Scholen zijn in hun functie beperkt tot centra waar alleen docenten en leerlingen verblijven. Het doel is leerlingen op te leiden voor en voor te bereiden op hun toekomst in de samenleving. Maar die samenleving heeft er geen enkele toegang toe. En daarmee geen binding mee. Dat is heel erg jammer. Hiermee wordt een enorme kans gemist. Scholen zouden dynamische centra kunnen zijn van ontmoeting tussen bewoners onderling en bewoners met functionarissen een vertegenwoordigers van gemeente, onderwijs en bedrijfsleven. De school kan de educatie bevorderen voor die lokale bevolking en daarmee op een actieve wijze het democratisch besef en gehalte – lokaal, landelijk en internationaal – bevorderen. Maar nee. Schoolgebouwen staan de meeste tijd leeg. Net als stadhuizen, bibliotheken etc. het bepalen van doel en nut is voorbehouden aan de bestuurders, zonder inspraak of inmenging van de bevolking in de buurten erom heen.
Het kan anders. Zie Finland. De Saunalahti School in Espoo, ten westen van Helsinki, geldt als een voorbeeld van een moderne benadering van Finse educatie. De school werd in 2012 in gebruik genomen, heeft 750 leerlingen van 4-18 jaar, telt 10.000 m2 en geldt als een woonkamer voor de hele buurt. Schooldirecteur Hanna Sarakorpi zegt: ‘Het gebouw wordt maximaal benut, bijna 24/7. Daardoor ontstaat er een enorme synergy, iedereen kan er gebruik van maken.’
De school werd gebouwd vanuit de gedachte dat er meer moest kunnen gebeuren dan het traditionele onderwijs. Het moest een centrale functie krijgen in en voor Espoo, dat was de opdracht aan bureau Verstas Architects. De bibliotheek van de school is ’s avonds geopend, er bestaat samenwerking met een kinderopvang en het is een centrum van toenemende jeugdactiviteiten.
Het past allemaal in een vernieuwing van het Finse onderwijs waarin kinderen en pubers een bredere horizon ontwikkelen. Leerlingen krijgen pas echt onderricht vanaf 7 jaar, de tijd waarin ze een de basis van taal en spelling hebben geleerd en ook echt interesse hebben in school. Elke 45 minuten projectonderwijs wordt gevolgd door 15 minuten pauze. Op school doen ze hun schoenen uit. Leerlingen hebben de dag door de nodige ruimte hun tijd zelf in te delen. Vakken als rekenen, geschiedenis, literatuur en andere vakken worden niet meer apart gegeven maar hebben een plaats gekregen in wat men ‘phenomenon teaching’ noemt. Vakken niet meer apart behandeld maar vooral toegepast en als middel betrokken bij het aanleren van vaardigheden. Zo kan een project worden uitgevoerd en daarbij uitsluitend Frans worden gesproken. Vakken beroepsonderwijs zoals horeca worden gecombineerd met rekenen, schrijven en communicatievaardigheden. Anderen buigen zich in projecten over de EU waarbij ze geschiedenis, taal, geografie en politieke betrekken.