Platform Profiel Actueel

Onderwijsdoelen behalen met beperkte mogelijkheden

Onderwijsdoelen behalen met beperkte mogelijkheden tot contactonderwijs

13 jun 2020 | Nieuws

Door dr. Mariola Gremmen, onderwijskundige aan de Avans Academie

Analyse van het 1,5 m onderwijs: lob & coaching op school – onderwijsinhoud via thuisleren

Onderwijs heeft verschillende functies. In deze bijdrage ga ik aan de hand van de theorie van hoogleraar en onderwijspedagoog Gert Biesta bekijken wat de kernelementen van het onderwijs zijn en wat dat betekent voor ons onderwijs de komende tijd. Vanwege het Covid-19 virus zullen we helaas ook nog vanaf september 2020 zeer beperkt zijn in de mogelijkheid om studenten te ontvangen op in ieder geval de mbo-scholen, hogescholen en universiteiten. Dit komt door de 1.5 meter richtlijnen en het beperkte reizen met het OV. Wie laten we in die korte tijdsperiodes met weinig studenten per ruimte naar school toe komen en waarvoor? Dus waar leggen we onze prioriteiten?

Onderwijsdoelen
Bij onderwijs denken we aan leren. Dat staat wat mij betreft ook centraal. Dit leren gaat over ontwikkeling op verschillende gebieden, zowel inhoudelijk als persoonlijk. Gert Biesta heeft dit goed samengevat in drie doeldomeinen, die ik kort ga bespreken.

Ten eerste is er de kwalificerende functie van onderwijs, de kennis, vaardigheden en houding die studenten opdoen in hun opleiding. Om beroepsbekwaam te zijn, is in de opleidingen aandacht voor de competenties die studenten in het toekomstige werkveld nodig hebben. Opleidingen gebruiken hiervoor onder andere competentieprofielen, leerdoelen, toetsmomenten en portfolio’s. De kwalificerende functie richt zich echt op de inhoud van het onderwijs.

Ten tweede is socialisatie een belangrijke functie van onderwijs. Betrokkenheid bij andere mensen en de samenleving staan hierin centraal. De relatie met anderen, zoals medestudenten en docenten. Hiervoor is een groepsgevoel belangrijk, want leren is geen individuele gelegenheid. Samen kom je vanuit verschillende perspectieven verder en kun je maatschappelijke vragen oplossen.

Ten derde staat de vorming van een persoon centraal, subjectificatie (persoonsvorming). Hierbij gaat het om reflecteren op wie je bent en om het verkrijgen van autonomie en verantwoordelijkheid. Wie ben ik? Wat kan ik? Wat wil ik? Een dialoog is daarvoor noodzakelijk, waarbij je de ander kent en vertrouwt.

In deze tijd is het een uitdaging om het onderwijs inhoudelijk goed vorm te geven, maar staan met name de socialisatie en subjectificatie doelen onder druk. Hoe kun je zorgen voor een goede binding, reflectie en vertrouwd contact met anderen via computerschermen?

De relationele dimensie is in deze tijd dus belangrijker dan ooit. De kracht van het onderwijs is dat studenten zich thuis voelen, open naar elkaar kunnen zijn en elkaar stimuleren in de ontwikkeling. Er is niet voor niets aangetoond dat er een relatie is tussen je thuis voelen op de opleiding en het uiteindelijk met succes afronden van de studie.

Ongedwongen gezelligheid
Bij Avans Hogeschool horen wij dat studenten bevestigen dat ze de binding belangrijk vinden (socialisatie), want ze geven aan dat ze de sfeer missen. Normaal gaan ze naar school toe, waar ze lessen volgen, maar ook vele anderen om zich heen zien. Dit zorgt voor verbondenheid en door de interacties tussen studenten en tussen docenten en studenten vinden leren en ontwikkelen plaats.

Op dit moment doen scholen veel moeite om onderwijsactiviteiten zo goed mogelijk door te laten gaan op een digitale manier, maar de levendigheid en de ongedwongen gezelligheid van de school is online nooit helemaal te compenseren. Zelfs al zijn er naast de inhoudelijke lessen mogelijkheden voor individuele aandacht of juist voor groepsinteractie door middel van een pubquiz, alles wat we organiseren is in feite een compromis. De scholen zijn nog dicht en we moeten roeien met de riemen die we hebben.

