Als het kabinet demissionair is, kunnen adviescolleges twee dingen doen volgens Kim Putters, directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau. Ze kunnen de coalitie in wording adviseren over kwesties die zo belangrijk zijn dat ze in een regeerakkoord moeten komen. Daarnaast hebben de colleges de kans om hun kennis te delen en te reflecteren. Hoe kijkt Putters aan tegen de activiteiten van de Onderwijsraad in 2021?
De Onderwijsraad heeft zijn kennis van het stelsel, leerachterstanden en kansenongelijkheid op scherpe wijze gedeeld,’ zegt Putters, ‘bijvoorbeeld in de brief aan informateur Tjeenk Willink. De raad benoemt daarin belangrijke pijlers voor goed onderwijs, zoals de kwaliteit van scholen, governance en evidence based werken. Dat is heel waardevol. Het geeft politici een denkkader, een houvast om fundamentele kwesties op de agenda te zetten. De raad houdt bewindslieden en Kamerleden vaker een spiegel voor; ik denk dat daar behoefte aan is.’ Putters kijkt met meer dan gemiddelde belangstelling mee, niet alleen als directeur van het SCP, maar ook als voorzitter van het Platform Perspectief Jongeren. Het PPJ volgt de besteding van de 8,5 miljard euro die via het Nationaal Programma Onderwijs beschikbaar is voor de bestrijding van corona-achterstanden, en kijkt naar de impact ervan op die achterstanden en op kansengelijkheid. Dialoog aanzwengelen ‘Je kunt niet alles verwachten van zo’n brief aan de informateur’, zegt Putters. ‘Maar je mag aannemen dat brieven van onafhankelijke organen als de Onderwijsraad en het SCP niet onderaan de stapel belanden. Wij zijn geen lobbygroepen. Het helpt als adviescolleges en planbureaus op soortgelijke kwesties wijzen, elk vanuit hun eigen perspectief. Dat is in dit geval gebeurd en dat is heel positief.’ Een aantal punten uit de brief van de Onderwijsraad is terug te vinden in het regeerakkoord. Dat is echter niet genoeg, vindt Putters. ‘Zo’n brief gaat langer mee dan de formatie. Er zitten interessante ingrediënten in het akkoord, maar die tellen niet automatisch op tot een samenhangend perspectief op onderwijs. De Onderwijsraad kan hier[1]over de dialoog blijven aanzwengelen, want zowel de sector als de samenleving heeft zo’n perspectief hard nodig.’ Dat sluit aan bij de boodschap die de raad in juni afgaf in het advies over het Nationaal Programma Onderwijs: koppel langetermijnbeleid aan de incidentele investering van 8,5 miljoen euro, om daarmee ook structurele problemen aan te pakken. Putters: ‘Ik steun deze boodschap zeer. De Onderwijsraad was kritisch over het NPO. Als PPJ zien wij ook dat deze impuls structurele problemen niet oplost. Net als de raad willen wij graag meer dan tweeënhalf jaar de tijd als dat helpt om het geld beter in te zetten in de strijd tegen achterstanden. Aan de andere kant denken wij dat we in die periode goede initiatieven naar boven kunnen halen die ook helpen bij de oplossing van structurele problemen. Op welke school wordt het lerarentekort succesvol bestreden en waarom? Welke online activiteiten werken goed? Als platform halen wij ervaringen op bij leerlingen, ouders en leraren. Dat is op dit moment het meest haalbaar, denk ik.’ Er is al veel bekend over wat goed werkt, zeker bij de Onderwijsraad. Putters oppert om na afloop van het NPO de kennis en opgehaalde ervaringen samen te brengen. ‘Het is mooi om te zien dat de Onderwijsraad, het SCP en het PPJ op vergelijkbare onderwerpen uitkomen. Het zou prachtig zijn als we uiteindelijk gezamenlijk, eventueel met andere instituties erbij, kunnen adviseren over vragen als: waar staan we, wat hebben we geleerd en welke initiatieven dragen bij aan structurele onderwijsverbetering? Als we dat doen, krijgt die 8,5 miljard nog meer waarde.’ Hartenkreet Wat zijn de belangrijkste onderwijsvraagstukken voor de toekomst? Putters: ‘Ik heb een hartenkreet aan de politiek en misschien kan de Onderwijsraad erop blijven hameren: geld voor onderwijs is niet alleen een investering in mensen, maar óók in een betere samenleving. Scholieren en studenten moeten zich kunnen ontwikkelen tot mensen die de schouders eronder zetten, die respectvol en met empathie met elkaar omgaan. Dat betaalt zich over vijftien jaar terug. Maar de politiek lijkt het soms lastig te vinden die langetermijninvesteringen in onderwijs in het vizier te houden.’ Concreet ziet Putters (extra) geld voor onderwijs het liefst gaan naar de aanpak van het lerarentekort, goede ventilatie van schoolgebouwen, het tegengaan van segregatie en het realiseren van een ruimere brugperiode. ‘Ik was zelf zo’n kind dat lezen en leren pas laat ontdekte. Ik kom uit een schippersfamilie en kreeg een mavo/lts-advies. Al die onderwerpen waarover de Onderwijsraad zich buigt, zoals het belang van een goed stelsel en voldoende leraren, heb ik in mijn persoonlijk leven voorbij zien komen.’
Bron | Jaarverslag 2021 Onderwijsraad | Foto: SCP