Het lijkt een eeuwigheid geleden: het carnaval met tienduizenden hossende mensen in steden in het zuiden en oosten van het land, toen de pandemie de grenzen van het land had bereikt - en naar later bleek ook al had overschreden. We spreken inmiddels al van een waterscheiding in de tijd - het pre en het postpandemisch tijdperk. Hoewel het ‘post’ nog moet aanbreken.
De Koningsnacht die geen Koningsnacht was, is voorbij. Er was online van alles te doen, vooral online van Zoom-feestjes tot online quizzen. De herinneringen aan vorige Koninginne- en Koningsdagen spelen parten. Je bent geneigd de deur uit te gaan en de rommelmarkt op te zoeken. Of familie. Of beiden. Terwijl het geheugen een spelletje met ons speelt en we ons, mede vanwege de prachtige, Koningsdag-waardige weersomstandigheden, de overvolle vrijmarkten met alle bijbehorende prullaria, drukke straten en steegjes, eettentjes en muzikanten, in alle levendigheid kunnen voorstellen, zijn we gebonden aan huis of, als we ons buiten de deur wagen, aan een anderhalve meter physical distance.
Het Vrijthof in Maastricht, waar de Koninklijke familie had moeten wandelen, is leeg. Wel houdt de Koning een korte tv-toespraak, vanuit huis, in quarantaine. Wellicht zullen door heel het land de oranje tompoucenop tafel staan of het Wilhelmus in de huiskamer gezongen worden, maar verder is het improviseren geblazen, net als met Pasen. De elleboog- of voetgroet zal weer hoogtij vieren.
Geen Koningspelen en geen Koningsdag (live noch live op tv). Geen bezoek aan bejaarde (groot)ouders, behalve achter glas of op een hoogwerker (zie hier). Of inplaats daarvan onlinefeestjes en thuis ouderwetse spellen spelen. Of tal van herhalingen van sportevents en vorige feestdagen op tv. En in tal van IC-units vechten zorgverleners voor de levens van corona-patiënten, ook vandaag. Deze tijd en de geannuleerde Koningsdag zullen zich nestelen in het collectief geheugen.
De Zwitserse psychoanalyticus Carl Gustav Jung heeft uitgebreid theorieën geformuleerd aangaande het collectief geheugen van de mens. Hij spreekt daarbij van archetypen die in elke beschaving vaak los van elkaar opduiken en die bijgevolg diep in de menselijke geest gegrift moeten zitten. Hetzelfde geldt voor het historisch verleden van een volk. Maar ook evolutionair gezien zou heel wat informatie (al dan niet in het DNA) in onze fysiologische structuur opgeslagen liggen. (Wiki)
De pandemie zal een grote plaats in de historie krijgen, van generatie op generatie zal men gefascineerd en vol ongeloof de beelden bekijken en de verslagen lezen en aldus getuige kunnen zijn van een bijzondere tijd. Een tijd die in januari van 2020, het jaar waarin het virus toesloeg, niemand had kunnen bevroeden, de pandemie die een maand later de wereld overviel en in alle ruim 170 landen de industrie, toerisme en scholen platlegde. En die in amper drie maanden tijd 200.000 mensen het leven kostte en honderden miljoenen hun baan ontnam. Maar ook de tijd waarin de industriële vervuiling oploste en de lucht wonderwel opklaarde, letterlijk - van Delhi tot Los Angeles, van Beijing tot New York, week de mist van uitlaatgassen en werden de blauwe lucht en gebouwen en skyline weer zichtbaar. Wonderlijk. Zo zagen die steden er dus in werkelijkheid uit!
De pandemie zorgt voor heel veel ontwrichting en heel veel tragiek, wekt alle emoties die we bezitten en maakt onvoorstelbaar veel zichtbaar. Maar pas wanneer de huidige omstandigheden voorbij zijn, kunnen we echt beginnen met het verwerken van wat er gebeurd is. Nu zitten we nog middenin de pandemie.
Klik hier voor NOS-nieuws over Konningsdag.