Gelukkig kunnen we vanaf september weer wat contactmomenten creëren. Het is en blijft toch wel gek om iemand voor het eerst via een computerscherm te ontmoeten en zijn slaapkamer te zien en vervolgens zonder elkaar echt gezien te hebben een intensieve samenwerking aan te gaan. Wennen doet het steeds meer en we zien ook mooie voorbeelden voorbij komen van online lesgeven die we kunnen behouden, maar live interactie is ook echt nodig.

Daarom moeten we gaan nadenken hoe we het nieuwe studiejaar gaan inrichten, of in ieder geval de eerste helft van dat jaar. De lokalen zijn leeg en er kunnen in ieder geval met 1.5 meter afstand wat mensen terecht, voor georganiseerde contactmomenten, maar wellicht ook voor individuele behoeften, zoals persoonlijke gesprekken of samenwerkingen tussen studenten. Richt je je hierbij vooral op de kwalificerende functie, socialisatie of op persoonsvorming?

Waar liggen de prioriteiten?
Met het gegeven dat studenten weinig aanwezig kunnen zijn op school, om het aantal reisbewegingen in het OV te minimaliseren en vanwege de capaciteit vanwege de 1.5 meter regel, gaan we nadenken waar de prioriteiten bij fysiek contact liggen. Wanneer je elkaar wel fysiek kunt ontmoeten op school, is het belangrijk om je te richten op de aspecten die online wat minder gemakkelijk te bereiken zijn. Hoe zorgen we ervoor dat studenten zich thuis voelen bij de school, hun opleiding, docenten en medestudenten?

Welke groepen studenten?
Alle studenten hebben behoefte aan live contact en om elkaar te zien. De gezelligheid en sfeer die huidige studenten missen, zoals ik net al zei, zijn dus belangrijk om te creëren wanneer ze wel op school kunnen zijn. Verder is het ook goed om elkaar een keer fysiek gezien te hebben om goed samen te werken, of je elkaar nu al een (beetje) kent of niet (socialisatie). Reflectie is in een schoolgebouw met anderen gemakkelijker en oprechter dan online (persoonsvorming).

Ondanks dat we moeten oppassen met het prioriteren van bepaalde studenten, is het wel belangrijk om te realiseren dat eerstejaars specifieke aandacht behoeven. Zij hebben bijvoorbeeld nog geen beeld bij het gebouw, de docenten en medestudenten. Samen een introductie krijgen, met een combinatie van online en fysieke activiteiten, zorgt voor meer binding met de stad en de school. Dit geldt ook voor externe studenten, die in minoren bijvoorbeeld aansluiten.

Voor alle studenten geldt verder dat in de eerste weken van het studiejaar extra voorbereiding nodig is. Wat kunnen studenten verwachten van de komende periode? Welke leerdoelen zijn er en in welke vakken staan die centraal? Hoe werken de systemen waarmee ze bij de opleiding werken?

Kortom, er moet aandacht zijn voor alle studenten, maar wellicht zullen er in de verdeling net wat meer contacturen zijn voor de nieuwe studenten.

Welke inhoud?
Het is te overwegen om zoveel mogelijk bij de vakken, maar in ieder geval bij alle projecten een fysieke start te organiseren. Bij sommige vakken of projecten kan dit wellicht ook gepland worden halverwege en aan het einde. Dit zorgt voor meer binding met de medestudenten en docenten en richt zich dus op de socialisatie functie.

De inhoud van het onderwijs lukt meestal vrij aardig online (kwalificerende functie), maar het is ingewikkelder om te bespreken hoe studenten zich écht voelen en om écht persoonlijke aandacht te bieden (persoonsvorming). Je kunt anderen via een beeldscherm nooit recht in hun ogen aankijken. Bij contactonderwijs kan daarom gemakkelijker emotionele steun geboden worden. Veelal kiezen docenten er dan ook voor om juist de coaching en studieloopbaanbegeleiding in de scholen te organiseren. Hoe gaat het met een student? Hoe ervaart hij de studie? Waar heeft hij eventueel hulp bij nodig?

Van ouderejaars kunnen we meer zelfstandigheid en zelfredzaamheid verwachten dan van eerste- en tweedejaars. Zij krijgen meer eigen verantwoordelijkheid voor hun studievoortgang en hebben al ervaring binnen de studie. Misschien kunnen ze zelfs als buddy van eerstejaars fungeren. Hierbij gaat het dan ook weer zowel om de inhoudelijke/kwalificerende als de socialiserende kant. Verder is het mooi als studenten de mogelijkheid krijgen om 1 op 1 op school af te spreken met docenten wanneer hier behoefte aan is.

