Platform Profiel Actueel

PROFIEL - Digitalisering (ont)regelt steeds meer

PROFIEL - Digitalisering (ont)regelt steeds meer

18 okt 2018 | Nieuws

Al jaren pleit ProfielActueel voor een Deltaplan digitalisering, voor het onderwijs, voor de industrie, voor defensie, voor de samenleving. Dat Deltaplan dien te worden gecoördineerd door een Ministerie voor de Digitale Samenleving. Bijna alle burgers hebben een smartphone. Het onderwijs kent nog altijd geen algemene richtlijnen voor een digitaal onderwijscurriculum. De economie is in zeer hoge mate afhankelijk van de moderne media en digitalisering. Robotisering gaat de komende jaren honderdduizenden banen kosten, met name van lager opgeleiden. Daarentegen nemen internetwinkels een groeiend aandeel in de economie. En dat lokt criminelen die er lustig op los hacken. Cybercriminaliteit vormt inmiddels een jaarlijkse schadepost van zo’n 10 miljard euro. 71% van de datalekken vindt in het mkb plaats. De internationale politiek staat in het teken van de Twitterende Amerikaanse president en de inbreuk van Rusland op verkiezingen in westerse landen langs de digitale weg.

Noodzaak van een gecoördineerde aanpak
Die ontwikkelingen staan niet stil, ze nemen alleen maar toe, steeds sneller. En daarmee de noodzaak van een gecoördineerde aanpak. Het is inmiddels al ver over twaalven en we hebben nog altijd geen coherent rijksbeleid op het gebied van moderne media en digitalisering. ‘Cyberdreigingen ondergraven het innovatie- en concurrentievermogen van het Nederlandse bedrijfsleven en het vertrouwen in de digitale samenleving’, aldus het Rathenau Instituut dat onderzoek deed in opdracht van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) en de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD). Om ons land echt cyberweerbaar te maken en ervoor te zorgen dat onze kennis(economie) niet weglekt, is minstens 100 miljoen euro nodig. Die oproep deden VNO-NCW en MKB-Nederland aan een nieuw kabinet. Zij worden gesteund door inmiddels meer dan 50 branches en organisaties (waaronder natuurlijk FME), die het manifest ‘Samen naar een duurzame digitale samenleving’ hebben ondertekend. Het is de hoogste tijd voor een apart ministerie om de digitale ontwikkelingen in de diverse sectoren van de samenleving te monitoren, te adviseren en waar nodig te voorzien van subsidies, bijvoorbeeld voor scholing. Samenwerking met andere ministeries is daarbij een ‘must’.

Ondermijning van de democratie 
Wat te denken van de sabotage van buitenlandse mogendheden en particuliere terroristische organisaties die vrijelijk de democratische processen verstoren. In de VS zien we een president die de ernst ervan ontkent, om welke reden ook. Zijn verkiezing en de splijting in de Amerikaanse samenleving zijn mede het resultaat van die sabotage en het langs digitale weg ondermijnen van de democratie. De ontwikkeling daar is dramatisch, de vrije pers en juridische en wetgevende instituten worden door de president onder vuur genomen. En zijn Republikeinse Partij houdt zich op de vlakte, uit angst voor eventuele gevolgen in de komende verkiezingen.

Wat te denken van de immense omvang van sociale media platforms als Facebook en Google en ICT-concerns als Apple, organisaties die met hun financiële omvang gemakkelijk enkele landen zouden kunnen opkopen. Hun invloed in de wereld is enorm en neemt alleen maar toe. Geleidelijk aan zullen deze bedrijven het belang van gevestigde democratische instituten ondermijnen,als deze gevestigide instituten niet de noodzakelijke maatregelen nemen. Orwell’s Big Brother zijn niet de overheden, maar de tech-bedrijven zelf. Zij verkopen hun data en kennis aan de hoogst biedende, ook dat is geen science fiction meer een realiteit zoals we zagen in de schandalen waarin bedrijven als Facebook en Cambridge Analytica begin dit jaar verwikkeld waren. Wat we zien is de blindheid in de politiek die ook kenmerkend was in de jaren ’30, in de aanloop naar de WOII.

Terwijl het kabinet waar het gaat om de vele facetten van ICT toch al al jaren wordt bestookt met alarmerende rapporten van gezaghebbende organisaties.

Nederland is onvoldoende toegerust - meer toezicht en samenwerking zijn noodzakelijk!
De overheid, het bedrijfsleven en de maatschappelijke spelers zijn onvoldoende toegerust om onze fundamentele rechten te beschermen. Dat bleek begin 2017 al uit het rapport 'Opwaarderen - Borgen van publieke waarden in de digitale samenleving' van het Rathenau Instituut. Het Rathenau Instituut stelde vijf acties voor waarmee politici, beleidsmakers, bedrijven en maatschappelijke organisaties de digitale samenleving verantwoord kunnen opwaarderen. Ten eerste zou de rol en de positie van toezichthouders moeten worden versterkt. Ten tweede moet er een digitaliseringsakkoord komen waarin bedrijven, overheid en maatschappelijke organisaties hun commitment en verantwoordelijkheden vastleggen voor het beschermen van publieke waarden. Ten derde moet er een nationale dialoog georganiseerd worden over digitalisering en publieke waarden. Ten vierde moet er een overkoepelende kabinetsvisie worden opgesteld over de betekenis van digitalisering en het borgen van grondrechten en mensenrechten. Ten vijfde moet er een periodieke discussie zijn in de Eerste en Tweede Kamer over de governance van digitaliseringsvraagstukken.

