?Podcast OnderwijsProject in mei 2022 | HET LEERMOMENT
Door Marciano de Vree, Content-Creator, podcastmaker en stagiaire Clipjesfabriek & Jelle Koolstra, directeur Clipjesfabriek, voorheen practor mbo&media
Platform Profielactueel en de Clipjesfabriek zetten in mei podcast op de onderwijskaart. Wat gebeurt er op het gebied van podcast en wat is er mogelijk? Wekelijks wordt een podcast gepubliceerd onder de titel HET LEERMOMENT: studenten die zich tijdens hun mediastage uitspreken over het leven in het algemeen, over drank, liefde, carrière, geld, studeren, docenten… Kortom van alles waar studenten over nadenken en wat je als docent graag van je studenten wilt horen. Bekende podcastmakers komen aan het woord (Patrick Kicken, Henry Schut, Gijs Groenteman, Leo Blokhuis en Daphne Blokland…), geven tips voor het podcasten en wat daarin hun LEERMOMENT was.
Het project begint met een podcast over podcast: wat vinden studenten van podcasts in het onderwijs, wat is de ervaring van de docent die podcast opneemt in het curriculum van het mbo en wat zegt een mediaspecialist van Talpa over onderwijs en podcast. Ter afsluiting van het project wordt een laagdrempelige workshop aangeboden voor docenten die hun eigen podcast willen gaan maken. De hoofdrolspelers uit dit artikel werken mee aan de workshop.
Wat het allemaal bijzonder maakt; al deze activiteiten worden georganiseerd door studenten in combinatie met professionals; of het nou gaat om de podcast, de workshop of dit artikel.
Booming
Podcast is ‘booming’. Na twintig jaar is het eindelijk ook in Nederland volwassen aan het worden. Serieuze media als NRC en Volkskrant investeren fors in ‘streaming audio’. Het grootste podcastbedrijf van Nederland Dag en Nacht media werd vorige maand overgenomen door het Deense Podimo. Dat bedrijf wil internationaal ‘het Netflix van de audio’ worden. En Netflix biedt natuurlijk veel entertainment maar door Netflix kijken studenten ook veel documentaires. In podcast is er ruimte voor het lange, inhoudelijke verhaal. Gemiddelde luistertijd van podcast is 45 minuten, van instagram story 1 minuut en een youtube video 2 minuten. Hoogste tijd dat ook onderwijs podcast serieus gaat nemen.
Podcast gaat hard
Audioprogramma’s die je op afroep kunt beluisteren (on demand) gaan geld opleveren. Comedian Joe Rogan kreeg 100 miljoen om zijn controversiële podcast exclusief op Spotify te laten horen. Het begon ooit als een hobby-project van Adam Curry – tenminste als wij hem zelf mogen geloven. De internet-ondernemer, ooit dj van Veronica, wereldberoemd geworden bij MTV, paste in 2005 hoogstpersoonlijk het podcast-lemma op Wikipedia aan: ‘Podcasting was developed thanks to Adam Curry’s original iPodder script and the success it fostered since August, 2004.’ Podcast is veel goedkoper te maken dan video. Met twee microfoons en een laptop ben je al een heel eind. En omdat iedereen de hele dag met ‘oortjes’ loopt, zeker studenten, is de potentiële groep luisteraars groot. Ook voor langere verhalen. Moet een video kort zijn, liefst een minuutje, een podcast mag best drie kwartier duren, want zolang zijn wij aan het reizen, sporten, koken. Ruim 70% van de studenten luistert inmiddels podcast, zo blijkt uit de jaarlijkse podcast-monitor. Meestal luisteren ze naar muziek, maar het informatieve, onderhoudende, onthullende gesprek wint aan terrein.
Elles van den Akker werkte dertien jaar bij Talpa Radio, uiteindelijk als Brandpartnership Manager. Zij ziet de ontwikkelingen van podcast: ‘Geen andere markt in de media stijgt zo hard als de podcast en o.a. jongeren stimuleren deze groei. Dit is een van de redenen waarom ik het als een kans zie dat het onderwijs meer gebruik maakt van het platform podcast, als aanvulling op het huidige onderwijs. Studenten kunnen zelf bepalen wanneer ze luisteren, waar ze luisteren (bijv. tijdens het sporten) en ze kunnen stukken terugluisteren. Docenten geven de podcast als opdracht mee en bespreken dit na tijdens hun college. Podcast is verhalen vertellen en dit sluit naar mijn inzien naadloos aan op het onderwijs. Door middel van podcasting kunnen docenten op een natuurlijke manier hun kennis delen en daarmee studenten inspireren.’
Podcast is een nieuwe vorm van leren
Marrit Douma (23 jaar) en Marciano de Vree (22 jaar) zijn twee studenten met een voorliefde voor podcasts en online media. Momenteel lopen ze stage bij de Clipjesfabriek. Tijdens deze stage zijn ze samen met professionals bezig om een podcast op te zetten die leuk is voor studenten en relevant voor mbo-docenten.
