Het aantal uitvallende mbo ‘ers in het hbo groeit nog steeds. Cijfers van de Vereniging Hogescholen wijzen uit dat één op de vijf mbo’ ers de afgelopen vijf jaar het hbo in het eerste jaar verlaat. Mbo- en hbo-scholen zoeken strategieën om hen vast te houden. En het kan. Een voorbeeld: Hogeschool Inholland laat mbo-ers alvast wennen aan de mores op het hbo. ProfielActueel nam een kijkje bij de Hogeschool Rotterdam en het Albeda College.
Bezorgdheid bij de Hogeschool Rotterdam. Vijf jaar geleden slaagde 64 procent van de mbo’ ers binnen vijf jaar, dit jaar nog maar 57 procent. Vooral onder niet-westerse allochtone jongens is het slagingspercentage laag. Verontrustende trends, ook merkbaar in de rest van de Randstad, waarschuwt Ron Bormans (Voorzitter College van Bestuur Hogeschool Rotterdam) in zijn essay ‘Kwaliteit in de klas’ (juni 2015), waarin hij de alarmklok luidt over de groeiende verschillen in studiesucces tussen autochtone havisten en mbo ‘ers met een allochtone achtergrond in het hbo. De thuiswedstrijd die mbo ‘ers voorheen in het hbo speelden, is veranderd in een uitwedstrijd, signaleert Bormans. Het accent is bij hbo-opleidingen de afgelopen jaren meer verlegd naar reflectie, analyse en onderzoek. Het hogere niveau maakt stapelen voor mbo’ ers moeilijker, constateert Bormans, die vindt dat het mbo studievaardigheden moet aanleren en cognitieve vakken versterken: voor sommige opleidingen met een hoog uitvalpercentage, zoals de financieel-economische, moeten hbo en mbo samen bedenken hoe schakelprogramma’s in mbo-opleidingen kunnen worden geïntegreerd.
Te hoog gegrepen
Peter Ververis, als onderwijsleider aan het Albeda College verantwoordelijk voor de financiële en secretariële beroepen in de BBL en BOL-duaal variant, weet dat het hbo voor veel van deze jongens te hoog gegrepen is: ‘Zij staren zich blind op een schoner beroep dan dat van hun pa in de fabriek, maar vaak zijn ze al slecht voorbereid op het mbo. Veel van hen zijn toch meer praktijkgericht.’
Echte doeners, die het moeilijker krijgen nu het hbo meer cognitieve vaardigheden vergt, zijn volgens Bormans meer gebaat bij een Associate Degree (AD), een tweejarige hbo-opleiding, vijf jaar geleden ontwikkeld met het mbo en het bedrijfsleven. De Hogeschool Rotterdam biedt in samenwerking met de stedelijke roc’s AD’s in richtingen zoals accountancy, engineering en pedagogisch educatief medewerker. Bormans pleit voor uitbreiden van deze opleidingsvorm in richtingen met veel uitval. Daarnaast is volgens hem meer en meer structureel overleg nodig tussen docententeams van hbo-opleidingen en roc’s, zoals tijdens de ontwikkeling van de AD ’s, toen automatisch veelvuldig overleg ontstond. Dat overleg moet een vaste plaats krijgen, benadrukt Bormans: ‘Contact op het niveau van docententeams is nodig om de overgang van mbo naar hbo te versoepelen, en een omgeving te creëren waarin mbo’ers zich thuis voelen.’
AD-trajecten
Ook het Albeda College wil meer AD-trajecten. ‘Veel mbo ‘ers die vooral in de praktijk leren, zijn hiermee gebaat’, gelooft Ververis: ‘Cognitieve vaardigheden kunnen in speelsere werkvormen worden aangeboden.’
Hybride Leren leent zich hier volgens hem perfect voor. Dit concept, een combinatie van leren in schoolbanken en werkpraktijk, waarin het Albeda samenwerkt met het Grafisch Lyceum en de Hogeschool Rotterdam, wordt al toegepast bij de opleiding Handel en Commercie. ‘Tot tevredenheid van studenten’, weet Ververis. De hybride werkvormen, waarin uitvoering van opdrachten voor bedrijven centraal staan, krijgen vanaf schooljaar 2016-2017 een prominentere plek binnen de opleidingen. Ververis: ‘Binnen onze branche Secretarieel en Administratie starten wij het op. Eventueel zou samenwerking met het hbo op dit gebied een mooie vervolgstap zijn.’