Gebrek aan ICT opleidingsplaatsen
Eind juli 2018 kwam de Cyber Security Raad met een  alarmerend rapport over het feit dat een aantal universiteiten heeft aangegeven de studentengroei voor de studie kunstmatige intelligentie en aanverwante studies als data science en business analytics vanwege capaciteitsproblemen niet meer aan te kunnen. De raad zegt; niet doen, we hebben alle mensen nodig die zich op dit gebied willen bekwamen. Al eerder kwamen FME en het Rathenau Instituut met alarmerende studies die de tekorten van kennis, geld en organisatie ruimschoots aantonen. De boodschap is duidelijk. De tekenen voor de noodzaak van een gebundeld beleid zijn overal zichtbaar . Waarom aarzelt de politiek om ICT tot dé prioriteit voor het in stand houden en ontwikkelen van de Nederlandse, ja de internationale, samenleving te maken?

En wat is daar nu mee gedaan? Het antwoord kunt u raden.

De kostbare blamage van de eigen ict-overheidsprojecten

Nog altijd bestaat het klimaat dat ontstond uit de beginperiode van de digitalisering, zo’n 30 jaar geleden: het is de verantwoordelijkheid van het individu. En later, van de bedrijven, organisaties ene scholen. Politiek en overheid hielden zich lange, lange tijd afzijdig. Wellicht begrijpelijk met een overheid die de eigen miljarden kostende ict-projecten al vele jaren maar niet in de greep krijgt. Een bericht uit het AD in 2016: ‘De rijksoverheid slaat de plank voortdurend mis met automatiseringsprojecten (ICT) en gooit daardoor jaarlijks mogelijk tussen de 1 en 5 miljard euro weg. Een nieuw bureau moet daarom ingrijpen en alle ICT-plannen van ministeries boven de 5 miljoen euro vooraf toetsen op haalbaarheid en ook halverwege de rit nog tegen het licht houden.’

En de Volkskrant, een jaar later (juli 2017): 'De mislukte modernisering van het bevolkingsregister heeft tot dusverre al 90 miljoen euro gekost. Dat heeft minister Plasterk (Binnenlandse Zaken, PvdA) laten weten aan de Tweede Kamer. Hij besloot woensdag de stekker uit het project te trekken, nu blijkt dat een centraal computersysteem van alle persoonsgegevens niet te bouwen is. Daarmee is wederom een groot ict-project van de overheid volledig mislukt.'

En het meest opmerkelijk en frustrerend is de schouderophalende reactie van Kamerleden a la 'Volgende keer beter'. Hen ontgaat het grote plaatje en de noodzaak voor een krachtdadige en gemeende aanpak volledig. 

Verlies aan informatie door gebrek aan samenhang
Enorm veel kennis over ict, digitalisering, de invloed op burger, gezinnen, steden, onderwijs, bedrijven, samenlevingen raakt verloren omdat het niet wordt gecoördineerd of in een samenhang wordt geplaatst. De ontwikkelingen, toepassingen en consequenties van digitalisering worden niet met elkaar in verband gebracht. Daarom wordt in het onderwijs zo hap-snap gewerkt met digitale middelen en weten uitgevers nog altijd niet hoe ze didactisch en pedagogisch op de beschikbare digitale middelen kunnen inspringen. Laat staan dat scholen weten hoe op verantwoorde wijze om te gaan met de digitale voorzieningen. En dat belemmert weer de wijze waarop bedrijven en organisaties werken aan en met digitale structuren.

Politiek blijft ver achter
De boodschap is wat mij betreft duidelijk: samenlevingen en democratieën zullen de komende decennia staan of vallen met hun paraatheid op het gebied van ICT, moderne technologie. De politiek is te weinig doordrongen van het gegeven dat een goed opgeleide en opgevoede (denk aan gebruik van sociale media) samenleving, de digitale technologie als ruggengraat van de samenleving en de kwetsbaarheid van die de digitale samenleving samenhangen. Men staart zich nu vooral blind op de cybercrime. Ja, cybercrime en cyberoorlogen zullen de conventionele vormen van misdaad en oorlogen vervangen. Maar het gaat hier om meer dan alleen bescherming tegen cybercrime. Bescherming vormt de achterkant van de spreekwoordelijke kar. Het is belangrijk de voorzijde optimaal in te richten. En daarbij gaat het om de noodzaak van een goed opgezette en gecoördineerde samenwerking tussen koepelorganisaties, ministeries, bedrijfsleven, onderwijs, defensie, om de totstandkoming van beleid en daarmee van een apart ministerieel orgaan waar alles op dit gebied samenkomt en nieuwe lijnen kunnen worden opgezet. Een ministerie voor de Digitale Samenleving zal dan ook niet bezet moeten worden door ambtenaren maar met vertegenwoordigers van alle geledingen en stake holders uit de samenleving.

PROFIELACTUEEL BIJDRAGEN OVER ICT

- Beveiliging in ict is een speerpunt. Lees onze AO- uitgave over hackers, bestel de uitgave hier
- Lees hier de column van ProfielActueel over de toenemende kwetsbaarheid in onze samenleving door ict
- Lees hier het artikel van ProfielActueel over de toenemende kwetsbaarheid in onze samenleving door ict en de noodzaak van een Ministerie voor de Digitale Samenleving

 
 

 
Meer over
 
1181622.jpeg
24 aug 2018

PROFIEL- LOB en docentvaardigheden- Zelfregulerend leren in de steigers

LOB en docentvaardigheden- Zelfregulerend leren in de steigers

COOKIE INFORMATIE

Voor een volledige werking van deze website wordt gebruik gemaakt van cookies.
Meer informatie over cookies > Accepteren Alleen noodzakelijke cookies