Marciano heeft ervaring bij de podcast PodBast, waarin Bastiaan Meijer praat met succesvolle mensen over hun weg naar de top. Welke tegenslagen hebben zij gekend? Hoe gaan zij om met kritiek en wat kun je van ze leren? In 2021 won Bastiaan de Dutch Podcast Award voor ‘Beste Host’ en in 2020 de Online Radio Award voor ‘Beste Presentator’. Volgens Marciano is PodBast prima onderwijsmateriaal: ‘Want de weg naar succes van Rob Kemps, Marieke Elzinga en Diggy Dex is natuurlijk heel leerzaam voor studenten.’
Marrit luistert veel naar podcast en is ook de host van de podcast: HET LEERMOMENT. Ze luistert vijf uur per week naar podcasts; onder andere Broers (Sam & Rijk), Weer een dag (Marcel van Roosmalen en Gijs Groenteman) en De Krokante Leesmap (Marcel van Roosmalen, Noortje Veldhuizen en Roelof de Vries). De journalisten van de Volkskrant en de publieke omroep komen dus tot haar via haar ‘oortjes’. ‘En zelf podcast maken is gewoon leuk, omdat je het zo spannend kunt maken als je wilt.’
Wij klagen wel over de korte aandachtspanne van studenten, over dat het video moet zijn willen ze geïnteresseerd zijn, maar voor podcast nemen ze de tijd, luisteren ze naar een inhoudelijk verhaal. En dan merken wij op dat er heel wat docenten bedreven en getraind zijn in het presenteren van een inhoudelijk verhaal. Misschien moeten ze eens overwegen om het inhoudelijk verhaal niet te vertellen als het hun uitkomt, in een lokaal, maar op een moment dat het de student uitkomt, in de trein of in de sportschool. Na zoveel maanden online onderwijs zijn studenten natuurlijk ook behoorlijk gewend aan zelfstandiger leren als het hen uitkomt. Docenten kunnen dan helpen door het medium te gebruiken dat daarbij hoort. Opgemerkt moet worden dat het vertellen van een verhaal in ‘de oortjes’ van de individuele student natuurlijk niet hetzelfde is als het samen luisteren naar een verhaal in de klas. Maar het kan elkaar zeker aanvullen.
HET LEERMOMENT
In de podcast HET LEERMOMENT praten Marrit en Marciano met hun medestudenten over geld, stage, vrijheid, oorlog, muziek, bijbaantjes... Zij hebben bekende podcasters weten te strikken die hen voorzien van tips zodat de podcast nog. Hoe krijg je een podcast van twintig automatische vrienden en fans, naar honderd, liever duizend luisteraars. Want dat is nog niet eenvoudig.
Ze hebben gesproken met Gijs Groenteman, Patrick Kicken, Henry Schut, Leo Blokhuis en Daphne Blokland. Patrick tipte dat je podcast zo persoonlijk mogelijk moet maken. Hierdoor creëer je een band met je luisteraar. Gijs heeft het over een duidelijk format met een goed ‘ritme’. Dat wordt ook beaamd door Daphne Blokland, die aangeeft dat het filmen van een podcast een interessante toevoeging kan zijn. Hierdoor kun je bijvoorbeeld leuke quotes plaatsten op TikTok. ‘Denk er dan wel aan wat voor doelgroep je wil bereiken’, benadrukt Daphne. Leo en Henry laten weten dat het gaat om de vrijheid en authenticiteit. ‘Ik kon eindelijk een lang gesprek voeren met een grote sporter. Iets wat ik tijdens een radioshow niet kan’, vertelt Henry. Bijkomend voordeel vindt hij, is dat je podcast eenvoudig maakt, ‘je kunt het overal opnemen, dus ook op bezoek bij je gast’. Mooi is dat Daphne Blokland heeft ‘geleerd’ dat ze met een open gesprek zoveel voor haar luisteraars kan betekenen. ‘Mensen voelen zich gehoord en geholpen’.
HET LEERMOMENT gaat in mei vier afleveringen maken voor Platform Profielactueel: ‘Wij denken dat een podcast goed zou kunnen werken in het onderwijs als het op de juiste manier wordt ingezet. Bijvoorbeeld bij een vak als burgerschap. Grensoverschrijdend gedrag kan heel goed bespreekbaar worden gemaakt door een podcast.’
Podcast in het curriculum in het mbo
Er worden in het mbo al wat podcasts gemaakt, maar van een brede trend is nog geen sprake. Jacob Koolstra (1990) is van origine filosoof/historicus, doceert op School of Life en op het MBO College Hilversum. Hij ontwikkelde podcast voor het curriculum van het mbo. Sinds drie jaar heeft het vak een vaste plek gekregen bij de opleiding mediaproductie, als aanvulling op het reeds bestaande vak ‘Radio’.
