In de VS, de oudste democratie ter wereld, staan, tien maanden na de presidentverkiezingen die de democraat Joe Biden ruim won, inmiddels alle seinen op rood. Want in de politiek heeft een van de twee partijen, namelijk de Republikeinen, de democratische politiek definitief vaarwel gezegd en zich volkomen toegelegd op The Big Lie. Die leugen stelt: In november 2020 won niet Joe Biden maar Donald Trump, de vorige President. Republikeinen spanden ruim 60 rechtszaken aan, zogenaamd om verkiezingsfraude aan te tonen, maar in geen enkele zaak werd daarvoor een bewijs geleverd.
De Grote Leugen is een product ontstaan in het brein van Donald Trump, een autocratisch ondernemer die in 2015 de Republikeinse voorverkiezingen won door opponenten persoonlijk aan te vallen en hen te ridiculiseren, door immigranten te demoniseren en door te beloven dat hij en hij alleen alle problemen, in Washington en in de wereld, zou oplossen. Voor een deel van de blanke bevolking van de VS was hij een door God gezonden geschenk. Dit deel van de bevolking is veelal woonachtig op het platteland, van christelijke huize, sterk gesteld op persoonlijke vrijheden zoals wapenbezit, waant zich door Washington vergeten, is zeer wantrouwend jegens alle politiek, vreest verlies van macht door demografische verschuivingen en wil kost wat kost vermijden dat er nog eens een zwarte Amerikaan zoals Barack Obama (van 2008-2016) in het Witte Huis komt. Ze voelen zich als belegerden in hun eigen kasteel en zijn bereid tot het uiterste te gaan om dat kasteel te verdedigen, en als het niet kan binnen de wet dan maar buiten de wet. Alle middelen heiligen in hun ogen het doel.
Autocratische cultleider
Dit sluit perfect aan bij het maniakele streven van Trump om tot almacht in de VS te komen. De binding met Trump is dan ook niet op een politiek programma gefundeerd, maar van emotionele aard. Trump is voor hen meer een cultheld dan een politieke leider die tot zijn eigen verrassing president werd, tussen 2016 en 2021 geen dag zonder leugens voorbij liet gaan en er als President alles aan deed om volledig greep te krijgen op de Republikeinse partij (GOP Grand Old Party) en op de overheidsinstellingen en departementen, waarbij Trump zich weinig gelegen liet aan de Constitutie die stelt dat deze instanties onafhankelijk van het Witte Huis moeten kunnen opereren. Trump stak een middelvinger op naar iedereen die daarover begon. Hij had een half jaar nodig om te wennen in het Witte Huis en ging toen los. Hij regeerde als een cultleider, alles draaide en draait om hem. Dictators elders genoten meer zijn belangstelling en bewondering dan de democraisch geleide landen in Europa. Een man als Putin kon en kan in zijn ogen geen kwaad doen. Hij wil een VS naar Russisch voorbeeld. Hij heeft tientallen miljoenen Amerikanen die er voor 'in' zijn. Zijn fans adoreren hem en volgen hem ook na zijn verlies in de presidentsverkiezingen van november 2020 in The Big Lie. Niet Biden maar Trump won. Ze doen wat hij hen opdraagt.
