworden. De organisatie adviseert daarom dat het voor goed presterende leerlingen aantrekkelijker gemaakt moet worden om een lerarenopleiding te gaan volgen. Vooral omdat veel docenten tegen hun pensioengerechtigde leeftijd aan lopen. De organisatie zegt verder dat docenten beter op de praktijk voorbereid moeten worden en dat het beroep weinig maatschappelijk aanzien heeft.

Een interessant voorbeeld rond de ontwikkeling van de vergrijzing en het gebrek aan animo voor het vak biedt Spanje. In de afgelopen twaalf jaar is het aantal docenten onder de 30 jaar in Spanje gehalveerd en het aantal docenten boven de 50 nam met 72 procent toe.

Het coronavirus zet nog meer druk op een sector in Spanje die al te maken had met grote uitdagingen; het onderwijs. Het Spaanse Ministerie van Onderwijs maakt middels diverse grafieken inzichtelijk dat de groep oudere docenten (50 jaar en ouder) steeds groter wordt en de groep leerkrachten onder de 30 jaar steeds kleiner wordt. De druk op het onderwijzend personeel neemt elk jaar toe door de naderende pensioenen van de oudere docenten en de kleine instroom van nieuwe docenten.

De perfecte leeftijdsverdeling onder leerkrachten bestaat niet en blijkt in Spanje bovendien nogal te variëren naargelang de verdeling van scholen. De OESO is echter van mening dat voor iedere twee docenten boven de 50 jaar er een docent onder de 30 jaar tegenover zou moeten staan. Volgens de meest recente data van het schooljaar 2018-2019 ligt de verhouding in Spanje heel anders: gemiddeld gezien zijn er zes leerkrachten boven de 50 jaar tegenover een docent onder de 30. Deze situatie duurt inmiddels al zo’n twaalf jaar. Uit de gegevens blijkt dat sinds 2006-2007 de groep onder de 30 jaar is gehalveerd terwijl de groep met 50-plus-docenten met 72 procent is toegenomen.

Bron: inspanje.nl / rijksoverheid/ AOb /

 
 

 
Meer over
 

COOKIE INFORMATIE

Voor een volledige werking van deze website wordt gebruik gemaakt van cookies.
Meer informatie over cookies > Accepteren Alleen noodzakelijke cookies