Er is blijvende waardering nodig voor een pluriform opleidingsaanbod in het mbo. Dat benadrukt Verus als het gaat om de toekomst van het mbo. In de debatten over de visiebrief van het kabinet en macrodoelmatigheid zou het over meer moeten gaan dan alleen de economische betekenis van het middelbaar beroepsonderwijs.
Aanstaande maandag spreekt de Tweede Kamercommissie voor OCW over de toekomstvisie op het mbo van minister Jet Bussemaker. Zij ontvouwde haar visie voor de zomervakantie in een lijvige brief.
Macrodoelmatigheid en prestatieafspraken
De visiebrief benoemt een groot aantal maatregelen, deels nieuw, deels al bekend. Tot de laatste behoren onder andere het wetsvoorstel macrodoelmatigheid en de prestatieafspraken (door de minister kwaliteitsafspraken genoemd) die de minister met de mbo-instellingen wil maken. Bij beide heeft Verus eerder al kritische kanttekeningen geplaatst richting de Tweede Kamer.
Identiteit als keuzemotief
Kort gezegd mist Verus bij de macrodoelmatigheidsbenadering van de minister de aandacht voor de brede identiteit van een instelling. Deze kan voor deelnemers een belangrijk keuzemotief zijn en heeft grote invloed op het vormingsaspect van de aangeboden opleidingen.
Hoewel positief is dat voor de prestatieafspraken extra geld beschikbaar is, is Verus van mening dat de afspraken leiden tot perverse prikkels, met name waar het gaat om de indicator studierendement/studiesucces.
Experimenteren en de inspectie
Veel van de nieuwe maatregelen die minister Bussemaker in haar visiebrief presenteert betreffen experimenteermogelijkheden. Het is goed dat de ruimte voor instellingen voor het maken van eigen keuzes daarmee wordt vergroot, zonder dat daarbij nieuwe verplichtingen worden geïntroduceerd.
In het kader van het toezicht wil de minister dat instellingen elkaar ondersteunen bij het verbeteren van de onderwijskwaliteit en dat zij van elkaar leren. Dit is op zich een goede ontwikkeling, maar zou gepaard moeten gaan met een terugtrekkende beweging van de Inspectie. Anders nemen de toezichtslasten alleen maar toe. Helaas lijkt hier nog geen sprake van te zijn, gezien de opmerking vanuit het ministerie tijdens de technische briefing over visiebrief voor de Commissie OCW van 3 september: “er moet binnen de instellingen nog heel wat gebeuren voordat we de teugels laten vieren”.
Governancestructuur is aan het bevoegd gezag
Om ondoelmatigheid te voorkomen en de menselijke maat te bevorderen introduceert de visiebrief twee nieuwe bestuursmodellen voor het mbo, de gemeenschap van mbo-colleges en de mbo- samenwerkingsschool.
Deze modellen worden niet verplicht opgelegd (“Uiteraard blijft de interne governancestructuur – binnen de grenzen van de wet – de verantwoordelijkheid van het bevoegd gezag.”). Dit is voor Verus een belangrijk uitgangspunt.
We hebben daarom vraagtekens bij de volgende meer dwingende opmerking van de minister: “In gebieden waar krimp het ondoelmatig maakt om meerdere roc’s in hetzelfde verzorgingsgebied in stand te houden, is het perspectief dat het bekostigd middelbaar beroepsonderwijs verzorgd wordt door gemeenschappen van mbo-colleges die zich richten op de eigen stad of regio.” Een zelfde neiging tot sturing zien we terug als het gaat om fusies tussen mbo-instellingen: “Voorts wil ik bewerkstelligen dat na een fusie het onderwijs kleinschalig wordt aangeboden, met name door gebruik te maken van het bestuurlijke model van de gemeenschap van mbo-colleges. Ik zal de fusietoets voor het mbo in lijn hiermee aanpassen.”
Identiteit onderscheidt
Verus is van mening dat ook in situaties van krimp en fusie het bevoegd gezag verantwoordelijk is voor de te kiezen oplossing. Dwang in de richting van één bepaald bestuurlijk model past daar niet bij. En de identiteit van de instelling zou bij doelmatigheidsoverwegingen een geaccepteerde factor moeten zijn. Dat de bewindsvrouw anders lijkt te denken over dit laatste, blijkt uit haar opmerking over keuzevrijheid. Zij vat die beperkt op: “In de fusietoets zal voorop staan dat studenten moeten kunnen kiezen voor een beroepsopleiding naar keuze. Dit zal in situaties van krimp zwaarder wegen dan de keuze tussen meerdere aanbieders, zeker als deze min of meer hetzelfde aanbod kennen.”
Wat Verus betreft onderscheiden opleidingen zich ook van elkaar door hun identiteit. Dit draagt bij aan het pluriforme opleidingsaanbod waar het Nederlandse onderwijs door gekenmerkt wordt. Dit missen wij in de visiebrief van de minister.
Bron: http://www.verus.nl/nieuws/verus-identiteit-is-een-relevante-factor-in-het-toekomstige-mbo, laatst bekeken op 19 september 2014
Bron afbeelding: sxc.hu, Jongen Mensen Spiegel Effect Young Perspectief, PublicDomainPictures, CC0