Hoogste doelmatigheid van het MBO-onderwijs in Haaglanden, Midden-Holland en Food Valley
De zuidelijke regio’s scoren boven het gemiddelde of gemiddeld qua arbeidsmarktrelevantie van het opleidingsaanbod. Ten noorden van de grote rivieren is er meer variatie in de doelmatigheid tussen regio’s. In de meest noordelijke regio’s Groningen en Friesland heeft het opleidingsaanbod een lage arbeidsmarktrelevantie, evenals in Groot-Amsterdam en Gooi- en Vechtstreek in het westen, en in Midden-Gelderland in het oosten. De westelijke regio’s Oost-Utrecht en Gorinchem scoren iets minder slecht, maar nog altijd beneden het gemiddelde. Westelijke regio’s die zeer goed scoren zijn Haaglanden en Midden-Holland, en in mindere mate Holland-Rijnland. In het oosten scoort Food Valley zeer goed met de arbeidsmarktrelevantie van het opleidingsaanbod, gevolgd door IJsel-Vechtstreek en de Achterhoek.
Deze informatie staat in het rapport De arbeidsmarkt naar opleiding en toeleiding in 2018 van het Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA). ROA, verbonden aan de Universiteit Maastricht, geeft daarin een overzicht van de huidige en toekomstige ontwikkelingen op de Nederlandse arbeidsmarkt tot 2018. Het overzicht wil inzicht verschaffen in de actuele situatie en de prognoses van beroepen en opleidingen op de arbeidsmarkt. Bij het oordeel over de doelmatigheid van het opleidingsaanbod van het MBO in regio’s is uitsluitend gekeken naar de arbeidsmarktrelevantie als één van de dimensies van doelmatigheid. Voor de berekening van de score van doelmatigheid is een reeks van indicatoren gebruikt die verband houden met de gerichtheid van de opleiding op de eigen regio, de arbeidsdeelname van schoolverlaters, de onderwijskwaliteit en de kwaliteit van de match tussen opleiding en werk. Voorts is er gekeken naar de kwantitatieve aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt, waarbij de aandelen van opleidingsrichtingen in de arbeidsmarktinstroom van schoolverlaters zijn vergeleken met de aandelen van deze opleidingsrichtingen in de werkzame beroepsbevolking.
Verschuiving van techniek naar sociaal-cultureel, maar doelmatigheid van MBO-opleidingsaanbod over het algemeen op orde
Het aanbod van schoolverlaters van MBO techniek (26%) is in Nederland beduidend lager dan op basis van het aandeel techniek in de totale werkzame beroepsbevolking op MBO-niveau (36%) verwacht mag worden. Voor sociaal-cultureel wordt juist relatief veel opgeleid (30%) in vergelijking met de werkgelegenheid voor MBO’ers met deze opleidingsachtergrond (19%). Dit suggereert dat steeds meer MBO’ers voor sociaal-culturele in plaats van technische opleidingen kiezen. Op regionaal niveau is een dergelijke verschuiving van het opleidingsaanbod eveneens duidelijk terug te zien. Deze verschuiving in het aanbod van schoolverlaters op de arbeidsmarkt kan doelmatig zijn als de arbeidsvraag van werkgevers naar schoolverlaters met een technische opleiding in gelijke mate afneemt, en de vraag naar schoolverlaters met een sociaal-culturele opleiding navenant toeneemt. Voor de meeste regio’s wijkt het aandeel schoolverlaters of het werkgelegenheidsaandeel niet significant af van het landelijke beeld, zodat op dit punt de conclusie van de Onderwijsraad over de in het algemeen goede macrodoelmatigheid van opleidingen in Nederland kan worden gedeeld.
Voor de indicatoren arbeidsmarktparticipatie, uitkeringsgraad en bruto uurloon onder schoolverlaters is gekeken naar hoe de vijf opleidingsrichtingen binnen het MBO (groen, techniek, economie, sociaal-cultureel, gezondheidszorg) per arbeidsmarktregio scoren. MBO gezondheidszorg bleek in de meeste regio’s het beste te scoren op deze indicatoren; MBO economie het slechtst. In afwijking hierop scoren Groot-Amsterdam, Gooi- en Vechtstreek, Zoetermeer goed met een lage uitkeringsgraad in de groene richting. Daarentegen laat Groot-Amsterdam in de sociaal-culturele richting een hoge uitkeringsgraad zien onder schoolverlaters. Tevens valt het hoge bruto uurloon op voor MBO economie in Holland Rijnland, en MBO sociaal-cultureel in Midden-Limburg, Midden-Holland en Haaglanden. MBO techniek scoort in veel regio’s gemiddeld op de drie indicatoren.