We doen soms of docenten en leerlingen van Mars komen. Alsof ze voor het eerst op aarde zijn en alles over die planeet ‘moeten’ leren. Een goed voorbeeld is het ‘samen leven’ waarvoor uit het Duitse taalgebied het begrip ‘bildung’ is geleend. De Lerarenagenda maakt melding van de tweede landelijke Bildungsconferentie. En met tal van in beginsel belangwekkende punten die worden aangeroerd, werkt de tekst verstikkend. Helaas. Teveel ‘moeten’ ondergraaft namelijk de intentie van ‘bildung’: ont-‘moeten’. Zie deze passage:
Een leraar moet stevig in zijn schoenen staan om in lastige situaties het gesprek aan te gaan met de leerlingen. Hij of zij dient daarvoor kennis te hebben van de achtergronden van de opvattingen die de leerlingen hebben, hoe deze standpunten creatief kunnen worden verbonden met wat maatschappelijk aanvaardbaar is en wat wenselijk is. ‘Bildung moet een onderdeel worden van het beroep’, gaf Dick de Wolff, directeur van de faculteit educatie van Hogeschool Utrecht, in zijn openingswoord aan. ‘Het moet geen vakje worden, en dus geen uren krijgen, maar juist een constante dialoog over wie waar staat. Ook docenten zelf moeten zich dat continu afvragen. Wat betekent het voor mezelf, maar ook voor het team waarin ik werk.’
Ik haak af. Bildung, de ontwikkeling en verkenning in het kader van samen leven is absoluut belangrijk. Zo belangrijk, dat ‘moeten’ helemaal niet aan de orde. Het is vanzelfsprekend. Docenten weten dat. Dat is namelijk wat ze doen. Ze dragen het ‘samen leven’ als motto in hun genen. Met hun leerling en student staan ze jaar in jaar uit volop IN die samenleving. Ze vormen met elkaar die samenleving. Ze kunnen dus allemaal, ieder op een geheel eigen en unieke wijze, uit eerste hand vertellen over hun beleving als burger. Daar hoeft geen ‘moeten’ aan te pas te komen. Dat is namelijk wat al gebeurt, binnen en buiten de school. Ieder moment.