Door Natasja Oirbans – Mariëtte van Ipenburg
Sinds 1 augustus 2020, de start van het nieuwe schooljaar, is Curio overgegaan op een nieuwe wijze van examinering. Hieraan ging een project van bijna twee jaar vooraf. Medewerkers van alle sectoren binnen Curio werkten aan de ontwikkeling van één visie op examinering, certificering en diplomering. En een nieuwe examenorganisatie en een digitaal handboek waarin alle examenprocessen voor alle sectoren beschreven staan. Hiermee is Curio de eerste in Nederland die werkt met één examenorganisatie voor alle sectoren: v(mb)o, mbo, vavo. Altijd volgens een eenduidige werkwijze en met flexibiliteit en maatwerk als doel. De vernieuwing van de examinering was één van de 2020-prioriteiten van Klaar van de toekomst. In deze visie richt Curio zich op een leven lang ontwikkelen voor 12- tot 67-jarigen in West-Brabant.
De uitvoering verloopt ook goed. We praten over het hele proces met commissieleden Marina Oomen, Eric Mathijssen en Annette Verspeek. Van idee tot uitvoering. En we bespreken het belang ervan voor leerling en student.
Eén visie op examinering
Marina Oomen (46 jaar ervaring in verschillende functies binnen Curio en deelnemer aan het project ECD) vertelt waarom het zo belangrijk is voor Curio: ‘Als je een leven lang ontwikkelen echt mogelijk wil maken voor een grote doelgroep van 12 tot 67 jaar, moet er flexibeler met examinering omgegaan worden. Om aan te sluiten bij de behoefte van leerlingen, studenten en cursisten wordt er steeds vaker flexibel onderwijs aangeboden. Het is bijvoorbeeld mogelijk om vakken van verschillende opleidingen te combineren. Het is gek als je die vakken dan vervolgens niet flexibel examineert. En als je de grenzen tussen v(mb)o, mbo en vavo wil weghalen, kan dat alleen als er één visie is op examinering, certificering en diplomering.’
Nieuwe inrichting
Sinds augustus werkt Curio met één examenorganisatie voor alle sectoren. Voor alle sectoren zijn dezelfde examenprocessen uitgewerkt in het digitale Curio handboek ECD met procesbeschrijvingen (stroomschema’s). Eén van de onderdelen van de nieuwe organisatie is dat er een centrale examencommissie is ingericht. Een taak die zij uitvoeren, is het bewaken van de kwaliteit van de examinering in de verschillenden sectoren (vmbo, mbo, vavo). De vertegenwoordigers van de centrale examencommissie en de vertegenwoordigers van de sectoren gaan met elkaar hierover in gesprek. Dit zijn de directeur, de onderwijsmanager examinering en de secretaris van de sectorale examencommissie. Zij houden in de gaten of alles volgens plan verloopt. De reacties zijn wisselend, maar positieve reacties overheersen.
Unieke werkwijze
Curio is de eerste die deze werkwijze hanteert. Marina: ‘Er zijn meer ROC’s die verbinding hebben met vmbo’s, maar ze hebben niet zoals Curio één examenorganisatie. En ze hebben niet één duidelijke beschrijving van alle examenprocessen.’ Een reden hiervoor is bijvoorbeeld dat wet- en regelgeving tussen vmbo, mbo en vavo verschillend is. Binnen de sectoren merk je dat dingen wettelijk anders geregeld zijn. Een andere reden dat Curio voorloper is, is volgens Marina dat ROC’s heel erg bezig zijn met de waan van de dag. ‘Een leven lang ontwikkelen is meer van het onderwijs. Je ziet dat examencommissies druk bezig zijn met wet- en regelgeving rondom examinering en met het oplossen van alle problemen met betrekking tot corona. Dat ligt dichter bij hen dan het ontwikkelen van een visie op onderwijs en examinering met alle sectoren. Dat betekent wel samenwerken, maar niet zoals wij één visie, één weg gaan.’
Samen in gesprek
De grootste uitdaging voor Eric Mathijssen (12,5 jaar in dienst bij Curio prinsentuin Oudenbosch, examensecretaris Curio prinsentuin Oudenbosch en sectorale examencommissie vmbo) was het snappen van de mbo-tak en de vavo. Dat geldt ook andersom voor de mbo-collega’s. Als je gezamenlijk iets wil bereiken, moet je met verschillende sectoren samen in gesprek gaan. Dat levert ook nieuwe inzichten op. ‘Ik heb gesprekken gevolgd waarin de ‘mbo-tak’ vooral bepaalde processen van het vmbo wil overnemen en andersom. Kijk je uiteindelijk naar de stroomschema’s, dan zijn die nu voor 99% voor alle stromen toepasbaar. Puur omdat we die discussies continue gevoerd hebben’, zegt Eric.