Het vernietigend effect van The Big Lie
Die band leidde op 6 januari jl tot een bestorming van het Capitool om de bevestiging van Biden’s winst in het Congres te voorkomen. Die poging mislukte maar direct daarna is de The Big Lie een eigen leven gaan leiden. Trump heeft in het hele land vooral blank extremistische conservatieven tot leven gewekt, gelegitimeerd en gemobiliseerd om voor hem en daarmee voor een autocratisch Amerika aan de slag te gaan. Het gevolg is dat in alle Amerikaanse staten waar Republikeinen aan het stuur zitten in een strak gecoördineerde en georganiseerde actie in no-time wetten zijn opgesteld en deels al aangenomen - in totaal ruim 400 - om het stemmen voor minderheden te bemoeilijken en om de verkiezingsuitslagen voor Congresleden en voor het Presidentschap te kunnen controleren. Conservatieve voorstanders van de democratie die verkiezingen organiseren, begeleiden en controleren worden openlijk bedreigd en kiezen voor hun veiligheid en die van hun familie. Vanwege de onvoorwaardelijke steun die Trump geniet onder zijn supporters hebben Republikeinse Congresleden die hun baan willen behouden maar één optie: Trump volgen. En dat doen ze. In het Congres ondermijnen ze inmiddels de agenda van Biden. In diverse staten zoals Arizona en Texas worden stemmen uit de Presidentsverkiezingen opnieuw geteld en gecontroleerd. Niet om fraude te ontdekken, want die is er niet, maar om het vertrouwen in verkiezingen te ondermijnen. Ongeacht de uitkomst is voor Trumpfans glashelder – hun cultheld kan niet verliezen. Als hij heeft verloren, is er gefraudeerd, dat zegt hij immers zelf en ze geloven alles wat hij zegt.
Zoals gezegd staan inmiddels alle seinen op rood want er is geen logica beschikbaar om deze met emotie beladen leugen te ontkrachten, een leugen die het vertrouwen in de democratie ondermijnt en uitholt en die door conservatieven van alle rangen en standen wordt gedragen, verspreid en versterkt. Het lijkt op massahysterie. Hoe kan het dat tientallen miljoenen Amerikanen opstaan en naar bed gaan met een enorme leugen waarin wordt beweerd dat eerlijke verkiezingen niet eerlijk zijn verlopen, zonder daarvoor enige vorm van bewijs aan te voeren? Hoe kan dat?
De angst die miljoenen Amerikanen drijft
Analysten wijzen op het thema ‘angst’. Angst voor de toekomst. Het conservatief blanke bevolkingsdeel in de VS slinkt. De demografie verandert, de VS wordt diverser. Blank nationalistisch Amerika vreest een verlies van eigen cultuur en tradities. Zij zien zichzelf als de grondlegger van de Republiek. Dat al zo’n 20.000 jaar geleden de eerste inheemse bewoners via Siberië Noord-Amerika binnenkwamen, boeit niet. Het waren de voorouders van de blanke nationalisten die de Indianen eeuwenlang een kopje kleiner maakten, van hun land verdreven en tegelijk de slavernij en racisme introduceerden en zo lang mogelijk in leven hielden. Ondanks de afschaffing van de slavernij en de wet op de burgerrechten van 1863 bleef de ongelijkheid en onderdrukking van rechten voor zwarte Amerikanen en segregatie op scholen en in bussen en wijken tot ver in de jaren ’60 van de vorige eeuw bestaan. En nog altijd zijn er miljoenen Amerikanen die in hun weerzin jegens een meer divers Amerika terugverlangen naar de tijd van blanke overheersing en macht door geweld en onderdrukking. Dat verklaart mede de populariteit van Trump en het feit dat miljoenen Amerikanen bereid zijn daarvoor de democratie op te geven en een cultleider als Trump de macht en de vrije hand te geven. Alle seinen staan op rood. Want dit deel van de bevolking en de Republikeinse partij hebben met het radicale presidentschap van Trump, de omarming van een leugen, de bestorming van het Capitool en het doordrukken van nieuwe verkiezingswetten leergeld betaald. Ze weten wat ze samen kunnen en willen en ze zijn bereid heel ver te gaan, dat bleek al uit de bestorming van het Capitool op 6 januari jl. Het prodemocratisch deel van het land nam Trump lange tijd niet serieus en een deel ziet nog altijd enigszins meewarig gade hoe de Republikeinen doorslaan. Pas nu dringt langzaam door dat het streven van conservatief rechts Amerika doodernstig is. Die zijde houdt zich niet meer bezig met politiek. Hun doel is een autocratie, een land geleid door één man, en ze zijn bereid er alles aan te doen om dat doel te bereiken. Alles.
Lees ook
- Five Ways Donald Trump Tried to Push a Coup
The Atlantic zondag 26 September 2021 |