Op Linkedin las ik: Pesten is een zaak van de hele school, vanaf dag 1. Een zaak dus van onderwijsteam en de leerlingen. Dat credo geldt inmiddels voor tal van andere sociale en maatschappelijke kwesties: Loverboys. Criminaliteit. Communicatie. Duurzaamheid. Ondernemerschap.Faalangst. Competitie. Social media. Sociale netwerken. Puberteit. Multiculturele thema’s. Verslaving. Drugs. Schulden. Inclusie en diversiteit. Lgbt. Empathie. Agressie. Radicalisering. Armoede en schulden. Burgerparticipatie. Huiselijk en seksueel geweld. Gedwongen huwelijken. Enz. De lijst is eindeloos. Een school wilde recentelijk leerlingen zelfs een ''shooting'' laten ondergaan, bij wijze van voorbereiding. En dan hebben we het nog niet gehad over de vele andere lessen en thema’s die aan bod (moeten)komen zoals rekenen, geschiedenis, beroepsgerichte vakken.
De samenleving is de school binnengedrongen, zoveel is duidelijk. Gespecialiseerde kennisinstituten begeleiden scholen in de veelheid van maatschappelijke en sociale thema’s die voorbij komen. De veranderende rol van de leerling heeft zich ook vertaald in een meer uitgesproken palet van de hem of haar toegedichte kwaliteiten en persoonlijke vaardigheden, de 21-th century skills: Kritisch denken, Creatief denken, Probleem oplossen, Computational thinking, Informatie vaardigheden, ICT-basisvaardigheden, Mediawijsheid, Communiceren, Samenwerken, Sociale en culturele vaardigheden (burgerschap), Zelfregulering.
Ook die komen, naast vele andere zaken, neer op de schouders van leerkrachten. Mij dunkt is er al lang de neiging en een onderstroom gaande de school tot maatschappelijke, therapeutische centra te transformeren. Als we dat willen, zullen we naar andere vormen (didactisch, pedadgogisch en qua gebouwen) van onderricht toe moeten, vormen waarin individuele gerichtheid in evenwicht kan zijn met groeps- en gemeenschapsgericht onderwijs. Je kan niet decennialang talloze thema's aan het onderwijs toevoegen en het model zelf ongewijzigd laten.
Naar mijn idee is het onderwijs door de maatschappelijke en politieke ontwikkelingen qua thematiek allang de grezen van de huidige onderwijsmodellen overgestoken – van afgezonderde onderwijsinstelling naar een maatschappelijk en sociaal gedrags- en kenniscentrum, terwijl de structuren, gebouwen, lestijden en eisen uit ‘oude’ tijden goeddeels overeind gebleven zijn.
Veel docenten weten en ervaren dit en zuchten en steunen en trachten nieuwe concepten en vormen te ontwikkelen. Vooralsnog dikwijls tegen de stroom van wet- en regelgeving in. Maar de drang naar aanpassing is niet tegen te houden. De verandering heeft in feite al plaatsgevonden, niet zelden onder druk van politiek en overheid zelf waar men vindt dat de scholen maatschappelijk geëngageerd moeten zijn. De vrijheid en de juiste ontplooiingsomgeving die het onderwijsveld nodig heeft om al die ontwikkelingen en veranderingen ook in moderne onderwijsvormen te gieten, is echter achterwege gebleven.
Het wordt tijd in het onderwijs toe te gaan naar een onderwijskundig evenwichts- en omgevingsmodel, naar een situatie waarin leerling / student en docent, op een wijze die past bij deze tijd, de individuele en gemeenschaps-/omgevingsgeoriënteerde kwaliteiten kunnen ontwikkelen. Waar cognitie en emotie in balans met de ontwikkeling en toepassing van vaardigheden. Dat kan best in gebouwen met open ruimtes en grote groepen met diverse jaargangen waarbij ouderen mede jongere leerlingen ondersteunen en docenten ondersteund worden door pedagogen en gedragskundigen en waar directe en hechte banden met organisaties, bedrijven, culturele en sportinstellingen etc in de regio zijn. Samen – incl.de leerling en ouders - bepalen de begeleiders de mogelijkheden (i.p.v. niveau) van een leerling waarbij eenvormige toetsing en examens overbodig zijn. Het vraagt van docenten de balans van het individueel vermogen tot een juiste beoordeling en het gezamenlijk tot een oordeel komen. Het continue proces van ontwikkeling, toepassing en verdieping over een langere scholingsduur staat voorop, niet het groepsgewijs toetsen tijdens momentopnames. Onderwijs dient zich meer dan nu te enten op het algemene samenlevingsmodel waarin ieder na de school in verzeild raakt. Met aandacht voor de individuele levensweg in een omgeving waarin mensen samenleven en keuzes (moeten) maken.