Bruggen slaan
Annette Verspeek is 10 jaar werkzaam binnen Curio op verschillende functies. Ze is nu secretaris van Curio specials waaronder de subcommissie EVL (eerder verworven leeruitkomsten) valt en secretaris startcollege, Zij herkent het verhaal van Eric. Toen zij van mbo naar vavo is gegaan, moest ze echt de taal van vavo leren spreken. ‘Eerst dacht ik dat er heel veel verschillen waren. In het begin hadden we best een aantal verschillen in het procesverloop, dat noemden we bruggetjes. Stap voor stap hebben we de bruggetjes zien verdwijnen. Eigenlijk kun je toch wel veel op dezelfde manier te werk gaan.’
Oogopener
Marina vult aan: ‘Ik denk dat daarom ons project zo succesvol was. Op deze manier leer je elkaars taal spreken en iets gezamenlijks te ontwikkelen. Een hulpmiddel als het maken van een Visio procesbeschrijving zou ik alle andere projecten aanraden. Want daardoor hebben we eenvoudige en moeilijke zaken in beeld gebracht. Het was echt een oogopener dat we voor 90 tot 95% hetzelfde doen. Natuurlijk zijn er uitzonderingen, maar ook die kun je in beeld brengen.’
Nu al resultaat
De verandering in de werkwijze moet vooral iets opleveren voor leerlingen, studenten en cursisten. Annette zegt dat ze bij Curio specials (hier nemen vooral kandidaten aan deel die veel praktijkervaring hebben en de 22+ groep van buiten Curio) nu al resultaat ziet van de aanpassing. ‘Er was een mbo-student van de bbl-opleiding binnengekomen, die nog tweeënhalf jaar naar school zou moeten. Door haar situatie te bekijken als EVL kon zij binnen zes maanden een diploma behalen. De studenten gaan dus zeker iets merken van de verandering, doordat we ons snel en flexibel hebben aangepast op de wens van de leerling en student. In de toekomst zal dat alleen maar toenemen.’
Meerwaarde
‘Op dit moment merken misschien niet alle sectoren al iets van de verandering, maar in de toekomst zal dat zeker wel het geval zijn’, verwacht Eric. Hij zegt over het vmbo: ‘De leerlingen merken nu nog niet veel van de aanpassingen. De aanvragen van een examen op een hoger niveau gaan nu volgens de ECD-procedure. Dat zijn dingen die nu anders zijn. Als ze dat nooit hadden doorlopen, weten ze niet anders. Maar we staan nog zo aan het begin van de nieuwe werkwijze. Het kan wat dat betreft alleen maar meerwaarde gaan hebben als wij vanuit vmbo daar onze stem laten horen. Wij bieden nu deze dingen aan onze leerlingen aan, maar we hebben geen opvolging. Dan kan dat teruggekoppeld worden naar de andere sector. Door dit proces te doorlopen, hebben we gigantisch veel meerwaarde voor onze leerlingen/studenten en examendeelnemers.’
Uitdagingen
Er zijn natuurlijk ook uitdagingen waar Curio tegenaan loopt. Eric: ‘Een probleem is dat we vanuit het ECD-project voorop lopen. Projecten die zich richten op onderwijsontwikkelingen zijn nog niet allemaal tot ontwikkeling gekomen en worden opnieuw opgestart. We lopen er vanuit ECD geregeld tegenaan dat je bepaalde dingen wil waar het onderwijs nog een uitspraak over moet doen. We kunnen niet meer dan de signalen afgeven aan de onderwijscollega’s en het management. We zijn straks de eerste die met portefeuillehouders (managers) gaan werken. Via hen kunnen we indien nodig makkelijker de raad van bestuur aanspreken. Dit is echter nog wel een ontwikkelingsproces.’
Boodschap
Het project is begonnen door de leerling/student/cursist centraal te zetten. Toch merkt Marina dat er steeds weer verschoven wordt naar het denken vanuit de organisatie en organisatiebelang. Marina is ooit begonnen met het ontwikkelen van examens. Bijvoorbeeld de eerste Proeve van bekwaamheid. Na 46 jaar dienst bij Curio is ze sinds februari 2021 met pensioen. Ze wil graag afsluiten met de boodschap: ‘Zet het belang en leerbehoefte van de leerling/student/cursist centraal’. Met de nieuwe inrichting examinering is daar een belangrijke stap in gezet.
Noot
Sinds 1 augustus 2020 is de nieuwe examenorganisatie operationeel. Ze bestaat uit zes sectorale commissies, een Curio-specials examencommissie en een centrale examencommissie. Curio-specials stelt generieke instellingsexamens vast voor verschillende vakken en voor keuzedelen in het mbo. In het kader van een leven lang ontwikkelen (doelgroep 22+), werkt zij aan erkenning Eerder Verworven Leeruitkomsten (EVL). De centrale examencommissie bestaat uit leden van alle onderwijssectoren. Ze houdt zich voornamelijk bezig met het waarborgen van de kwaliteit van alle examinering. De docenten zijn en blijven verantwoordelijk voor het uitvoeren en de kwaliteit van de examinering binnen hun eigen onderwijseenheid.
Foto: techniekbeeldbank.nl / cms.curio.nl