- Hengelen in een lege vijver heeft geen zin - meer en meer mensen willen gewoon anders werken en het wordt tijd voor een andere opzet van het onderwijs
Recent gaven de huidige ministers van onderwijs een peptalk met betrekking tot een jarenlang bestaande en schier onoplosbare kwestie: het lerarentekort. In de media gaven de ministers Wiersma (Primair en Voortgezet Onderwijs) en Dijkgraaf (Mbo en Hoger Onderwijs) aan dat, inderdaad, in alle eerdere acties te weinig resultaten zijn geboekt bij de aanpak van het lerarentekort. "Het tekort wordt iedere dag groter. Daarom moeten alle registers open." Volgens de ministers zijn onorthodoxe maatregelen nodig, zonder taboes.
Het heeft niet zoveel zin in te gaan op de anti-taboe maatregelen. Ze zullen weinig resultaat opleveren. We schreven al eerder over de starre kijk op deze kwestie. Het is als blijven vissen in een lege vijver. Blijven geloven dat je er een zult vangen zal niet baten. Leeg = leeg.
De vergrijzing is volop gaande. Ruim een op de drie leerkrachten is 55 jaar of ouder, van de vrouwen bijna één op de zes (18 procent). Over tien jaar hebben de meesten van hen het onderwijs verlaten. De aanwas is onvoldoende en dunt al in de eerste jaren na de start van het werk op scholen uit.
Van de jonge docenten die het onderwijs binnenkomen, wandelt 25-30% na 3-5 jaar weer naar buiten. Al in december 2006 liet een onderzoek, dat de Radboud Universiteit in Nijmegen in opdracht van het Onderwijsblad deed, zien dat jonge docenten sneller het onderwijs willen verlaten. In het voortgezet onderwijs stopt 25% binnen 5 jaar en in het basisonderwijs is dat 12%. Jonge leraren verlaten het voortgezet onderwijs o.m. omdat ze geen vast contract krijgen (Trouw juli 2021). Er zijn veel meer motieven: De cultuur van een school matcht uiteindelijk niet. Er is een gebrek aan doorgroeimogelijkheden en een haperende afstemming met en begeleiding door de school en een communicatie die te kort schiet. Er is een soms sprake van een te grote kloof tussen de sociaal economische status (SES) van een docent en die van de leerling/student. Jonge docenten hebben verwachtingen van het vak docent die niet uitkomen. En ze voelen zich onvoorbereid op extra taken en nieuwe vaardigheden en kennis. Specifiek in het hbo neemt één op de drie ontslag omdat ze hun baan niet uitdagend genoeg vinden. Ook zijn ze ontevreden over de organisatie van de hogeschool: ze ergeren zich aan de bureaucratie en ‘het gebrek aan sturing en resultaatgerichtheid’.
- Jonge hbo-docenten geven er snel de brui aan
Trajectum HU oktober 2014 |
- Hoe voorkomen we dat eerstejaars afhaken? Studenten verzamelen tips voor docenten en studentcoaches
HU Trajectum 14 september 2020 | Gerard Rutten
Volgens het CBS heeft 1 op de 5 medewerkers in het onderwijs een burnout, het hoogste cijfer op dit terrein van alle beroepsgroepen. Het treft bovenmatig zeer jonge groep leerkrachten (de groep tussen 25-35 jaar oud) en de groep 55 tot 65. Een leerkracht met een volledige benoeming van 36 uur werkt in de praktijk tenminste 42.5 uur per week en krijgt ook dan het werk niet af.
In de afgelopen 10-15 jaar zijn vele honderden miljoenen (waar zijn de euro's gebleven?) besteed aan de werving van docenten. Recent nog via het Nationaal Programma Onderwijs van 8,5 miljard euro. De besteding evan leidde tot felle kritiek van de Algemene Rekenkamer. In een verslag op het oordeel hierover van de Rekenkamer mei 2022 schrijft lc.nl: 'De Rekenkamer is al met al vernietigend over de uitvoering van NPO dat in de coronacrisis is aangekondigd om achterstanden bij leerlingen weg te werken. ( ) Uit onderzoek blijkt dat het zo'n vier op de tien schoolleiders niet lukte om leraren aan te trekken met het geld uit het Nationaal Programma. Door het lerarentekort is de subsidie niet alleen minder effectief, maar het benadeelt zelf scholen met de kwetsbaarste kinderen. De miljardeninvestering zorgde voor extra vraag naar leerkrachten, waardoor scholen "in feite met elkaar gaan concurreren om personeel, wat nadelig is voor scholen met de grootste risico’s op achterstanden".
De berg euro's had beter op een andere manier gebruikt kunnen worden. En het zou ook verstandig zijn eindelijk te overwegen eens echt andere wegen te bewandelen en te kijken hoe je, vanuit de huidige situatie, gerichte aanpassingen binnen én buiten scholen kan aanbrengen vanuit het principe 'met minder docenten het onderwijs verzorgen'. En inplaats van te blijven hameren op ‘er moeten meer docenten komen’ die er niet zijn, is ook de vraag gerechtvaardigd, wat wil de mens (cq de jonge docent) anno 2022?
De Grote Ontslagname Golf
Hebben de onderwijsministers al eens gehoord van The Great Resignation? De achtergrond van De Grote Ontslagname Golf staat voor het resolute besluit van werknemers overal in de wereld om hun leven anders in te richten. Lees onze april 2022 AO-uitgave over de Grote Zoektocht naar Werk- en Levensgeluk. Of het artikel ‘Even your boss wants to quit | The great resignation’ in Axios News woensdag 22 Juni 2022. Honderden miljoenen werknemers over de hele wereld namen de afgelopen jaren ontslag. Ze willen een ander leven. Ze nemen minder inkomen voor lief maar kiezen voor meer gelegenheid het leven meer in te richten naar hun wensen. Gezien de omvang van stress, ziekte, vertrek en uitval geen verkeerde overweging. Zie bv ook onze column over de opeenhoping van stressfactoren die jongeren in het nauw brengt. En onze THEMA webpagina Gezondheid&Welbevinden in Studie, Werk&Leven | (Beroeps)onderwijs in Balans. En ga kijken hoe een andere inrichting van het onderwijs meer mogelijkheden kan bieden. Meer afgestemd op de wensen van docenten. En studenten. En zorg er in ieder geval ook voor dat we, naast de bijna 46 miljard die het onderwijs dit jaar kost (13% van alle uitgaven), ook weten waar de honderden miljoenen aan extra stimulans heen gaan en hoe ze worden besteed.