De valkuil voor het onderwijs is de persoonlijkheid van de student verder te willen vormen naar een ‘gewenst beeld’, met als impliciete boodschap dat de student als persoon (nog) niet voldoet. Zo komen we bijvoorbeeld ook studenten tegen die ‘een betere versie van zichzelf’ willen worden. De crux zit juist in het helpen ontdekken en bewust maken van de eigen contactstijlen. Zo ontdekt de student welke keuzen hij in het contact maakt en ook dat er soms of vaker andere keuzen mogelijk zijn. De keuze is aan de student zelf. Hij is verantwoordelijk en kan het antwoord (leren) kiezen.
De oktobereditie van het mbo-magazine Profiel gaat over persoonlijke vorming en burgerschap. Persoonlijke vorming en burgerschap manifesteren zich in het contact met de ander: in isolatie blijven persoonlijke vorming en burgerschap theoretische begrippen. Bovendien kan de mens zonder contact niet bestaan. Over contact als sleutel tot persoonlijke vorming schrijven Marcel van Maanen, zelfstandig adviseur (Stream Spirit) en docent in het hbo en Ben Claessens, hoofdredacteur van mbo-vakblad Profiel en begeleider van zen-meditatiegroepen.
De maatschappij vraagt in toenemende mate om mensen en professionals die ‘toekomstbehendig’ zijn. Denk hierbij ook aan de zogenoemde 21st century skills. De wereld wordt immers steeds meer ‘vloeibaar’ (en onzeker): beroepen veranderen en verdwijnen zelfs, nieuwe beroepen ontstaan. Ook blijkt uit allerlei arbeidsmarktonderzoeken dat het vermogen zich te ontwikkelen en mee te veranderen als een steeds belangrijkere competentie wordt gezien. Dit vraagt om mensen die onder andere met onzekerheid en dubbelzinnigheid kunnen omgaan, die nieuwe ontwikkelingen kunnen onderkennen en op hun merites kunnen beoordelen en die zich in diverse en tijdelijke verbanden kunnen verbinden met andere professionals en met andere culturele achtergronden.
De mens heeft in een meer vloeibare wereld juist ook vastigheid en ankers nodig. Deze paradox is al zichtbaar in maatschappelijke ontwikkelingen en zal alleen maar sterker voelbaar worden. Naast het belang van beroepsspecifieke kennis, vaardigheden en houding zal de professional ook steeds meer beroepsoverstijgende en daarmee persoonlijke eigenschappen nodig hebben. Deze persoonlijke eigenschappen bieden ankers en flexibiliteit.
Wanneer een student het mbo binnenwandelt, brengt hij zijn persoonlijkheid mee. De student heeft allang diverse patronen en daarmee contactstijlen in het omgaan met anderen en de wereld ontwikkeld. Deze contactstijlen brengen de student verder, maar kunnen hem of haar ook in de weg zitten.
Wilt u het hele artikel lezen, bestel dan de oktober-editie van mbo-vakblad Profiel hier.