Samenwerking
Dat samenwerken met het hbo werkt bij versoepeling van de overgang van mbo naar hbo, bewijst het juridische aansluittraject dat de opleidingen HBO-Rechten, Sociaal Juridische Dienstverlening en Integrale Veiligheid van Hogeschool Inholland sinds 2010 uitvoert met roc’s in het Rijnmondgebied, waaronder het Albeda College. Vijftien procent in de vrije ruimte van het Kwalificatiedossier wordt benut om in het laatste mbo-jaar het vak Strafrecht aan de hogeschool te volgen. Twee groepen van vijfentwintig studenten volgen bij Inholland in een lesblok van tien weken colleges Strafrecht zoals die in het hbo worden gegeven. ’Zo wennen zij aan de manier van lesgeven’, aldus Jeany van Beelen-Slijper. Zij is coördinator instroom en doorstroom aan Inholland Rotterdam en promovendus bij de Rijksuniversiteit Groningen op het onderwerp Studiekeuzeproces. ‘Als het niets voor hen is, komen ze er op tijd achter. Dat voorkomt dat studenten starten met verkeerde verwachtingen en een onrealistisch beeld van de gekozen opleiding, voornaamste reden waarom studenten uitvallen.’
Studenten die het traject volgen kunnen via een tentamen in strafrecht bij voldoende resultaat een vrijstelling in dit vak krijgen als ze zich inschrijven voor een juridische vervolgopleiding bij Inholland. Hoewel Van Beelen-Slijper in verband met haar proefschrift over ontwikkelingspsychologie aan de Rijksuniversiteit Groningen naar de resultaten van het aansluittraject nog geen exacte cijfers kan prijsgeven, ziet zij studenten die het traject volgen doorstromen. Daarom wordt het traject in overleg met samenwerkende roc’s uitgebreid naar ‘Business Studies’.
Rugzak
Omdat mbo ‘ers die zich thuis voelen bij hun nieuwe opleiding meer slaagkans hebben, moeten hbo-opleiders nieuwe mbo-instromers beter leren kennen, ervaart Ververis: ‘Hbo en mbo moeten stappen zetten voor een warme overdracht. Mijn team legt hiervoor al contact met docententeams van hbo-opleidingen in de regio.’
Hierbij moet er aandacht zijn voor de thuissituatie, omdat die vaak problematischer is dan bij andere studenten. Vaak moeten ze tolken voor hun ouders of voor broertjes of zusjes zorgen.
Toni Scheffers ((Onderwijsleider Secretarieel en Administratie Albeda College) ziet graag dat hbo-docenten extra ondersteuning bieden en sneller contact zoeken als het niet goed gaat: ‘Mbo ‘ers die zich thuis voelen bij hun nieuwe opleiding hebben meer slaagkans.’
Rob Ketelaar (directeur Instituut Financieel Management Hogeschool Rotterdam) kan zich grotendeels vinden in de oplossingsrichtingen van zijn collega’s van het Albeda College. Binnen zijn opleidingsinstituut wordt eraan gewerkt, verzekert hij. Bestaande plannen voor proefstuderen en een studiekeuzecheck moeten nog vormkrijgen.
Samen met docenten zoekt Ketelaar methodes die inspelen op thuissituatie, leefstijl, leerstijl en culturele achtergronden: ‘Docenten zijn zich vaak niet bewust van diversiteit van studenten, terwijl het nodig is dat zij daarmee leren omgaan, mogelijk via van cursussen.’
Daarnaast bestaan plannen voor overleg met het mbo over aanleren van cognitieve vaardigheden en reflexietechnieken.
Niet alle uitval valt te wijten aan beleid van opleidingen. Studenten hebben ook een eigen verantwoordelijkheid. Zo blijkt uitstelgedrag een grote valkuil onder zowel mbo ‘ers als havisten.
Sanders: ‘Examens en toetsen schuiven ze te makkelijk voor zich uit.’
Daarbij komt dat de exameneisen in het hbo strenger zijn geworden, beseft Ververis: ‘Vroeger bestonden deelexamens uit korte toetsen, die je met je boerenverstand kon voorbereiden. Voor de huidige deelexamens moet je je zaken bijhouden en investeren in tijd.’
Studenten aan het Instituut Financieel Management krijgen sinds vorig studiejaar korte cyclische toetsen met een beperkt aantal herkansingen. ‘Dat voorkomt uitstelgedrag’, licht Ketelaar toe, ‘zo kunnen ze het minder op herkansingen laten aankomen. Zo houden we ze aan de bal.’
bron: ProfielActueel