Enkele berichten van de laatste twee weken op onze thema-webpagina Burgerschapsontwikkeling:
- It’s not just in Britain – across Europe, social democracy is losing its way |
The Guardian maandag 10 mei 2021
- Denktank waarschuwt voor staat van democratie in Oost-Europese landen
NOS donderdag 29 april 2021 |
- Persvrijheid in EU-landen in gevaar: 'Het zijn kleine stapjes die je niet doorhebt'
NOS zondag 25 April 2021 |
- USA - Did We Forget Our Democracy Is Still Under Threat?
The Bulwark vrijdag 23 april 2021 |
- Stacey Abrams: Why Republicans are 'hysterical' about suppressing the vote
MSNBC vrijdag 23 april 2021 |
Al deze berichten hebben één ding gemeen: ze vormen een ernstige waarschuwing over de tanende democratie. Wereldwijd! De lijst van berichten op onze webpagina hierover is nog veel langer. Een bericht onder het kopje Algemeen op die webpagina heeft als titel: Freedom in the World 2021- Democracy under Siege - The free world is shrinking (Freedom House) | Subtitel: As a lethal pandemic, economic and physical insecurity, and violent conflict ravaged the world, authoritarian leaders gained ground.
De vrije wereld krimpt in. En dat is niet iets van gisteren, het speelt al enkele decennia. Na de Tweede Wereldoorlog zegevierde de sociale democratie. In de laatste decennia neemt de animo voor en macht van autocraten toe. Wat is er aan de hand? Is er sprake van ‘Democracy fatigue’? In Engeland boekte de rechtse partij de Tories van Boris Johnson een overwinning. In Hongarije, Turkije, Polen en Israël heeft de politiek in de afgelopen tien jaren een ruk naar rechts gemaakt. Recentelijk heeft Myanmar zich bij dit rijtje gevoegd. Landen als Rusland, China, Saoedi-Arabië, Iran en de Filipijnen waren al gewelddadige dictaturen. Nationalisme is de basis van de visie en strategie van de machthebbers in deze landen.
En in democratische landen als Groot-Brittannië, Brazilië en de Verenigde Staten zien we ontwikkelingen die naar een autocratie neigen.
Niets is voor eeuwig. Dat geldt ook voor een democratie. Tijden veranderen. En deze tijd wordt gekenmerkt door een immense stroom aan fake nieuws en complot theorieën via sociale media, door beïnvloeding van verkiezingen en de nieuwsvoorziening in democratische landen door mogendheden als Rusland, China en Noord-Korea. Onbegrensde en amper controleerbare digitale platforms vormen een ideaal podium voor dergelijke beïnvloeding. En waar regeringen en overheden in een democratie gebonden zijn aan regels hebben autocraten het voor het zeggen en lak aan andere meningen, van binnenuit of van buitenaf.
Blank nationalisme rechtvaardigt zichzelf door zich als bewakers van de blanke cultuur en dito idealen te beschouwen. Die cultuur komt in gevaar door de toename van niet-blanke burgers, met name door meer immigranten. Ze zijn per definitie anti-immigratie. De enorme paradox hier is dat blanke nationalisten zeggen anti-immigratie te zijn en tegelijkertijd niet zonder migranten kunnen voor hun anti-migratie imago.
Voor veel mensen heeft de autocratie een grote aantrekkingskracht. De machtsstructuren zijn simpel, de eigen waarden worden (zogenaamd) verdedigd, het land is onafhankelijk, niemand hoeft na te denken over democratie en verkiezingen. De uitslag staat altijd vast. Democratie kost inspanning. Het is gebaseerd op de inzet van iedere burger. Autocraten hebben de burger in principe niet nodig, ze zijn met gebaat bij onverschilligheid, bij een deel van de bevolking en bij militairen die hun visie ondersteunen. Ze houden hun macht in stand door partijgenoten en familie op cruciale posten te plaatsen, door een verdeel- en heerspolitiek, door propaganda en met geweld. In een autocratie doet geen enkel officieel bericht recht aan de werkelijkheid, alles is gekleurd, niets is controleerbaar, tegenslagen zijn de schuld van de oppositie of buitenlandse inmenging, rekenschap afleggen is not done. Alles is gecensureerd. Alles dient om de macht van enkelen in stand te houden, ten koste van de stem, de rechten en vrijheden van de meerderheid.