Academische opleidingsscholen hebben veel impact op de professionalisering van leraren en op de schoolontwikkeling. Bovendien verstevigen academische opleidingsscholen de samenwerkingsrelatie tussen scholen en lerarenopleidingen. Wel zijn er grote verschillen tussen en binnen deze opleidingsscholen.
Anders dan andere opleidingsscholen combineren academische opleidingsscholen het opleiden van toekomstige leraren met het doen van praktijkonderzoek in de school. Doel van dit onderzoek is vooral schoolontwikkeling en de professionele ontwikkeling van leraren en studenten. Er zijn op dit moment 33 academische opleidingsscholen, 16 po, 16 vo en 1 mbo. Van een dergelijk partnerschap maken meerdere scholen en in het vo ook meerdere lerarenopleidingen deel uit.
Betrokkenheid
Het onderzoek dat op de scholen wordt gedaan, leidt vaak daadwerkelijk tot verandering van leraargedrag én heeft invloed op de ontwikkeling van de school. Dat is vooral ook te danken aan de grote betrokkenheid van leraren en schoolleiding. Dit blijkt uit een studie naar de waarde van de academische opleidingsschool, uitgevoerd door Avans Hogeschool, Fontys en de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. Het lukt volgens de coördinatoren van academische opleidingsscholen om de onderzoekende houding van leraren te bevorderen. Ze kijken kritischer naar zichzelf en de schoolcultuur en proberen meer gezamenlijk verbeteringen door te voeren. Door onderzoeksliteratuur te bestuderen en relevante data te verzamelen worden ook beleidsbeslissingen beter onderbouwd. Het kost wel veel tijd om dit te bereiken. Academische opleidingsscholen die langer bezig zijn, zeggen meer effect te zien.
Impact
“De academische opleidingsschool heeft vaak veel impact”, zegt lector Anje Ros. “De scholen zijn zelf heel trots. Het doet echt iets met de cultuur in de school. In plaats van ad hoc gedrag zie je nu dat er meer planmatig naar de ontwikkeling van de school en de leraren wordt gekeken.
“Het past ook meer bij het landelijke streven naar autonomie van leraren en collectief leren. De academische opleidingsschool levert daar een goede bijdrage aan.”
Verschillen
Wel zijn er grote verschillen tussen de scholen. In het po voeren vaak een of meerdere studenten het onderzoek uit, omringd door leraren, met begeleiding van een onderzoeksdocent van de opleiding. Onderwerpen van onderzoek worden meestal bepaald door het primaire proces: hoe kunnen leraren hun onderwijs en zo hun eigen handelen verbeteren. In het vo doen docentonderzoekers ook wel vakdidactisch onderzoek of worden overstijgende thema’s bestudeerd, zoals het toetsbeleid of meta-cognitieve vaardigheden. Het onderzoek van de student staat hier meestal los van en er is minder begeleiding vanuit de opleiding.
Voorwaarden
Twee knelpunten worden door de academische opleidingsscholen genoemd: de waan van alledag die het lastig maakt tijd en keuzes te maken. En samenwerken met meerdere partners met hun verschillende belangen is niet eenvoudig.
Er is een aantal voorwaarden waaraan moet worden voldaan, wil het praktijkonderzoek succes hebben, zegt Ros. “Het onderzoeksthema moet passen bij de schoolontwikkeling en leraren moeten zich ermee verbonden voelen. Daarnaast is de betrokkenheid van de schoolleider essentieel. Hij of zij moet het stimuleren, faciliteren en het lerarenteam de mogelijkheid geven mee te doen. Bovendien is borging van deze werkwijze in de schoolcultuur belangrijk.
“Het onderzoek moet een vaste plek hebben, zonder veel extra werk op te leveren. Het kan een enorme impuls aan de scholen geven. Het ministerie van OCW zou dat moeten blijven stimuleren. Andere scholen zien dat de academische opleidingsscholen zich ontwikkelen. Zij zouden die kans ook moeten krijgen.”
Ros, A., Van der Steen, J, & Timmermans, M.C.L. (2016). De waarde van de academische opleidingsschool. Avans Hogeschool Breda, Fontys Eindhoven, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen.
Dit onderzoek (Onderzoek in academische opleidingsscholen (AOS)) is gefinancierd door het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek.