Een merkwaardig begrip is dat, tijd. Op de keper beschouwt weten we nauwelijks waar we het over hebben. Misschien denken we aan een kalender of een klok. Maar dat zijn kunstmatige dingen die in feite bar weinig met tijd als fundamenteel begrip van doen hebben. Je hoeft geen natuurkunde gestudeerd te hebben om dat aan te voelen. Een klok is in feite niet meer dan een vernuftig mechanisme dat aardig in de pas loopt met bepaalde natuurverschijnselen, zoals de draaiing van de aarde om haar as. Dat is trouwens altijd wat we doen als we het in het dagelijks leven over tijd hebben: we vergelijken bepaalde gebeurtenissen met elkaar. Zo komen we tot de conclusie: tijd is secundair, de gebeurtenissen zijn primair. Er is dus geen 'lege tijd', een geheimzinnige substantie waarmee het heelal doordrenkt zou zijn. Wat wij tijd noemen bestaat uitsluitend en alleen bij de gratie van gebeurtenissen.
Piet Smolders
Hoofd Artis Planetarium
Inhoudsopgave
1 Kalenders
3 Klokken
5 Mechanische uurwerken
8 Klokparadox
14 Reizen in de tijd