Dit heeft drie redenen: ten eerste wijst onderzoek uit dat podcasting het audiolandschap in vergaande mate aan het veranderen is. (Brouwers & Den Hartog, 2018). Studenten luisteren vandaag de dag meer podcast dan radio. Ten tweede biedt podcasting, in breder perspectief, ook een bijzonder goed instrument om bij te dragen aan de algemene persoonlijke vorming van studenten (bildung), dat een prominente plaats heeft in de huidige strategische koers van het MBO College Hilversum. Het biedt de mogelijkheid om uiteenlopende maatschappelijke onderwerpen vanuit vele invalshoeken met diepgang te bespreken – zowel tussen studenten als met specialisten. Tot slot geeft het medium podcast de student als maker de ruimte om vrij te experimenteren binnen het audiovak. Technisch zijn er nauwelijks beletsels: de basis is twee mics en een laptop.
De doelstellingen van twee jaar podcast onderwijs zijn veelomvattend. Ze leren het technische vak van opnemen, monteren, publiceren. Zij oefenen zich in de samenstelling van drie kwartier audio. Wat is het verhaal, hoe divers moet het zijn, hoe herkenbaar, hoe educatief of gewoon ‘verstrooiend’. Welke onderzoeksvaardigheden kunnen ingezet worden, het oefenen van redactiewerk en interviewtechniek. Hoe wordt het product gepubliceerd, onder de aandacht gebracht en ondersteund door sociale media. En dan het commerciële aspect: wat is het verdienmodel, wat zijn de succesformules. De geschiedenis en de innovatie; hoe is podcast ontstaan, waarom duurt het twintig jaar om in Nederland iets te worden, hoe gaat het zich in de toekomst ontwikkelen.
Twee leerjaren
Jacob Koolstra heeft op het MBO College Hilversum een opbouw gemaakt over twee leerjaren. In het eerste leerjaar werken de studenten van klassikaal naar projectonderwijs. De docent werkt stap voor stap toe naar het klassikaal produceren van een klassikale radioshow/podcast. Er worden lessen gegeven in audiotechniek, montage, interviewen, redactie en productie. Vervolgens gaat het over in projectonderwijs. De klas is vanaf dat moment een redactie en de studenten krijgen een eigen taak/discipline toebedeeld, zoals bijvoorbeeld redacteur, regisseur, presentator, verslaggever, etc. Binnen deze samenstelling wordt een format ontwikkeld en een podcast gerealiseerd.
In leerjaar twee is Radio & Podcasting een zogenaamd ‘expert-project’. Studenten
kunnen dat kiezen als ze zich willen specialiseren. Creatieve vrijheid en het ‘experiment’ staan centraal. Elke week vullen de studenten twee uur opnametijd. Dit kan op iedere denkbare manier gevuld worden, mits de studenten kunnen motiveren dat hun podcast idee luisteraars gaat trekken. Dit doen ze door een markt- en haalbaarheidsonderzoek te doen én een pilotaflevering op te nemen. Wanneer deze twee zijn goedgekeurd door de docent, nemen de studenten hun podcast wekelijks zelfstandig op. De docent is enkel betrokken bij de feedback/beoordeling en bewaakt de continuïteit binnen het project.
Podcast als ontwikkeling
Podcast onderwijs staat uiteindelijk - ook op het MBO College Hilversum - in de kinderschoenen. Er wordt veel van de studenten verwacht als het gaat om creativiteit, zelfstandigheid en inzicht. Dit is zowel de charme van het vak als een valkuil voor betekenisvol podcastonderwijs. MBO-studenten hebben baat bij het maken en consumeren van podcast, maar tegelijkertijd past dit niet automatisch in de heersende mbo-cultuur.
Het bijzondere is dat de studenten waarschijnlijk meer podcasts luisteren dan de docenten. Docenten zullen veelal vanuit hun ‘radio-referentie’ podcast beschouwen. Maar podcast en radio verschillen op essentiële punten. Voor studenten staat podcast op zichzelf. In het onderwijs betekent dat, dat de docenten misschien even moeten wachten met doceren, en eerst goed moeten ‘luisteren’ naar wat de studenten bij podcast ervaren, wat de essentie is. Podcasting is een medium wat een lange(re) aandachtspanne vraagt en het publiek verlangt een zekere diepgang en intimiteit van haar ‘makers’ (Brouwers & Den Hartog, 2018, pp, 114). Hoewel dit zeker niet onmogelijk is in het mbo, vergt dit, met het oog op het huidige beeld dat mbo-docenten en opleidingen van hun studenten hebben, een aangepaste, eigentijdse visie en methode.
Foto: Jonathan Velasquez | Unsplash