Naast de aandacht voor coaching, wat ook met online spreekuren gerealiseerd kan worden, zijn er ook inhoudelijke aspecten aan het onderwijs die online minder goed werken. Denk hierbij aan praktijkvakken en vaardigheden, zoals presentatievaardigheden, maar ook hulp bij planning. Verder is het goed om ons te realiseren dat studenten niet alleen komen voor docenten, maar ook voor elkaar. Als het mogelijk is, zou het fijn zijn om studenten te faciliteren om in de gebouwen samen te werken.

Kortom, wanneer studenten naar school kunnen komen, zal het zich vooral richten op socialisatie en persoonsvorming. Maar ook online kan hier aandacht voor zijn buiten de inhoud van het onderwijs (kwalificerende functie) om. Denk hierbij aan het organiseren van huiswerkavonden en online spreekuren voor projecten.

Conclusie
Al met al staan we voor de ingewikkelde puzzel om met de huidige regelingen van 1.5 meter afstand en zo min mogelijk reisbewegingen toch goed onderwijs te verzorgen. Daarbij moet het natuurlijk organiseerbaar en uitvoerbaar zijn. Het is belangrijk om duidelijkheid te bieden en dit goed te communiceren. We moeten nu keuzes maken over het onderwijs aan het begin van volgende studiejaar, want we willen niet blijven switchen van digitaal naar contactonderwijs en weer terug.

Moeten we dan maar al het onderwijs online gaan geven? Of toch zoveel mogelijk fysiek als mogelijk is? Gezien de onderwijsdoelen waarin binding ook centraal staat en de basisbehoefte van mensen aan contact, lijkt het mij belangrijk om toch contactmomenten op school te zoeken. Hierbij zal vooral aandacht zijn voor coaching, brainstormen, praktijkvakken en samenwerken. Wat de ideale mix is, zal per opleiding en per studiejaar verschillen, maar het zal zich met name op socialisatie en persoonsvorming richten.

In deze blog had ik het vooral over de functie van het onderwijs en hoe we daar zoveel mogelijk recht aan doen met beperkte mogelijkheden tot contactonderwijs. De conclusie hieruit was dat de inhoud van de lessen vooral online gegeven zal worden. Mijn volgende blog zal zich dan ook meer richten op de didactische kant: wat zijn richtlijnen om onderwijs zo goed mogelijk en zo uniform mogelijk online te geven?

Informatie of reageren, mc.gremmen@avans.nl

Foto: Met toestemming van de directie Mondial College, locatie Meeuwse Acker

 
 

 
Meer over
 
Burgerschap - Democratische beginselen leren
28 mrt 2024

THEMA Democratisch Burgerschap | Niemand uitsluiten-Niemand achterlaten

THEMA Democratisch burgerschap | Niemand uitsluiten-Niemand achterlaten
THEMA Raciale&Sociale (on)gelijkheid | (beroeps)on
20 mrt 2024

THEMA | Raciale&Sociale gelijkheid | Inclusiviteit | (Beroeps)onderwijs&Maatschappij

Covid-19&Ongelijkheid – Kamala Harris: 'Er is geen vaccin tegen racisme'
THEMA OnlineLeren&Werken | Hybride onderwijs | Vor
27 feb 2024

THEMA Hybride leren&werken | Leeromgevingen | Methodes | Competenties

THEMA Hybride leren&werken | Leeromgevingen | Methodes | Competenties
Werkgroep Halsema: Voorkom schuld-tsunami onder jo
16 aug 2020

Werkgroep Halsema: Voorkom schuld-tsunami onder jongeren, zzp'ers en flexwerkers

Werkgroep Halsema: Voorkom schuld-tsunami onder jongeren, zzp'ers en flexwerkers
Unsplash.jpg
14 aug 2020

Quickscan Kinderombudsvrouw - gepeste leerlingen niet ongelukkig met thuisleren

Quickscan Kinderombudsvrouw - gepeste leerlingen niet ongelukkig met thuisleren
'Focus op de positieve gevolgen van de crisis' - d
13 aug 2020

'Focus op de positieve gevolgen van de crisis' - door Sandra Beugel - CINOP

'Focus op de positieve gevolgen van de crisis' - door Sandra Beugel - CINOP
FANUC_ROBOWELD.jpg
4 jun 2020

Landstede MBO biedt keuzedeel Industriële Robotica met nieuwe Fanuc robots

Landstede MBO biedt keuzedeel Industriële Robotica met nieuwe Fanuc robots

COOKIE INFORMATIE

Voor een volledige werking van deze website wordt gebruik gemaakt van cookies.
Meer informatie over cookies > Accepteren Alleen noodzakelijke cookies